Refraksiyon

Refraksiyon (Işığın Kırılması) Nedir?

Refraksiyon kelime anlamı olarak ışığın kırılması olarak tanımlanabilmektedir. Işığın kırılması olayı insan gözüne gelen çeşitli dalga yapılarının hızlarının değişik bir ortama gelince bükülmesi olarak tariflenebilir. Işık dalgasının hızlı bir ortam yapısından daha yavaş bir ortama geçiş göstermesi halinde ışık dalgası ya da ışını iki ortam arasında geçiş gösterirken çeşitli kırılmalara maruz kalmaktadır. Göz kusurlarından aşina olduğumuz ışığın kırılması kameralar ve çeşitli lens sistemleri gibi teknolojik üretimlerde de görünümün ortaya çıkmasına olanak sağlamaktadır.

İnsan gözünde meydana gelen bu kırılma durumunun birçoğu ilk bölgede gerçekleşmektedir. Hava ortamından kornea ortamına geçiş esnasında ışık ışınının yaşadığı kırılma indeksi diğer kırılmalara oranla daha büyük bir kırılma şeklinde gerçekleşmektedir. İnsan göz yapısında meydana gelen kırılma yüzde seksen oranlarında kornea tabakasında meydana gelirken geriye kalan yüzde yirmilik kırılma kısmı gözün iç yapısındaki alanlarda ortaya çıkmaktadır.

İç kısımda bulunan mercek yapısı kırılma oranının daha düşük yüzdeli bölümünü sağlasa da insan gözünün yakındaki nesneleri görebilmesinin sağlanmasında gözün odağını belirlemede oldukça önemlidir.

Refraksiyon Bozukluğu Nedir?

Duyularımızdan biri olan görme olayını gerçekleştiren insan görme organı gözün net bir şekilde görebilmesi için çeşitli madde yapılarından yansıyan ışık ışınlarının gözde yer alan optik sistemden geçmek suretiyle gözde bulunan retina tabakasındaki sarı noktaya odaklanması gerekmektedir.

Cisimlerden yansıyan ışık ışınları eğer retina tabakasındaki sarı noktaya odaklanabiliyor ise göz organı normal görme işlevini gerçekleştirebiliyor ve ek bir patolojik durum söz konusu değil ise görme normal olarak değerlendirilmektedir. Görmenin normal olduğu durumlara emetrop adı verilmektedir.

Refraksiyon bozukluğu gelişen yani ışığın kırılmasının bozuk olduğu hastalarda ise maddelerden yansıyarak göze gelen ışık ışınları retina tabakasına odaklanamamaktadır. Bu durumda hastalarda gözde odaklanmaya çalışılan ışık ışınlar ya retina tabakasının önünde ya da arkasında kalabilmektedir. Bu durum gözün ön arka uzunluğunda meydana gelen uzama ya da kısalmadan kaynaklanabileceği gibi kornea ve lenste kırıcılığın sağlıklı sağlanamaması nedeniyle de meydana gelebilmektedir.

Refraksiyon Bozukluğu Tipleri (Çeşitleri) Nelerdir?

İnsan göz organında Refraksiyon bozukluğu yani kırma bozukluğu olmaması durumuna emetropi adı verilmektedir. Emetropi durumundaki bir gözde herhangi bir madde yapısından göze paralel şekilde gelen ışık ışınları retina tabakası üzerine doğru odaklanabilmektedir. Bu şekilde normal görmenin sağlandığı insanlarda gözlük, lens, lazer gibi tedavi yöntemlerinin uygulanmasına gerek yoktur. Ancak göze gelen ışık ışınlarının tam odaklanmaması halinde çeşitli tedavi yöntemlerine başvuruda bulunabilmektedir. Refraksiyon ve akadomasyon (gözün odaklanması) bozuklukları tipleri şu şekilde sıralanabilir ;

