Spor Hekimliği Nedir?

Spor hekimliği bölümü, amatör ya da profesyonel ayrımı gözetmeksizin sporcuların tüm sağlık durumlarından sorumlu olan tıp branşıdır. 

Antrenman ve beslenme programlarının hazırlanması, fizyolojik sağlığın korunması, psikolojik durumun değerlendirilmesi, gerekli eğitimler ile sakatlanmaların engellenmesi, geçirilen sakatlanmaların teşhis ve tedavisi gibi uygulamalar spor hekimliği bölümü tarafından yürütülür.

Spor hekimleri, hareket kapasitesinin düşüş gösterdiği durumlarda hasta ya da sağlıklı kişilerde görülen etkileri de analiz etmektedir. 

Sporcu hastalıkları, sporun sağlık üzerindeki etkileri, sportif rehabilitasyon tedavileri, sporcu yaralanmaları, spor sakatlanmaları ve ilk yardım uygulamaları da spor hekiminin ilgilendiği durumlar arasında yer almaktadır. 

Spor hekimleri egzersiz biyokimyası, spor travmatolojisi, iç hastalıkları, egzersiz fizyolojisi ve sportif rehabilitasyon alanlarında kapsamlı bir eğitim alırlar. 

Bu sayede yaralanmalara en sık sebep olan etmenlerin belirlenmesi, önlenmesi, yaşanan kazalar karşısında en etkin tedavinin sağlanması mümkün hale gelir. 

Aynı zamanda ciddi kazalar geçiren sporcuların en kısa sürede iyileşmeleri ve günlük yaşamlarına dönmeleri de spor hekimliği branşının görevleri arasında bulunmaktadır.

Spor Doktoru Nedir? Spor Hekimlerinin Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

Spor doktoru, profesyonel ya da amatör olarak spor dallarının herhangi birinde aktif olan kişilerin genel sağlık durumlarından sorumlu hekimdir. Spor hekimi olmak için öncelikle 6 senelik temel tıp eğitiminin başarılı bir şekilde tamamlanması gerekir. 

Ardından Tıpta Uzmanlık Sınavı ile 4 senelik Spor Hekimliği Uzmanlık Eğitimi almaya hak kazanmak gerekir. Bu süreci de başarılı şekilde tamamlayan adaylar, uzmanlık unvanı alarak göreve başlayabilirler. 

Uzmanların görev ve sorumlulukları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Her yaş grubundan, cinsiyetten ve kesimden insanın spor hakkında bilinçlendirilmesi,
• Halk sağlığının yükseltilebilmesi için spor programlarına katılımın özendirilmesi,
• Egzersiz ve spor programlarını yaygınlaştırarak her kesimden insana hitap edilmesi,
• Spor yapmaya başlayacak kişilerin hangi branşa yatkın olduğunun belirlenmesi,
• Kişilerin spor dalları için ne kadar uygun olduğunun değerlendirilmesi,
• Düzenlenen spor müsabakaları öncesinde gereken tıbbi tarama ve kontrollerin uygulanması,
• Spor yaparken yaşanan her türlü sağlık sorunun teşhis ve tedavi edilmesi,
• Müsabakalar sırasında spor sakatlanmaları ve yaralanmalarının engellenmesi için gereken çalışmaların yapılması,
• Spora bağlı olarak ortaya çıkan kronik ya da akut sağlık sorunlarının teşhis ve tedavi edilmesi,
• Müsabaka sırasında gelişen ani sağlık sorunları için alanda ilk yardım müdahalelerinin yapılması,
• Anlaşma sağlanan spor kulüpleri için takımın spor hekimliğinin üstlenilmesi,
• Uluslararası müsabakalar için seyahat koşullarının ve karşılaşılması muhtemel olan sağlık sorunlarının iyileştirilmesi,
• Ülke dışındaki müsabakalarda karşılaşılan iklim ve çevre şartlarına uygun sağlık hizmetlerinin sunulması,
• Sporcuların beslenmelerini, günlük yaşam faaliyetlerini, performanslarını, psikolojilerini ve vücut sistemlerini iyileştirmeye yönelik programların hazırlanması,
• Şeker hastalığı, obezite, depresyon, yüksek tansiyon ve astım gibi sağlık sorunları bulunan kişilere egzersiz reçetesi hazırlanması,
• Kondisyon, kas gücü, denge, kas kapasitesi, kuvvet ve direnç değerlendirmelerinin yapılması,
• Saha performans testlerinin yapılması,
• Teşhis edilen sağlık sorunları hakkında hasta ve hasta yakınlarının bilgilendirilmesi,
• Takip gerektiren hastalar için muayene sonrasında yeni bir spor hekimliği randevusunun hazırlanması,
• Gerek görülmesi halinde diğer branş hekimleriyle işbirliği kurulmasıdır.

