Açlık kan şekeri, diyabet teşhisi ve metabolik sağlığın değerlendirilmesinde kullanılan temel bir testtir. 8-12 saatlik açlık sonrası ölçülen kan glukoz düzeyini ifade eder. Bu test, insülin direnci, prediyabet ve diyabet gibi durumların erken tespitinde hayati rol oynar.
Açlık Kan Şekeri Nasıl Ölçülür?
Test için geceden itibaren su dışında hiçbir gıda veya içecek tüketilmemesi gerekir. Sabah aç karnına alınan kan örneği laboratuvarda analiz edilir. Ölçüm öncesi sigara içilmemeli, stres ve fiziksel aktivite minimumda tutulmalıdır. Değerler miligram/desilitre (mg/dL) birimiyle raporlanır.
Normal ve Anormal Değer Aralıkları
- Normal: 70-99 mg/dL
- Prediyabet (Gizli Şeker): 100-125 mg/dL
- Diyabet: 126 mg/dL ve üzeri (İki farklı ölçümde teyit gerekir)
- Hipoglisemi (Düşük Şeker): 70 mg/dL altı
Yüksek Çıkmasının Nedenleri
- Tip 2 diyabet veya insülin direnci
- Kortizon gibi kan şekerini yükselten ilaçlar
- Pankreatit veya pankreas kanseri
- Cushing sendromu gibi hormonal bozukluklar
- Stres, enfeksiyon veya fiziksel travma
Düşük Çıkmasının Sebepleri
- Aşırı insülin üretimi (İnsülinoma)
- Şeker düşürücü ilaç doz aşımı
- Böbrek üstü bezi yetmezliği
- Uzun süreli açlık veya ağır egzersiz
- Alkol tüketimi sonrası
Test Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Testten 3 gün önce karbonhidrat kısıtlaması yapılmamalı
- Akşam yemeği hafif olmalı, şekerli gıdalardan kaçınılmalı
- Test sabahı kahvaltı yapılmamalı, su içilebilir
- Diyabet ilaçları doktora danışılarak alınmalı
Sonuçlar Anormal Çıkarsa Ne Yapılmalı?
Prediyabet teşhisi konan hastalarda yaşam tarzı değişiklikleri kritik önem taşır:
- Haftada 150 dakika orta tempolu egzersiz
- Rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan uzak durma
- Tam tahıllı besinler ve lifli gıdalar tüketme
- Vücut ağırlığının %5-7’si kadar kilo verme
Hamilelikte Tarama Önemi
Gebelerde 24-28. haftalarda yapılan açlık kan şekeri testi, gestasyonel diyabet riskini belirler. Anormal sonuçlarda 75 gr OGTT (şeker yükleme testi) ile teyit gerekir.
Takip Süreci
- Normal değerler: Yılda 1 kez kontrol
- Prediyabet: 6 ayda 1 takip + HbA1c testi
- Diyabet: 3 ayda 1 doktor kontrolü + evde kan şekeri izlemi
Açlık kan şekeri ölçümü, metabolik sağlığın bir göstergesidir. Anormal sonuçlar mutlaka endokrinoloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Erken teşhis, diyabetin organ hasarına yol açmadan kontrol altına alınmasını sağlar.
