PTCA Nedir?

PTCA, yani daha çok bilinen adıyla stent; koroner arter hastalıklarında kullanılan, oldukça güvenli bir kalp-damar tedavi yöntemidir. Stent, kalp-damar hastalıklarının tedavisi için geliştirilmiş bir diğer yöntem olan By-Pass’a alternatiftir ancak hangi tedavinin diğerine alternatif olarak kullanılabileceğine, hastanın klinik değerlendirme sürecinin sonunda hekim karar verebilmektedir. PTCA ile de birçok zorlu damar tıkanıklığı sorunları kolaylıkla tedavi edilebilmektedir. Hastanın PTCA stent işlemine uygun olup olmadığı belirlendikten sonra bir dizi aşama ile tedaviye başlanabilmektedir.

PTCA açılımı, İngilizce “Percutaneous Transluminal Coronary Angioplasty” adlı tedavi yöntemini tanımlamaktadır. Türkçe ifade etmek gerekirse bu kelime grubu “Perkütan Translüminal Koroner Anjiyoplasti”dir.

Perkütan Nedir? 

Ameliyatsız, yani invaziv (kesi açılarak) yapılmayan, cilt üzerinden belirlenen bir damar yolu kullanılarak gerçekleştirilen eyleme perkütan adı verilmektedir. Perkütan yöntem ile yapılan damar açma işlemleri “Perkütan Koroner Girişim” şeklinde de tanımlanabilmektedir.

Translüminal Nedir? 

Bir damarın iç açıklığından yararlanılması süreci anlamına gelmektedir.

Koroner nedir?

Kalbin yapısında yer alan ve kalbi besleyen damarlara koroner adı verilir.

Anjiyoplasti Nedir? 

Anjiyoplasti, herhangi bir cerrahi metoda gereksinim duyulmadan gerçekleştirilen tıkalı ya da aşırı daralan damarların açılması, genişletilmesi işlemlerinin bütününe anjiyoplasti denir.

PTCA Stent Çeşitleri

PTCA stentin, ilaçlı ve eriyen gibi çeşitleri vardır. Bunlar hastaya uygunluğu değerlendirilerek yapılmaktadır. Stent çeşidinin hangisinin tercih edileceğinde; hastanın genel durumu, hastalık düzeyi ve hekim kararı etkili olmaktadır.

İlaçlı Stent 

İlaçlı stent kalbi besleyen damarlarda meydana gelebilen daralmaların ortadan kaldırılması için uygulanmaktadır. Bir PTCA işlemi olarak stentlerin yapılarına ilaç da katılabilmektedir. İleride kalp damarlarında ortaya çıkabilecek yeni daralmaların engellenmesi için stentler ilaçlarla takviye edilebilmektedirler. Metal yapıdadırlar.

Eriyen Stent

Kalbin beslendiği bölgesel damarlardaki daralmaların giderilmesi için kullanılan, ilaçla kaplanmış ve eriyebilir özellikte olan stentler de bulunmaktadır. Bu stentler damardaki darlığı açmak için geliştirilmiş, üzeri ilaç kaplı olan, eriyebilir özellikteki stentlerdir. Eriyen stentler metalden yapılmamışlardır. Eriyebilen polimer yapıdaki bu stentlerin magnezyumdan üretilmiş olanları da mevcuttur.

PTCA Neden Yapılır?

PTCA kalbi tümüyle çevreleyen ve onun beslenmesinden sorumlu damarların herhangi bir hastalık sonucu tıkanması ya da daralmasını tedavi etmek için kullanılır.

PTCA yöntemi kullanılmaya başlanmadan önce bu tarz damar sorunları, hastalığın boyutuna göre ilaç ya da By-Pass ile tedavi edilmekteydi. Ancak günümüz tıp teknolojisindeki gelişmeler doğrultusunda PTCA yöntemi etkin olarak kullanılmaya başlanmış ve kalp-damar hastalıklarının tedavisinde büyük bir ilerleme kaydedilmiştir. Şimdilerde PTCA yöntemi ile bilek, kasık ya da ayak tabanından kateter ile girilerek tıkalı, daralmış damarların açılması oldukça pratik bir hal almıştır.

PTCA Nasıl Yapılır?

PTCA işlemi sırasında izlenecek adımlar uzman doktor tarafından ayrıntılı olarak hastaya aktarılmaktadır. Yaklaşık 45 ila 90 dakikalık bir süre içinde gerçekleştirilen PTCA uygulamalarında, özel olarak planlanan tıbbi süreçler bulunmaktadır. PTCA öncesi, PTCA sırasında ve PTCA sonrasında yürütülecek profesyonel aşamalar, işlemin başarısında büyük ölçüde etkili olmaktadır.