Temel tıp eğitimi sonrasında Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon ya da Ortopedi ve Travmatoloji branşlarının herhangi birinde uzmanlık kazanan hekimler, ihtisaslarını sürdürerek spor hekimi olabilirler. 

Bunun için ilgili branşın uzmanlık eğitimi tamamlandıktan sonrasında 2 sene spor hekimliği dalında eğitim alınması ve gerekli donanımın kazanılması gerekecektir. 

Ardından sporcu sağlık merkezi ya da spor hekimliği polikliniği bulunan özel sektör ve devlete ait sağlık kuruluşlarında hizmet verilmesi mümkün olur. 

Spor Hekimliği Neye Bakar? Spor Yaralanmaları Nelerdir?

Spor hekimliği bölümü, profesyonel ya da amatör ayrımı yapmadan tüm sporcuların genel sağlık sorunlarıyla ilgilenmektedir. Vücut sistemlerini doğrudan etkileyen, cerrahi müdahale gerektiren ya da psikoterapi seçeneklerinden yardım alınması önerilen vakalar için ilgili branş hekimleriyle işbirliği sağlanır. 

Ancak yaralanmalar, sakatlanmalar ya da ilk yardım uygulaması gerektiren travmalar için spor hekimlerinin uygulamaları yeterli olmaktadır. 

En sık karşılaşılan sağlık sorunları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Isınmadan spora başlama sonucunda meydana gelen zorlamalar ve kas tutulmaları,
• Mental dinginlik sağlanamadığı için dikkatin dağılması ve kişilerin kazalara açık hale gelmesi,
• Eklemlerin çok fazla zorlanması nedeniyle bağ dokusunun zedelenmesi,
• Geçirilen kazalar ve alınan travmalara bağlı olarak kemiklerin çıkması, çatlaması ya da kırılması,
• İç uyluk bölgesindeki tendon ve kasların zorlanması sebebiyle görülen şiddetli ağrı duyumu,
• Diz eklemlerinin zorlanması nedeniyle görülen kıkırdak zedelenmeleri,
• Kasları meydana getiren lif dokuların yırtılması ya da kopması,
• Yoğun antrenman programları ya da yanlış beslenme nedeniyle görülen kas yorgunlukları ve sertleşmeleri,
• Ayak bileklerinin içe ya da dışa burkulması,
• Yumuşak dokularda meydana gelen yaralanmalar ya da deformasyonlar,
• Cilt dokusu üzerinde gelişen yırtıklar ya da sıyrıklar,
• Nasır oluşumları, su toplaması ya da mantar enfeksiyonu şikayetlerinin görülmesi,
• Tırnakların kopması ya da tırnak yatağından ayrılması gibi yaralanmalar,
• Aşil tendonunda zedelenme ya da diğer sakatlıkların görülmesi,
• Menisküs yırtılması ve zedelenmesi gibi sorunlar,
• Diz eklemleri, bağ dokusu ya da kaslarında yaralanmaların görülmesi,
• Kafa travmalarının görülmesi,
• Vücudun herhangi bir bölgesindeki kasların ezilmesi ya da yaralanması,
• İncinme ve burkulmaların görülmesi,
• Yanlış rejim ve diyetlerin uygulanmasına bağlı olarak görülen besin yetersizliği sorunları,
• İç organları etkileyen travmaların ya da yaralanmaların görülmesidir.

