5. Hastalık

5. Hastalık Nedir? 

5. Hastalık veya eritema infeksiyozum genellikle kollarda, bacaklarda ve yanakta kırmızı renkli döküntüye neden olan parvovirus B19 adlı virüs kaynaklı bir hastalıktır. Bu nedenle halk arasında ”tokatlanmış yanak sendromu” olarak da bilinir. 

Beşinci hastalık olarak adlandırılmasının nedeni çocukluk çağında döküntüye neden olan hastalıklar listesindeki sıralamasından gelmektedir. Bu sıralama şu şekildedir: 

• Kızamık (birinci hastalık)
• Kızıl (ikinci hastalık)
• Kızamıkçık (üçüncü hastalık)
• Duke hastalığı (dördüncü hastalık)
• Eritema infeksiyozum (beşinci hastalık)
• Roseola (altıncı hastalık) 

5. Hastalık en yaygın ve şiddetli şekilde çocuklarda görülür. Hamile kadınlarda ve bağışıklık sistemi zayıf kişilerde daha şiddetli geçebilir. 

5. Hastalığın iyileşme süresini kısaltan bir ilaç henüz olmadığından daha çok belirtilerin geçmesini beklemek tavsiye edilir. Ancak hastanın bağışıklık sistemi zayıf ise belirtiler geçene kadar hastayı yakından takip etmek gerekebilir. 

5. Hastalık Nedenleri 

5. Hastalığa neden olan etken Parvovirus B19’dur. Hava yoluyla bulaşan bu virüs ilkokul çağı çocukları arasında tükürük ve solunum salgıları ile bulaşır. En sık kış sonunda, ilkbaharda ve yaz başlarında görülür. Ancak yılın tüm vakitlerinde yaş fark etmeksizin insanlar arasında yayılabilir. 

Birçok yetişkin insan, çocukluk çağında hastalığı geçirdiği için 5. hastalık gelişmesini önleyen antikorlara sahiptir. 5. Hastalık ile ilk kez yetişkinlikte karşılaşmak hastalığın daha şiddetli geçirilmesine sebep olabilir. 

5. Hastalığa hamile iken yakalanmak, doğmamış bebek için şiddetli kansızlık  gibi bir takım riskler yaratır. 

Virüsün Bulaşma Şekli 

Hastalığa neden olan Parvovirüs B19, enfekte hastanın öksürmesi veya hapşırması ile havaya yayılan tükürük, balgam gibi solunum salgıları yolu ile bulaşır. Bulaştırıcılığın en fazla olduğu zaman döküntüler ve eklem ağrısı öncesi sadece yüksek ateşin olduğu zamandır. Döküntüler görüldükten sonra bulaştırıcılık pek söz konusu değildir. Bu yüzden döküntüler görüldükten sonra okula veya işe geri dönmede bir sıkıntı yoktur. 

Bağışıklık sistemi zayıf, 5. Hastalığa sahip kişilerde bulaştırıcılık daha uzun sürebilir. 

Parvovirus B19 ayrıca kan ve kan ürünleri yoluyla da bulaşabilmektedir. Parvovirüs B19 ile enfekte olan hamile bir kadından bebeğe geçiş de söz konusudur. 

Parvovirüs B19 enfeksiyonunu bir kez geçirmek kişide bağışıklık sağlar.  

5. Hastalık Belirti ve Bulguları 

5. Hastalığın başlangıcında belirtiler grip benzeri, spesifik olmayan tarzdadır. Diğer belirtiler şunlardır:

• Baş ağrısı
• Halsizlik
• Düşük dereceli ateş
• Boğaz ağrısı
• Bulantı
• Burun akıntısı
• Burun tıkanıklığı

Belirtiler genellikle virüse maruz kalındıktan 4 ile 14 gün içerisinde kendini göstermektedir. Yukarıdaki belirtiler görüldükten birkaç gün sonra, genellikle gençlerde olmak üzere yanaklarda kırmızı döküntüler meydana gelir. Bazen de kırmızı döküntü fark edilen ilk belirti olmaktadır. 

Döküntüler bir bölgede başlar ve birkaç gün içerisinde diğer vücut bölgelerine yayılır. Yanaklar dışında döküntülerin gelişebileceği  yerler şunlardır: 

• Kollar
• Bacaklar
• Gövde 

Çocuklarda döküntülere yetişkinlerden daha yatkındırlar. Hatta yetişkinlerde görülen en önemli belirti eklem ağrısıdır. Eklem ağrısı birkaç hafta kadar sürebilir. Eklem ağrısı en sık şuralarda görülür: 

• El bilekleri
• Dirsekler
• Dizler 

5. Hastalık Teşhisi 

5. Hastalık tanısı doktor tarafından döküntülere bakılarak kolaylıkla yapılabilmektedir. Ancak tüm hastalıklarda olduğu gibi tanı koyulurken belli bir prosedür takip edilir.  

Önce hastadan kişisel bilgiler alınır. İsim, yaş ve cinsiyet istenir. Daha sonra şikayeti ile ilgili bilgiler istenir. Belirtilerin ne zaman başladığı, hasta biriyle temas öyküsünün olup olmadığı, bağışıklık sistemi yetmezliği gibi bir hastalığa sahip olup olmadığı gibi detaylı sorular sorulur. Bu işleme öykü alma-anamnez denir.  

Öykü alındıktan sonra fizik muayeneye geçilir. Fizik muayenede doktor tarafından ateş ölçülür, boğaza bakılır, döküntüler incelenir. 