PTCA Öncesi

• PTCA uygulamasına başlanmadan önce klinik tetkikler yapılır ve hastanın işleme uygunluğu değerlendirilir. 
• Hasta işlem için uygunsa PTCA işleminden birkaç gün öncesinde uyulması gereken kurallar uzman doktor tarafından aktarılır.
• PTCA yapılmadan birkaç gün önce hekim tarafından reçete edilen aspirin ya da benzer ilaçlar kullanılmalıdır. PTCA işlemine hazır hale gelmeniz için hekiminizin direktiflerini uygulamak büyük önem taşır.
• Bunların dışında halihazırda kullanılan ilaçlar hakkında uzman doktora bilgi verilmelidir. 
• İşlem sırasında herhangi bir ilaca veya maddeye karşı alerjik reaksiyon oluşabileceği için bu bilgilerin ameliyat öncesinde verilmesi sağlıklıdır. Alerjik durumlar var ise işlem öncesinde önlemler alınabilir.
• PTCA işlemi öncesindeki geceden itibaren su ve gıda tüketilmemelidir. İşlemin uygulanabilmesi için 12 saat aç kalınması gereklidir. Süre konusunda detaylı açıklamalar uzman doktor tarafından yapılacaktır.

PTCA İçin Ön Hazırlık

• PTCA işlemi için hazırlık safhasında erkeklere dış kateter, kadınlara ise mesaneye giden bir sonda takılabilmektedir. İdrar torbası kateteri, PTCA uygulamasından sonraki süreci kolaylaştırması için kullanılmaktadır. Bu sayede kalbe giden damarlara ulaşacak olan materyalin, delinme bölgesinde yaşatacağı semptomları en aza indirebilmektedir. 
• Bunların dışında PTCA işlemine hazırlanırken hekiminiz ve sağlık görevlileri tarafından verilecek olan talimatlara harfiyen uymanız çok önemlidir. 
• PTCA işlemi sırasında lokal anestezi uygulanır. Dolayısıyla hasta işlem sırasında uyanıktır. Ameliyat öncesindeki değerlendirme sırasında uygun görülmesi halinde sakinleştiriciler de verilebilmektedir.
• PTCA işlemi gerçekleştirilirken hekim tarafından bazı talimatlara uyulması istenecektir. Bu talimatlar derin nefes almak vb. şekildedir.
• Hekim tarafından yöneltilen talimatlara uyulması ve takip edilmesi sonucunda başarılı bir süreç geçirebilir. 

PTCA Sırasında

• PTCA, sırasında uygulama için özel olarak tasarlanmış materyallerin kullanılacağı bir bölümde yapılır. İşlemin uygulanacağı odada görüntüleme imkanı veren ve monitöre sahip olan özel bir X-Ray makinesi bulunmaktadır. 
• Hastanın uzanacağı platform tıbbi işlemlerde kullanılan özel bir solüsyon ile temizlenir. 
• PTCA işlemi sırasında sterilizasyon sağlanması için özel bir giysi hastaya giydirilmektedir. 
• Daha sonra kateter yerleştirilecek olan bölge özel bir antibakteriyel solüsyonla temizlenir. 
• Daha sonra bölgesel uyuşma sağlanması için kateterin gireceği yere lokal anestezi işlemi ve ağrı kesiciler verilir. Bu sırada hafif şiddetli bir acı hissedilmektedir ve birkaç saniye içinde geçecektir. 
• Bütün bunların ardından, küçük boyutlu bir tüp kateter, damara yerleştirilir. Bu kateter kalbin tıkalı olan damarının olduğu bölgeye kadar ilerlemektedir. Kateterden özel bir tıbbi boya enjekte edilir. Bu boya, cihaz monitöründen kolaylıkla gözlemlenebilir.
• Sistem monitörü üzerinden kateterin damardaki ilerleyişi görülmektedir.
• Daha sonra ilk takılan kateterin içine bir tel yerleştirilir ve bu tel, tıkalı ya da daralmış olan damara doğru gönderilmektedir. 
• Akabinde balon yöntemini uygulayacak olan kateter bölgeye ulaştırılır. 
• Stentin takılmasına yardımcı olması için balon kateter şişirilir. Bu sırada kateter damar yüzeylerine bir miktar basınç uygular. Damarın içinde sertleşmiş ve tıkanıklık yaratan bölgeyi açar. Tıkanıklığı giderilen damardan kalbe doğru kan akışı normale dönmeye ve artmaya başlar. 
• Balon işleminin uygulanmasını sağlayacak olan ikinci kateterin ucuna stent takılır. 
• Ucunda stent olan bu kateter, tıkanıklığı giderilen damara kadar ulaştırılır.
• Balon şişirilir ve stent için damar uygun hale getirilir. 
• Stent bu kateterin yardımıyla damar içine yerleştirilir. Yerleştirilecek olan stent sayısı klinik değerlendirmeler sonucu damarların durumuna göre belirlenir. PTCA işlemi sırasında birden fazla stent takılabilmektedir. 
• İhtiyaç olan tüm stentler yerleştirildikten sonra işlemin sonlarına yaklaşılır. 
• Stent takılmasında kullanılan balon kateter söner. Stent kalıcı olarak damar içindeki yerini alır. 
• Bütün bu işlemler ortalama 45 ila 90 dakika sürer.