Spor hekimliği bölümü aynı zamanda kişilerin güçten düşmesi, kapasitelerinin daha üzerinde uygulanan yanlış egzersiz programları nedeniyle görülen sağlık sorunları, yoğun spor programları nedeniyle oluşan deformasyonlar, kalıcı fonksiyon kayıplarına yol açma riski bulunan sağlık sorunları, fazla kiloların bulunması, genetik ya da kronik hastalıkların taşınması ve vücudun genel sağlık durumunu olumsuz etkileyen her türlü hastalığın teşhis ile tedavisinden de sorumludur. 

Spor Hekimliği Bölümü Hangi Tedavileri Uygular?

Spor hekimliği bölümü, spor yapmaya bağlı olarak görülen tüm sağlık sorunlarının tedavisinde rol almaktadır. 

Bu hastalıkların ya da yaralanmaların tedavilerinde en sık başvurulan yöntemler ise şu şekilde sıralanabilir:

• İlaç Tedavisi: Spor yapan kişilerin genel sağlık durumlarını korumak için gereken her türlü ilacın reçete edilmesidir. Dokularda enfeksiyon ve iltihap oluşumunun önlenmesi, ağrı duyumunun engellenmesi, yaralanan bölgelerin enfeksiyon riski oluşturmaması, doku fonksiyon kayıplarının görülmemesi, gıda takviyelerinin yapılması ve en kısa sürede iyileşmenin sağlanması için gereken diğer tüm ihtiyaçları kapsayan ilaçları kapsamaktadır.
  
• İlk Yardım Uygulamaları: Spor müsabakaları ya da antrenman programları sırasında oluşan sağlık sorunlarına anında müdahale edilmesidir. Alınan travmaya bağlı olarak bölgeye soğuk uygulamaların yapılması, bandajla sarılması, kanama varsa durdurulması gibi basit uygulamalardan kalp masajı ve suni solunum uygulamalarına uzanan tüm müdahaleleri kapsar. Donanımlı bir sağlık kuruluşunda yapılan değerlendirmeler sonrasında en uygun tedavi seçeneği belirlenir ve uygulamaya geçilir.
  
• Proliferatif Tedavi: Proloterapi olarak da adlandırılan bu tedavi, enjeksiyon yoluyla uygulanır. Özellikle fonksiyon kayıplarının görüldüğü iskelet ve kas dokularında olumlu yanıtlar veren bir tedavidir. Tahriş etme özelliği bulunan bir çözelti, enjeksiyon yardımıyla sorunlu dokuya birkaç kez uygulanır. Bu sayede bölgede iltihap oluşumu başlar ve fonksiyonları azalan dokularda daha fazla kanlanma görülür. Sağlıklı hücreler, iltihabın giderilmesi için onarım sürecine girer ve iyileşme görülür. Kronik ağrı şikayetlerinde de başvurulan bir tedavi seçeneğidir.
  
• İntramüsküler Stimülasyon Tedavisi: Halk arasında kuru iğne tedavisi adıyla da bilinir. Kas ve iskelet sistemini etkileyen kronik ağrı ya da spazm şikayetleri için tercih edilen bir uygulamadır. Birkaç seanstan oluşan tedavi sırasında sorunlu bölgeye gümüş iğneler batırılır ve beklemeden geri çekilir. İğneler herhangi bir ilaca batırılmadığı için alerji riski bulunmaz.
  

Spor hekimliği bölümü Platelet Rich Plasma (PRP) tedavisi, ozon terapi, kinezyo bantlama, fizyoterapi ve manuel terapi tekniklerini de kullanmaktadır. 

Ancak bu yöntemlerin hiçbiri ile istenen iyileşme sağlanamıyorsa, fonksiyon kayıplarının görülme riski varsa ya da hayati tehdit oluşturan sağlık sorunları görülüyorsa cerrahi seçenekler değerlendirilir. Ameliyatlar, cerrahlar ya da ilgili branşın operatör doktorları tarafından uygulanmaktadır.