Yüz Felci

İkinci ismi Bell'in felci olan yüz felci, yüz kaslarındaki zayıflık olup tedavisinde, fizik ve ilaç tedavi yöntemleri uygulanır.

Yüz Felci Nedir?

Bell'in felci olarak da adlandırılır. Yüz kaslarında ani, geçici bir zayıflığa neden olur. Bu, yüzün yarısının sarkık görünmesini sağlar. Gülümseme tek taraflıdır ve o taraftaki göz kapanmaya dirençlidir.

Bell'in felci, yüz felci olarak da bilinir, her yaşta ortaya çıkabilir. Kesin nedeni bilinmemektedir. Yüzün bir tarafındaki kasları kontrol eden sinirin şişmesi ve iltihaplanması sonucu olduğuna inanılmaktadır. Veya viral bir enfeksiyondan sonra ortaya çıkan bir reaksiyon olabilir.

Çoğu insan için yüz felci geçici bir durumdur. Semptomlar genellikle birkaç hafta içinde iyileşmeye başlar ve yaklaşık altı ay içinde tamamen iyileşir. Az sayıda insanda yüz felcinin belirtileri ömür boyu görülmeye devam eder. Yüz felci nadiren de olsa tekrarlayabilir.

Anatomik olarak yüz felci, yüzü hareket ettiren sinir (yedinci kafa çifti) beyin sapından çıktıktan sonra kulak kemiğine giriyor ve küçük bir kanaldan geçerek kulağın önünden çıkıyor. Ve beş dala ayrılıyor. Bu sinirdeki herhangi bir problem sonucunda yüz felci meydana gelmektedir.

Yüz felci iki temel gruba ayrılır. Birincisi kranial seviyede yer alan motor çekirdeklerin üzerinde ortaya çıkan santral fasiyal paralizi (felci), ikincisi ise çekirdekten kasa kadar olan; yol boyunca ortaya çıkan bir nedenden dolayı meydana gelen periferik fasiyal paralizidir.

Periferik fasiyal felci: Günlük hayatta daha sık görülmektedir. Soğuğa maruz kalınca meydana gelebilir. Periferik tip fasiyal felçte göz kapanmaz ve ağız kenarı çekilmez. Beyin sapında beyin kanaması, enfeksiyon, tümör varsa ya da bir kişi aynı taraftan sürekli rüzgar yemişse (ödem meydana gelir) periferik tip yüz felci meydana gelir.

Santral fasiyal felci: Gözü sıktığında kapanabilir ve ağız çekmez. Santral fasiyal felçte beyin kanamaları, tümör, beyin damarlarının tıkanması gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.

Yüz Felci Belirtileri Nelerdir?

Yüz zayıflığı ve yüzün felç (beyni besleyen kan damarlarındaki akışın durmasıyla meydana gelir ve beyin hasarıyla öne çıkar) olması görülen en önemli belirtilerindendir.

Yüz felci başlangıç belirtileri ve semptomları aniden ortaya çıkar ve şunları içerebilir:

  • Yüz felcinin etkilediği tarafta yüz kaslarının hareket etmemesi sık belirtilerindendir.
  • Ağız ve ağız köşesi diğer tarafa kayması önemli belirtilerindendir.
  • Etkilenen taraftaki göz kapatılamaması sık görülen belirtilerdendir.
  • Yüzün felçli kısmında zayıflık meydana gelir.
  • Yüz sarkması olur. Gözlerini kapatma veya gülümseyen gibi yüz ifadeleri yapmada zorluk çeker.
  • Etkilenen tarafta çenenin etrafında veya kulağın içinde veya arkasında ağrı olur.
  • Etkilenen taraftaki sese karşı artan hassasiyet olabilir.
  • Baş ağrısı olur.
  • Yutma problemleri ortaya çıkar.
  • Tat alma yeteneğinde azalma meydana gelir.
  • Ürettiği gözyaşı ve tükürük miktarındaki değişiklikler olur.
  • Gözde kızarıklık ve göz yaşının istemsiz akması meydana gelir.

Nadir durumlarda, yüz felci yüzün her iki tarafındaki sinirleri de etkileyebilir.

Yüz Felci Nedenleri Nelerdir?

Yüz felci araç içi ya da araç dışı trafik kazalarına bağlı travmatik olaylarda, kafa travmalarında, belli ameliyatlarda yüz sinirinin hasar görmesiyle yüz felci meydana gelir.