• Miyopi: Sıklıkla uzağı bulanık şekilde görme ve yalnızca yakın mesafedeki maddeleri ya da kısa mesafeleri net görebilme durumuna miyopi adı verilmektedir. Miyop hastalığı dünyada en sık gözlenebilen göz kusurlarından biri olarak ifade edilebilir. Miyopi hastalığında göze gelen ışık ışınları tam retina üzerine düşmemekte ve göze giren ışık ışınları retina önüne düşerek hastalarda bulanık görme haline yol açmaktadır. Miyopi kendi içinde ikiye ayrılmaktadır ;
• Aksiyel Miyopi: Aksiyel miyopi hastalığında asıl problem gözde yer alan kornea tabakası ile retina tabakası arasındaki mesafenin normalde olması gerektiğinden daha uzak olması durumudur. Gerçekleşen bu mesafe fazlalığı sebebiyle ışık ışınları retina tabakasınınım önüne düşmektedir.
• Refraktif Miyopi: Refraktif miyopi hastalığında asıl problem gözde yer alan kornea tabakasının normalden fazla kavisli halde olması ya da göz mercek yapısının gereğinden fazla yuvarlak halde bulunup yeterince yassılaşamaması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle göze gelen ışık ışınları retinaya tam olarak odaklanamamakta ve retina önüne düşmektedir.
• Hipermetropi: Sıklıkla yakını net görememe ve yalnızca uzak mesafedeki maddeleri ya da uzak mesafeleri net görebilme durumuna hipermetropi adı verilmektedir. Hipermetropi sıklıkla sonradan meydana gelebileceği gibi kalıtsal olarak da ortaya çıkabilen yaygın bir göz bozukluğudur. Hastalarda sadece yakını net görmede problem yaşanıyor ve başka bir hastalık hali eşlik etmiyor ise bu durum da göze gelen ışık ışınları retina arkasına düşüyor olarak ifade edilebilmektedir. Bu hastalığa sahip hastalarda hipermetropi ikiye ayrılmaktadır ;
• Aksiyel Hipermetropi: Aksiyel hipermetropi hastalığında asıl problem gözde yer alan kornea tabakası ile retina tabakası arasındaki mesafenin normalde olması gerektiğinden daha kısa olması durumudur. Gerçekleşen bu mesafe kısalığı sebebiyle ışık ışınları retina tabakasınınım arkasına düşmektedir.
• Refraktif Miyopi: Refraktif hipermetropi hastalığında asıl problem gözde yer alan kornea tabakasının ya da göz merceğinin normalden fazla düz olması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle göze gelen ışık ışınları retinaya tam olarak odaklanamamakta ve retinanın arkasına düşmektedir.
• Astigmatizma: Astigmatizma hastalığı göz organ yapısının en ön kısmında bulunan şeffaf yapıdaki tabakanın (kornea tabakası) doğuştan sebeplere bağlı olarak şeklinde bozukluk olması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Astigmatizmaya sahip hastalar hem uzağı hem de yakını görmede sorun yaşarken bulanık görme, maddeleri net ve düzgün görememe gibi sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar.
• Presbiyopi: Presbiyopi hastalığı kişilerde yaşa bağlı olarak ortaya çıkan ve göz iç kısmında yer alan lensin esnekliğinde problem oluşması neticesinde gelişen yakını net görememe durumudur. Sıklıkla kırk yaş üstü hastalarda karşılaşılan bu Refraksiyon kusuru hastalığında yaşın ilerlemesi gibi katarakt gibi diğer göz hastalıklarının da gelişmesi gözlenebilmektedir.

Refraksiyon Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Cisimlerden yansıyan ışık ışınları eğer retina tabakasındaki sarı noktaya odaklanabiliyor ise göz organı normal görme optiği ve Refraksiyon işlevini gerçekleştirebiliyor ve ek bir patolojik durum söz konusu değil ise görme normal olarak değerlendirilmektedir. Görmenin normal olduğu durumlara emetrop adı verilmektedir. Eğer kişilerde Refraksiyon kusuru gelişmişse görme net olmadığından dolayı çeşitli semptomlarda beraberinde ortaya çıkabilmektedir. Refraksiyon kusurları şu şekilde sıralanabilir ;

