Adenokarsinom, epitel hücrelerinin salgı yapan dokularında başlayan bir kanser türüdür. Akciğer, meme, prostat, kolon ve pankreas gibi organlarda sık görülür. Bu makalede adenokarsinomun nedenleri, belirtileri ve güncel tedavi yaklaşımlarını detaylıca ele alacağız.
Adenokarsinom Nedir?
Adenokarsinom, mukus veya sıvı üreten bez hücrelerinden kaynaklanan malign bir tümördür. Kanser vakalarının yaklaşık %40’ını oluşturur. Akciğer adenokarsinomu en yaygın akciğer kanseri tipiyken, kolon kanserlerinin %90’ı adenokarsinomdur.
Yaygın Görüldüğü Organlar
- Akciğer: Sigara içenlerde daha sık, periferik bölgelerde yerleşir.
- Meme: Süt kanallarında başlar, hormon reseptörleriyle ilişkilidir.
- Prostat: PSA yükselmesiyle belirti verir.
- Pankreas: Sinsice ilerler, tanı konulduğunda genellikle ileri evrededir.
Risk Faktörleri ve Nedenleri
- Sigara ve tütün ürünleri (akciğer/pankreas)
- Obezite ve yağlı beslenme (kolon/meme)
- Aile öyküsü ve BRCA gen mutasyonları
- Kronik inflamasyon (reflü→özofagus adenokarsinomu)
- Asbest veya kimyasal maddelere mesleki maruziyet
Belirtiler (Bölgeye Göre Değişir)
- Akciğer: Geçmeyen öksürük, kanlı balgam, nefes darlığı
- Meme: Ele gelen kitle, meme başı akıntısı, cilt değişiklikleri
- Kolon: Makattan kanama, bağırsak alışkanlığı değişimi
- Pankreas: Karın ağrısı, sarılık, ani kilo kaybı
- Prostat: İdrar yapmada zorluk, kemik ağrısı
Teşhis Yöntemleri
- Görüntüleme: BT, PET-CT, MR
- Biyopsi: Tümörden doku örneği alınması
- Kan Testleri: PSA (prostat), CEA (kolon), CA 15-3 (meme)
- Endoskopik İncelemeler: Kolonoskopi, bronkoskopi
Tedavi Yaklaşımları
- Cerrahi: Tümörlü dokunun çıkarılması (lobektomi, mastektomi)
- Kemoterapi: Metastatik vakalarda tümörü küçültmek için
- Radyoterapi: Cerrahi sonrası lokal kontrol sağlamak
- Hedefe Yönelik Tedaviler: EGFR inhibitörleri (akciğer), HER2 blokerleri (meme)
- İmmünoterapi: PD-1/PD-L1 inhibitörleri (MSI-H tümörlerde)
Prognozu Etkileyen Faktörler
- Evre (erken evrede 5 yıllık sağkalım %80’lere çıkabilir)
- Tümörün moleküler profili (EGFR mutasyonu gibi)
- Metastaz varlığı
- Hastanın yaşı ve genel sağlık durumu
Korunma ve Erken Teşhis İçin
- Sigaradan uzak durmak
- Düzenli taramalar (mamografi, kolonoskopi, düşük doz BT)
- Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite
- Ailesel riski olanlarda genetik danışmanlık
Adenokarsinom tedavisinde kişiselleştirilmiş tıp yaklaşımları giderek önem kazanmaktadır. Tanı konulduğunda onkoloji, radyasyon onkolojisi ve cerrahi uzmanlarından oluşan multidisipliner bir ekip tarafından değerlendirilmesi tedavi başarısını artırır.