Yüz felci olmasının kesin nedeni açık olmasa da, genellikle sinirin ödemlenmesiyle karakterize viral bir enfeksiyona maruz kalmakla ilgilidir. Kanal içinde sıkışan sinir kanlanması bozularak yüz felcine yol açar ve buna Bell Palsi de denir.

Yüz felcine bağlı virüsler aşağıdakilere neden olan virüsü içerir:

Yüz kaslarını kontrol eden sinir, yüze giderken dar bir kemik koridorundan geçer. Yüz felcinde bu sinir iltihaplanır ve şişer - genellikle viral bir enfeksiyonla ilgilidir. Yüz kaslarının yanı sıra sinir, kulağın ortasında gözyaşı, tükürük, tat ve küçük bir kemiği etkiler.

Yüz Felci Risk Faktörleri Nelerdir?

Yüz felci aşağıdakilerde daha sık görülür:

  • Özellikle üçüncü üç aylık dönemde veya doğumdan sonraki ilk hafta içinde hamile olanlar da önemli risk faktörleri arasında yer alır.
  • Grip veya soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonu geçirenler de risk faktörü sayılır.
  • Diyabet olanlar da risk faktörüdür.

Yüzün felcinin tekrarlayan atakları nadirdir. Ancak bu vakaların bazılarında, ailede tekrarlayan ataklar öyküsü vardır. Yüz felcine olası bir genetik yatkınlık gösterir.

Yüz Felci Teşhisi

Yüz felci için özel bir test yoktur. Doktor hastanın yüzüne bakacak ve diğer hareketlerin yanı sıra hastanın gözlerini kapatarak, kaşını kaldırarak, dişlerini göstererek ve kaşlarını çatarak yüz kaslarının hareket ettirmesini isteyecektir.

İnme, enfeksiyonlar, Lyme hastalığı ve tümörler gibi diğer durumlar da yüz felcini taklit eden yüz kas zayıflığına neden olabilir. Belirtilerin nedeni net değilse, doktor aşağıdakiler de dahil olmak üzere başka testler önerebilir:

Elektromiyografi (EMG): Bu test sinir hasarının varlığını doğrulayabilir ve şiddetini belirleyebilir. Bir EMG, bir kasın elektriksel aktivitesini stimülasyona tepki olarak ve elektriksel uyarıların bir sinir boyunca iletiminin doğasını ve hızını ölçer.

Görüntüleme taramaları: Manyetik sinir rezonans görüntüleme (MRI) veya bilgisayarlı tomografi (BT), bazen bir tümör veya kafatası kırığı gibi fasiyal sinir üzerindeki diğer olası baskı kaynaklarını dışlamak için gerekebilir.

İlgili bölümün doktoru (nörolog) iyi bir anamnez (hastanın öyküsü) de almalıdır. Doktorun hastaya soracağı sorular yüz felcini diğer hastalıklardan ayırt etmek ve direkt  teşhisi koymada çok büyük yardımcı olur. Hastaya sorulacak sorular ise:

Semptomların ne zaman başladı, belirtileri sürekli mi yoksa ara sıra mı oluyor, belirtiler ne kadar şiddetli, herhangi bir şey varsa, semptomlar iyileştiriyor gibi mi görünüyor, semptomları kötüleştiren bir şey var mı, akrabaların herhangi birinde yüz felci var mı veya yüz felci ile ilgili sorunlar yaşadı mı, daha genel bir enfeksiyon belirtisi oldu mu? Gibi sorular sorularak ilgili bölümün doktoru (nörolog) tahminler yürütebilir ve gerekli testlerle teşhisi koyar.

İyi bir fizik muayene de yapılmalıdır. KBB (kulak burun boğaz) muayenesi ve o yüz sinirin seyrettiği kısımda herhangi bir patoloji var mı yok mu diye kontrol edilir.

Yüz Felci Tedavisi

Yüz felci olan çoğu insan tedavi ile iyileşebilir veya tedavi olmadan da iyileşebilir. Yüz felci için tek bedene uyan bir tedavi yoktur, ancak doktor iyileşmeyi hızlandırmak için ilaçlar veya fizik tedavi önerebilir. Ameliyat yüz felci için nadiren bir seçenektir.

Yüz felci tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlar şunları içerir:

Prednizon gibi kortikosteroidler güçlü anti-enflamatuar ajanlardır. Fasiyal sinirin şişmesini azaltabilirlerse, onu çevreleyen kemikli koridorun içine daha rahat uyacaktır. Kortikosteroidlere semptomların başladığı birkaç gün içinde başlanırsa en iyi sonucu verebilirler.