• Hastaların görmeyi sağlamak için gözlerini kısması
• Hastalarda meydana gelen göz yorgunluğu varlığı
• Bazı durumda gelişen Refraksiyon kusurları baş ağrısına sebebiyet verebilmektedir.
• Hastalarda ortaya çıkan yakını net görme ve buna eşlik eden uzağı net görmede problem yaşama.
• Hastalarda ortaya çıkan uzağı net görme ve buna eşlik eden yakını net görmede problem yaşama.
• Hastaların uzakta yer alan yazıları okuyamaması.
• Araba sürerken tabela yazılarını okumada problem yaşama.
• Hastalarda bulanık görme olması.
• Daha net görme amacıyla televizyona yakın oturma.
• Çocukların tahtayı daha net görmek amacıyla sırada önde oturmaya gereksinim duyması.
• Kitapları okurken yüze daha yakın mesafede tutma ya da diğer okunan materyalleri yüze daha yakın mesafede tutma ihtiyacı.
• Trafikte özellikle geceleri yaşanan net görmede güçlük varlığı.
• Gözleri odaklama çabası içine giren hastalarda ortaya çıkabilen çift görme hali.
• Hastalarda meydana gelebilen gözlerde sulanma varlığı
• Okul çağı çocuklarında rastlanan görme aksaması nedeniyle derse odaklanmada problem yaşama ve derste farklı şeylerle uğraşma.
• Hastalarda meydana gelen gözde rahatsızlık hissi varlığı.
• Bazı hastalarda ortaya çıkan gözde kamaşma varlığı.
• Refraksiyon kusuru bulunan hastalar benzer şekilli harfleri karıştırabilir.
• Refraksiyon kusuru bulunan hastalar benzer şekilli rakamları karıştırabilir.
• Bazı hastalarda baş dönmesi gözlenebilmektedir.
• Çocuklarda ortaya çıkabilen gözleri sık sık ovalama.
• Gözlerde meydana gelebilen inatçı şaşılık hali.

Refraksiyon Bozukluğu Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir?

Gözün görmesini sağlamak amacı ile göze gelen görüntüleri odaklamakla görevli kornea ve lens adı verilen iki göz bölümü bulunmaktadır. Kornea yapısı kubbe şeklinde ve yüzeyi açık iken lensin şekli bikonveks şeklinde olmakla birlikte şeffaf bir yapıya sahiptir.

Normal insanlarda kornea ve lensin normal bir yapıya sahip olması göze gelen ışık ışınlarının kırılarak retinaya ulaşmasına katkıda bulunmaktadır. Ancak kornea ve len yapılarında ortya çıkabilecek problemler Refraksiyon bozukluğuna neden olabilmektedir. Refraksiyon bozukluğu nedenleri şu şekilde sıralanabilir ;