Bu iki yöntem 5. hastalık tanısı koymak için çoğu zaman yeterli olmaktadır. Ancak hasta şiddetli belirtilere sahip ise spesifik antikor testleri istenebilir. Kanda virüse karşı geliştirilen antikorlar ölçülür. 

Ultrason anne karnındaki bebekte bir sorun olup olmadığına öğrenmek için bakılabilir. 

5. Hastalık Tedavisi 

Parvovirüs B19’un neden olduğu 5.hastalığın etkili bir tedavi yöntemi veya ilacı bulunmamaktadır. Zaten birçok sağlıklı kişi için tedavi gerekmemektedir. 

Hastada eklem ağrısı, baş ağrısı veya ateş var ise belirtileri azaltmaya yönelik acetaminofen ilacı kullanılabilir. Eğer ilaç kullanmadan, vücudun virüsle savaşmasına bırakılırsa genelde 3 hafta içinde kendiliğinden geçmektedir. 

Döküntülere kaşıntı eşlik ediyor ise antihistaminerjik ilaçlar yazılabilir. 

Bu süreç içerisinde bol sıvı tüketimi ve daha fazla dinlenmek iyileşme sürecini hızlandırmaktadır. Kırmızı döküntüler görüldükten sonra bulaştırıcılık ortadan kalkmaktadır.

Bazı nadir vakalarda damardan immünoglobulin verilebilmektedir. Bu yöntem genellikle yaşamı tehdit eden durumlarda verilmektedir.  

5. Hastalık Korunma 

Parvovirüs B19 enfeksiyonundan koruyan herhangi bir aşı veya ilaç henüz yoktur ancak hastalığa yakalanma ihtimalini azaltabilecek tedbirler vardır: 

• Elleri en az 20 saniye, su ve sabun ile sık sık yıkamak
• Öksürürken ve hapşırırken ağzı kapatmak
• Gözlere, burna ve ağza dokunmamak
• Hasta insanlar ile yakın temastan kaçınmak
• Hasta iken evde kalmak 

Döküntüler görüldüğünde genellikle bulaştırıcılık azalmıştır. Bu yüzden okula veya işe güvenle geri dönülebilir. 

Gebelerde 5.Hastalık

5. hastalığa yakalanan birçok insanda herhangi bir ciddi problem gelişmez. Bir araştırmaya göre de enfekte gebe kadınların yaklaşık yarısında herhangi bir problem gelişmez. 

Bağışıklık sistemi enfeksiyon ile baş edemeyen hastalarda ise bu belirtiler görülebilir.

• Eklem ağrısı
• Şişlik
• Hafif döküntü 

Anne karnındaki bebekte enfeksiyon gelişmesi pek beklenen bir durum değildir. Ancak enfeksiyonun henüz doğmamış bebeğe geçme ihtimali vardır. 

Nadir vakalarda, parvovirüs B19 enfeksiyonu ile karşılaşan anne karnındaki bebekte şiddetli kansızlık gelişebilmektedir. Bu durumda bebek yeterince kırmız kan hücresi üretemez ve düşüğe neden olur.  

5. Hastalığa bağlı düşük yaygın değildir. 5. Hastalığa yakalanan gebelerin yaklaşık %5’inde düşük görülür. Düşük, en sık gebeliğin birinci trimesterinde ( ilk 3 ayda) görülür. 

Gebelikte 5. Hastalık için bir tedavi şekli bulunmamaktadır. Hastanın takip edilmesi gerebilir. Bu durumda hastadan şunlar istenir: 

• Doğum öncesi daha sık kontrol
• Daha sık ultrason
• Düzenli kan tahlilleri

Yetişkinlerde 5. Hastalık 

5. Hastalık genellikle çocukları etkilemesine rağmen yetişkinlerde de görülebilir. Çocuklarda olduğu gibi, yetişkinlerde de beşinci hastalık neredeyse her zaman hafif geçer. Eklem ağrısı ve şişlik belirtilerdendir. 

Hafif bir döküntü görülebilir ancak döküntüler her zaman görülmeyebilir. Bazı yetişkinlerde hiçbir belirti görülmeyebilir de. 

Bu belirtilerin tedavisi tipik olarak tylenol ve ibuprofen gibi ağrı kesiciler olmaktadır. Bu ilaçlar şişliğin ve eklem ağrısının azalmasına yardımcı olur. Belirtiler 1-2 hafta içinde şiddetlenir ancak birkaç aya kadar uzadığı da olabilmektedir. 

5.Hastalığa ait belirtiler yetişkinlerde pek gözlemlenmez. Hamile kadınlar veya bağışıklık sistemi zayıf yetişkinlerde sorunlara yol açabilir.  

5. Hastalık için Hangi Doktora Gidilir?

5.Hastalık viral bir hastalıktır. Yetişkinler için hastalık ile ilgilenen servis “enfeksiyon hastalıkları” ve “ enfeksiyon hastalıkları uzmanı” dır. 

Çocuklarda görülen 5. Hastalık için “çocuk sağlığı ve hastalıkları” servisi ve “pediatri uzmanı” dır. 

Çocuklar bağışıklık sistemlerinin henüz gelişmemiş olmasından ötürü enfeksiyonlara sık sık yakalanırlar. 5.hastalık daha çok çocuklarda görülmektedir. Ateş, boğaz ağrısı, halsizlik ve en önemlisi de ciltte döküntü olması üzerine doktora başvurmakta fayda vardır.