Antiviral ilaçlar: Antivirallerin rolü huzursuzdur. Antiviraller tek başına plaseboya kıyasla hiçbir fayda göstermemiştir. Steroidlere eklenen antiviraller yüz felci olan bazı insanlar için muhtemelen yararlıdır, ancak bu hala kanıtlanmamıştır.

Bununla birlikte ciddi yüz felci olan kişilerde valasiklovir (Valtrex) bazen prednizon ile birlikte verilir.

Fizik Tedavi

Felçli kaslar küçülebilir ve kısaltarak kalıcı kontraktürlere (eklemin anoral bir şekil almasıdır) neden olabilir. Bir fizyoterapist, bunun olmasını önlemek için yüz kaslarına nasıl masaj yapılacağını ve egzersiz yapılacağını öğretebilir.

Etkilenen kaslar çalışsın diye elektrik stimülasyonu, masaj, ısıtma ve egzersiz tedavisi var. Göz kuruluğu gelişmesin diye göz kapalı tutulmalı ve göz damlamaları ve merhem verilir.

Cerrahi

Geçmişte, sinirin geçtiği kemikli geçişi açarak fasiyal sinir üzerindeki baskıyı hafifletmek için dekompresyon (baskının kaldırılması) ameliyatı kullanıldı. Bugün dekompresyon cerrahisi önerilmemektedir. Yüz sinir yaralanması ve kalıcı işitme kaybı, bu ameliyatla ilişkili olası risklerdir.

Kalıcı yüz sinir problemlerini düzeltmek için nadiren plastik cerrahi gerekebilir.

Yüz felcinin nedenine göre, tipine göre ve kliniğine göre farklı ameliyatlar yapılmaktadır. Yüz felci orta kulak iltihabına bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Bu tür durumlarda orta kulakta meydana gelen iltihap (bakteri veya virüslere bağlı meydana gelen enfeksiyon) temizlenir. Bu da yüz sinirini saran kılıf açılır ve oradan temizlenir. Yüz felci tükürük bezlerinde bir kitle meydana gelmesiyle de oluşabilir. Ve bu da sinirin kitle ile beraber olan kısmı çıkarılır.

Bell paralizi (felci) genellikle viral kaynaklıdır. Ve bunda da ilk ilaç tedavisi verilir sonrasında cerrahi gerekliyse yapılır. Cerrahi yapıldığında ise genellikle kulağın arkasından girilir, sinire ulaşmaya çalışılır. Yüz siniri için bazı yardımcı küçük cerrahi işlemler vardır. Bunlar arasında gözler tam kapanamadığı için gözleri tam kapatma operasyonları, yüz kaslarında problem olduğu için farklı sinirle innerve olan kasın yüze transfer edilmesi, diğer sinirlerin yüz siniriyle birleştirilmesi gibi operasyonlar yapılmaktadır.

Evde tedavi

Gündüz yağlayıcı göz damlaları ve gece göz merhemi kullanmak gözün nemli kalmasına yardımcı olacaktır. Gündüzleri gözlük takmak ve geceleri göz bandı takmak gözün dürtülmesini veya çizilmesini önleyebilir.

Islık çalma, ayna karşısında göz açıp kapatma egzersizleri tedavilerini hızlandırır. Enfeksiyon veya tümör kaynaklı değilse %80 oranında iyileşmektedir.

Sakız çiğnemek ve soğuk havada sıkı giyinmek önemlidir.

Ağrı kesiciler almak: Aspirin, ibuprofen (Advil, Motrin IB, diğerleri) veya asetaminofen (Tylenol, diğerleri) ağrıyı hafifletebilir.

Fizik tedavi egzersizlerinizi yapmak: Fizyoterapistin tavsiyesine göre yüzü masaj ve egzersiz, yüz kaslarını gevşetmeye yardımcı olabilir.

Alternatif tıp

Yüz felci olan insanlar için alternatif tıp kullanımını destekleyen çok az bilimsel kanıt olmasına rağmen, bu duruma sahip bazı insanlar aşağıdakilerden faydalanabilir:

Akupunktur: İnce iğneleri ciltteki belirli bir noktaya yerleştirmek, biraz rahatlama sağlayabilecektir. Sinirleri ve kasları uyarmaya yardımcı olur.

Biofeedback eğitimi: Vücudu (hastanın yüzünü) kontrol etmek için kişinin düşüncelerini kullanmayı öğreterek, yüz kaslarını daha iyi kontrol etmeye yardımcı olabilir.