• Göz Küresinin Normalden Uzun Olması: Hastalarda sıklıkla göz küresinin normalde olduğundan daha uzun bir şekilde bulunması Refraksiyon kusurlarına neden olabilmektedir.
• Göz Küresinin Normalden Kısa Olması: Hastalarda sıklıkla göz küresinin normalde olduğundan daha kısa bir şekilde bulunması Refraksiyon kusurlarına neden olabilmektedir.
• Korneanın Aşırı Kavisli Olması: Hastalarda sıklıkla kornea yapısının normalde olduğundan daha kavisli bir şekilde bulunması Refraksiyon kusurlarına neden olabilmektedir.
• Korneanın Aşırı Düz Olması: Hastalarda sıklıkla kornea yapısının normalde olduğundan daha düz bir şekilde bulunması Refraksiyon kusurlarına neden olabilmektedir.
• Genetik: Refraksiyon kusurlarından bazıları genetik olarak geçiş gösterebilmektedir. Genetik olarak geçiş gösteren Refraksiyon kusurlarına miyopi hastalığı örnek olarak verilebilir. Hastaların eğer birinci derece yakı akrabalarında göz kusuru mevcut ise kişilerde Refraksiyon gelişme riski artmaktadır.
• Aşırı Okuma: Refraksiyon kusurları aşırı kitap okuma gibi gözlerin sık kullanıldığı ve odaklama işleminin sık gerçekleşmesi gereken durumlar varlığında daha sık bir şekilde ortaya çıkabilmektedir.
• Yakın Mesafeden Ders Çalışma: Refraksiyon kusurları okul çağı çocuklarında yakın mesafeden der çalışma gibi gözlerin sık kullanıldığı ve odaklama işleminin sık gerçekleşmesi gereken durumlar varlığında daha sık bir şekilde ortaya çıkabilmektedir.
• Çevre Koşulları: Refraksiyon kusurları ile ilgili yapılan çalışmalarda bazı hastalarda gözlenen Refraksiyon kusurunun ortaya çıkmasında dışarıda geçirilen vaktin kısıtlı olması nedeniyle gelişebileceği tespit edilmiştir.
• Korneada Şekil değişikliği Olması: Korneada meydana gelebilen şekil değişiklikleri çeşitli Refraksiyon bozukluklarına neden olabilmektedir.
• Göz Yaralanmaları: Hastalarda ortaya çıkabilen bazı göz yaralanmaları astigmatizma gibi bazı Refraksiyon kusurlarına neden olabilmektedir.
• Geçirilen Göz Ameliyatları: Hastalarda ortaya çıkabilen bazı göz yaralanmaları astigmatizma gibi bazı Refraksiyon kusurlarına neden olabilmektedir.

Refraksiyon Bozukluğu Teşhisi

Hastalarda semptomların gözlenmesi halinde Refraksiyon bozukluğu teşhis ve tedavisini gerçekleştirebilmektedir. Hekim hastaların hastalığını teşhis etmek için anamnez almanın yanı sıra görme keskinliği değerlendirmesi (allen kartları, snellen eşeli, e eşeli) ve biyomikroskop gibi teşhis yöntemlerine başvuruda bulunabilir.

Refraksiyon Bozukluğu Tedavisi

Refraksiyon bozukluğu tedavisi hastalara yapılan teşhis ve tanı yöntemleri neticesinde şekillenmektedir. Hastalarda gelişen Refraksiyon bozukluklularının tipine göre hekim hastalara gözlük tedavisi, lens tedavisi ve lazer tedavisi gibi çeşitli tedavi yöntemleri ile hastalığı tedavi edebilmektedir. Gerekli görülen durumlarda ve ek patoloji varlığında hekim cerrahiye tedaviye başvuruda bulunabilir.

Refraksiyon Bozukluğu Ameliyatı

Refraksiyon bozukluğu bulunan hastalarda gözlük ve lens gibi tedavi yöntemlerinin tercih edilmemesi durumunda lazerle göz cerrahisi gibi tedavi yöntemleri tercih edilebilmektedir. Lazerle göz cerrahisinin birçok avantajının olması yanı sıra çeşitli dezavantajları da bulunmaktadır. Hastalar hekimlere danışarak kendisi için en uygun tedavi yöntemini tercih edebilir.

Refraksiyon Bozukluğunda Hangi Doktora Gidilir?

Refraksiyon kusurlarına  neden olan şikayetler sonucunda hastaların anamnezini alan, fizik muayenesini yapan ve teşhis – tanı yöntemlerine başvurarak hastalığı tedavi eden asıl bölüm Göz Sağlığı ve Hastalıkları bölümüdür.

Hastalarda gözlerini kısma, baş ağrısı yakını net görememe, uzağı net görmede problem, uzakta yer alan yazıları okuyamama, tabela yazılarını okumada problem yaşama, bulanık görme, televizyona yakın oturma, Kitapları okurken yüze daha yakın mesafede tutma, gözlerde sulanma, görme aksaması, derse odaklanmada problem yaşama, benzer şekilli harfleri ve rakamları karıştırma, baş dönmesi ve gözleri sık sık ovalama gibi bulgular mevcut ise mutlaka bir hekime başvurulmasında fayda vardır.