PTCA Riskleri

Kalp damarlarındaki daralmaları ya da tıkanmaları giderebilmenin en güvenli ve etkili yolu stent takılmasıdır. Gerek işlem sırasındaki komplikasyon risklerinin yok denecek kadar az olması gerekse de başarı oranları, PTCA uygulamasını güvenilir bir tedavi yöntemi haline getirmektedir. Ancak yine de halihazırda kalp rahatsızlıkları üzerine gerçekleştirilen bir işlem olduğu için belirli riskleri vardır.

PTCA yapılması sırasında nadiren de olsa birtakım komplikasyonlar meydana gelebilmektedir. Eğer PTCA işlemi konusunda deneyimli bir kardiyolog tarafından gerçekleştirilirse bu komplikasyonların gelişme ihtimali oldukça düşüktür:

• En sık rastlanan komplikasyonlardan biri kateterin giriş bölgesinde (el bileği, kasık) morarma ya da şişlik meydana gelmesidir. 
• Yine kateterin giriş bölgesinde aşırı kanama olabilir. 
• Kateterin kasıktan girdiği PTCA işlemlerinde, o bölgedeki atardamar balonlaşabilir. Bu durumda anevrizma meydana gelebilir. Ameliyatsız bir şekilde bu sorun giderilebileceği gibi, cerrahi işleme de ihtiyaç duyulabilmektedir.
• PTCA uygulaması sırasında kan pıhtıları oluşma riski de mevcuttur ancak günümüz PTCA işlemleri gerçekleştirilirken kan sulandırıcılar kullanıldığı için böyle bir risk de büyük ölçüde engellenebilmektedir. 
• PTCA işlemleri sırasında meydana gelebilecek bir diğer komplikasyon ise damar yırtılmasıdır. Yırtılma gerçekleşmesi muhtemel damarlara karşı gerekli önlemleri alabilen deneyimli cerrahlar sayesinde bu riskin ortaya çıkması da büyük ölçüde engellenebilmektedir.

PTCA Sonrası

• PTCA sonrası tüm kateterler çıkarılır ve kateterle girilen vücut bölgesindeki kanamanın durması için bir süre oraya bası uygulanır. 
• İşlem bittikten sonra hasta tansiyonu ve kalp ritmi yakından takip edilir.
• Hasta, 3 ila 8 gün hastanede ağırlanabilir. İşlemin boyutu ve hekim görüşü doğrultusunda aynı gün taburcu olunması da mümkündür.
• Kateterle giriş yapılan bölgede bir iki gün içinde geçebilecek morlukların görülmesi oldukça normaldir. 
• Yine kateterin girdiği bölgede hafif şişlikler gözlemlenebilmektedir. 
• PTCA işlemi sonrasında bandaj bulunduğu yerden çıkarılır. Eğer bir süre daha kalması uygun görüldüyse, kullanım sırasında dikkat edilmesi gereken noktalar açıklanmaktadır.
• Bandajın çıkarılması sonrasında bölgeye yara bandı yapıştırılmasında herhangi bir sakınca yoktur.
• PTCA sonrasında günlük periyotlarla kateterle giriş yapılan yer sabunlu suyla hafifçe yıkanmalıdır. Yıkama sırasında yara bölgesinin ovulmaması gerekmektedir.
• Her duş sonrası kateter giriş bölgesi mümkün olduğunca kuru ve temiz olmalıdır.
• PTCA eğer kasık bölgesinden gerçekleştirildiyse mümkün olduğunca rahat ve salaş giyinmeye özen gösterilmelidir.
• PTCA sonrası hastane randevuları aksatılmamalıdır.