Sıcak havlu pansumanları, ağzın hastalıklı tarafıyla yemek yemek de vardır.

Yüz Felci Tedavi Edilmezse

Hafif bir yüz felci vakası normalde bir ay içinde kaybolur. Felç geçiren daha ciddi bir vakada iyileşme değişebilmektedir.

Komplikasyonlar şunları içerebilir:

  • Fasiyal sinirin (insan vücudunda bulunan 7.kranial sinirdir) geri dönüşümsüz hasarı önemli komplikasyonları arasındadır.
  • Sinir liflerinin anormal yeniden büyümesi, başkalarını hareket ettirmeye çalışırken belirli kasların istemsiz olarak kasılmasına neden olur (sinkinez). Örneğin; hasta gülümsediğinde, etkilenen taraftaki göz kapanabilir.
  • Aşırı kuruluk ve gözün temiz koruyucu örtüsünün (kornea) çizilmesi nedeniyle kapanmayan kısmi veya tam körlük meydana gelebilir.

Yüz Felcine Ne İyi Gelir?

Yüz felcinden korunmak için: Soğuktan korunmak gerekir (baş boyun bölgesini), sabahları ıslak – nemli saçlarla dışarı çıkmamak gerekir çünkü soğuk hava direkt etki gösterebilir. Sakız çiğnemek ve soğuk havada sıkı giyinmek yüz felci için çok önemlidir.

Yüz Felcine Ne iyi Gelmez?

Soğuk havaya maruz kalma bu durumu daha da kötüleştirebilir. Aşırı kuruluk, gözün enfeksiyonlu olma gibi durumları komplikasyonları artırabilir. Doktordan habersiz kullanılan ilaçlar, hastanın başkalarından duyduğu karışım merhemlerini yüzüne sürmesi gibi durumlar hastanın kliniğini daha da kötüleştirebilir ve bu durumlar yüz felcine iyi gelmez.

Yüz Felci için Hangi Doktora Gidilir?

Yüz felci için hastalar uzman bir Nörologa başvurmalıdır.

Herhangi bir felç geçirilirse derhal tıbbi yardım alınmalı çünkü geri dönüşü olmayan durumlar ortaya çıkabilir. Yüz felci bir inmeden (yüz felcinin daha ciddi bir çeşididir) kaynaklanmaz, ancak benzer semptomlara neden olabilir.

Hastalığın altta yatan nedenini ve şiddetini belirlemek için yüz zayıflığı veya sarkma yaşanılıyorsa ilgili bölümün doktoruna danışmak gerekir.

Makaleyi faydalı buldun mu?
5
0
Makeleyi Paylaşın

Yüz felci ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Yüz Felci Geçirenler Ne Yapmalıdır?

Erken dönemde egzersizlere başlanılması çok önemlidir. Mutlaka fizik tedavi uzmanının fikri alınarak egzersizler önerilir. Yani nörolog – fizik tedavi uzmanı – KBB ortak hareket edebilir. Bu egzersizler kaşın kaldırılması, gözün sıkılması, ıslık çalınması, balon şişirme, sakız çiğneme gibi egzersizler düzenli bir şekilde gün içinde yapılmalıdır. Ağrı varsa aspirin, ibuprofen, asetiminofen gibi ilaçlar (doktora danışılarak) alınabilir ve ağrıyı hafifte olsa geçirebilir. Viral bir enfeksiyondan kaynaklanıyorsa antiviraller kullanılabilir. Akunpunktur yapılabilir ve biofeedback eğitimi alınabilir.

Int. Dr. Fırat Yenigün

Yüz Felci Geçer Mi?

Evet, yüz felci geçer. Fakat geçmeyen durumları da mevcuttur. Erken dönemde doktorla birlikte hareket edilirse ve fizik tedavi egzersizlerine erkenden başlanılması yüz felcini geçirtir.

Int. Dr. Fırat Yenigün

Yüz Felci Kaç Günde Geçer?

Yüz felcinde ilk sekiz hafta içinde en hızlı düzelme bekleniliyor ama düzelme süreci altı aya kadar uzamaktadır.  Altı ay sonrasında tam düzelme olmayan hastalarda bir daha değerlendirilip, gerekirse KBB den konsültasyon istenilip cerrahi gerekli mi değil mi diye karar verilir.

Int. Dr. Fırat Yenigün

Yüz Felci Tekrarlar Mı?

Evet, yüz felci tekrarlayabilir. Çünkü kişi tekrardan bir travma, enfeksiyon, cerrahi işlem geçirip yüz sinirinin harabiyetine sebep olabilir. 

Yani aynı risk faktörleri devam ettiği sürece yüz felci tekrarlayabilir. %5 ile %15 civarındadır. Altta yatan hastalıklardandır.

Int. Dr. Fırat Yenigün

Yüz Felci Masajı Nasıl Yapılır?

Tüm sıvıları pipetle iç ve ağız kaslarını güçlendir. Hasta burnunu kuvvetlice çekmeli ve burun deliklerini genişletmelidir. Burun çevresi kaslarını çalıştırır. Hasta dudaklarını büzüp sıkıştırmalıdır. Hasta ıslık çalmalıdır. Havayı dudaklarıyla hapsederek yanakları şişirmelidir. Hasta dişlerini göstermeden Mona Lisa gibi gülmelidir. Hasta ağız köşelerini yukarı çekmelidir.

Üst dudak ve üst yanak masajı parmak uçlarıyla yapılabilir. Aynı şeyi alt dudak alt yanak için de yapmalıdır. Parmaklarla kaşları yukarı aşağı hareket ettirmelidirler. Göz çevresine ve göz altına parmak uçlarıyla masaj yapılmalıdır. Hasta gözlerini kocaman açmalıdır. Hasta kızgın bakabilir bu da kaşları çatıp aşağı indirmesini sağlar. Yüzü sıkıp germe egzersizleri yapılabilir.

Int. Dr. Fırat Yenigün

Yüz Felci Kalıcı Olur mu?

Evet, yüz felci kalıcı olabilir. Erkenden tedaviye başlanılmazsa, soğuğa maruziyet devam ederse, egzersiz yapılmazsa, cerrahi işlem gerektiren durumlar yapılmıyorsa yüz felci kalıcı hasarlara yol açabilir.

Int. Dr. Fırat Yenigün

Yüz Felci Baş Ağrısı Yapar Mı?

Evet, yüz felci baş ağrısı yapar. Sinir liflerinin zedelenmesinden ortaya çıkan bir hastalık olduğu için yedinci kafa çifti yüz bölgesini tamamını etkileyebilir ve bu etkisinden dolayı başta, kulakta, gözde, çene kaslarında problemler görülebilir.

Int. Dr. Fırat Yenigün

Yüz Felci Kulak Ağrısı Yapar Mı?

Evet, yüz felci kulak ağrısı yapar. Soğuk havalarda görülen yüz felci, kulağın arkasında sinir sıkışması nedeniyle zonklayıcı kula ağrısıyla ortaya çıkar.

Int. Dr. Fırat Yenigün

Yüz Felci Nasıl Oluşur?

Yüze gelen sinirin zedelenmesiyle meydana gelir. Yüzde kaslarda hareket kaybı vardır. Bu yüze gelen sinirin zedelenmesi ise: Travmadan kaynaklanabilir, geçirilen cerrahi işlem sonrası sinire zarar vermekten kaynaklanabilir ya da viral bir enfeksiyondan dolayı kaynaklanabilir. Gözde tam kapatamama durumu vardır. Yutma problemleri, ağrı, tat alma yeteneğinde azalma, ağız ve ağız kenarının diğer tarafa kayması gibi durumlar görülür.

Int. Dr. Fırat Yenigün

Yüz Felci En Hızlı Nasıl İyileşir?

Ne kadar erken davranılırsa iyileşme o kadar iyidir. Erken dönemde steroid gibi ilaçlar sinirin iyileşmesi için iyidir. Uçuk virüsü kaynaklıysa antibiyotik tedavisi verilir. Erken dönemde fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları yapılır. Yüz felcinde ilk sekiz hafta içinde en hızlı düzelme bekleniliyor ama düzelme süreci altı aya kadar uzamaktadır.  Altı ay sonrasında tam düzelme olmayan hastalarda bir daha değerlendirilip, gerekirse KBB den konsültasyon istenilip cerrahi gerekli mi değil mi diye karar verilir.

Int. Dr. Fırat Yenigün

Yüz Felci Hastaları Neye Dikkat Etmelidir?

Kişi terli olduğunda direkt soğuk havadan uzak durmalıdır. Ani ısı değişimleri yüz felcine sebep olmaktadır ve yüz felci semptomlarının ortaya çıkmasına sebep olur.

Özellikle yaz aylarında kişi terli olduğunda evde veya arabada klimanın yüze direkt temasının olmaması gerekir.

Int. Dr. Fırat Yenigün
0