Plazmaferez

Plazmaferez, plazmanın kan içerisinden ayrıştırılıp geriye kalmış bölümünün de replasman sıvısıyla yeniden dolaşım içerisine verilmesi mantığına dayanan bir tedavi uygulamasıdır.

Plazmaferez Nedir?

Plazmaferez, plazma değişimi işlemi anlamına gelmektedir. Plazma değişimi işlemi ise vücuttan kanın dışarı alınıp dört tane bileşeninden bir tanesi olan plazmanın kan içerisinden ayrıştırılıp geriye kalmış bölümünün de replasman sıvısıyla yeniden dolaşım içerisine verilmesi mantığına dayanan bir tedavi uygulamasıdır.

Plazma değişimi sürekli olarak gelişen ve değişmekte olan tekniklerle beraber ortalama seksen senedir uygulanmaya devam edilen bir tedavi tekniğidir. Plazmaferez işlemi, pek çok açıdan hemodiyaliz uygulamasına benzerlik göstermektedir.

Hemodiyaliz, kişinin böbreklerinin gerekli fonksiyonları yapamamasından dolayı idrar yoluyla atılabilecek bazı zararlı maddelerin kronik böbrek yetmezliği bulunan kişilerde diyaliz makinesi ile bu işlemin yapılmasıdır.

Plazmafereze dayalı olan tedavi tekniklerinin özünde proteinlere bağlı olan toksinlerin, yüksek molekül ağırlıklı olan çözünenlerin, ayrıca immün kompleksler ile proteine bağlı olan çözünenlerin vücuttan uzaklaştırılmasına dayanmaktadır. Ayrıca plazmaferez tedavisi uygulanarak genelde hastada altta yatan hastalığa bağlı olarak ek tedaviler de uygulanmaya başlanır.

Plazmaferez Tedavisi

Plazmaferez tedavisi uygulanarak pek çok hastalığın tedavi edilmesi sağlanmaktadır. Kanın dışarı alınması ve sonra yeniden dolaşıma verilmesi gibi aşamalarla süren bu tedavide vücuttaki kan ile ilgili bölümlerin rolü büyüktür. Kan ise temel olarak dört bölümden meydana gelir: Trombositler, Lökositler, Eritrositler ve Plazma. Söz konusu dört bölümden herhangi bir tanesinde bir problem bulunuyorsa aferez prosedürü uygulanmakta ve temizlenmektedir. Bu noktada plazmaferez tedavisinde temel mantık şunları gerektirir:

  • Kanın vücudun dışarı alınması,
  • Kandaki hücrelerin bu plazma kısmından ayrılması,
  • Kandaki hücrelerin taze ve donmuş plazmalar veya benzerleri ile karıştırılması,
  • Bu işlemler sonrasında kanın yeniden dolaşım içerisine verilmesi.

Tedavide amaçlanan ve takip edilen mantık bu şekilde ilerler. Dolayısıyla plazmaferez tedavisinin şu aşamalar uygulanarak hastada (farklı hastalıklara bağlı sorunların) tedavi edilip iyileşme sağlanması amaçlanmaktadır:

  • Hasta kanının vücuttan dışarı alınması,
  • Alınmış olan kanın plazma veya sıvı kısmının vücuttaki kandan ayrılması,
  • Tüm lökosit ile eritrositlerin yeniden hastaya verilmesi.

Plazmaferetik Tedavisinde Kullanılan Yöntemler Nelerdir?

Plazmaferez işlemi sırasında ilk uygulanan aşama, kanın şekilli elemanları ile plazmaların birbirlerinden ayrıştırılmasıdır. Bu noktada primer filtrasyon gibi tekniklerle kan ile plazma birbirinden ayrıldıktan sonra 3 farklı plazmaferetik yöntem/teknik uygulanabilir:

  • Basit olarak plazma değişimi,
  • Adsorbsiyona (sıvı, gaz vb. maddeleri atomlarının yüzey kısma tutunmasına) bağlı olan yöntemler,
  • Çift filtrasyon (Filtrasyon/Filtreleme: Katı maddeleri sıvılardan ayıran türlü fiziksel, biyolojik ve mekanik işlemlerden herhangi bir tanesidir).

Plazmaferez Tedavisi Yan Etkileri

Plazmaferez tedavisi, hastada tedavi sırasında birtakım komplikasyonların gelişmesine neden olabilmektedir. Bu plazmaferez tedavisi yan etkileri arasında en çok rastlanan durumlar şu şekilde sıralanabilir:

  • Hipotansiyon ya da tansiyon düşüklüğü,
  • Onkotik basınç üzerinde azalma (Proteinlerin sıvıları damarda tutmasına neden olan basınçtır),
  • Pıhtılaşma etmenlerinde azalma, kullanılmış pıhtı engelleyicilere bağlı kanamalar,
  • Enzim azalmaya bağlı oluşan türlü sağlık sorunları,
  • Transfüzyonda (kan nakli/kan aktarımına) bağlı oluşan türlü sağlık sorunları ve kansızlık,
  • Periferik arter (atar damarlarla) ilgili oluşan komplikasyonlar.
  • Alerjik reaksiyonlar, 
  • Serum kalsiyum düşmesi, 
  • Genel enfeksiyonlar, 
  • Ani gelişen akciğer ödemleri
  • Kalp krizi
  • Sıvı dengesinde bozulma. 
  • Ayrıca damarın kan pıhtısı yüzünden tıkanması (yani kateter uygulaması tromboz), 
  • Akciğer zarının yırtılması sonucu hava girmesi gibi riskler de söz konusudur. 

Plazmaferez Tedavisi Kimlere Uygulanır?

Plazmaferez tedavisi, otoantikorların uzaklaştırılması gereken durum ve kişilerde uygulanmaktadır. Uygulanması gereken kişiler aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:

  • Multiple Sclerosis hastalarına (Omurilik ve beyinde plakaların oluşmasıyla ortaya çıkan hastalık)
  •  SLE hastalarına (kelebek hastalığı)
  • Kriyoglobulinemi
  • Pemfigus
  • Renal Transplantasyon
  • ANCA ilişkili vaskülitler
  • Myastenia Graves
  • Hiperkolesterolemi
  • Bazı zehirlenme durumları
  • Hemolitik üremik Sendrom
  • Gullian barre hastalarına (ilerleyici kas felci veya kas zayıflığı hastalığı), 
  • İmmün tromtrombositopenikpura hastalarına (kan pulcuklarının sayısında düşüklük oluşması ile seyreden hastalık) gibi bağışıklık sisteminin hata sonucu vücuttaki normal dokular üzerine saldırdığı hastalıkları olanlara tedavi amaçlı uygulanır. 
Makaleyi faydalı buldun mu?
11
1
Makeleyi Paylaşın

Plazmaferez ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Plazmaferez tedavisi ücreti nedir?

Plazmaferez tedavisi devlet hastanelerinde, özel hastanelerde, üniversitelerin eğitim ve araştırma hastanelerinde, özel sağlık kliniklerinde yapılabilmektedir. Plazmaferez tedavisi ücreti, tedavinin yapıldığı kuruluş ve uzman doktorların fiyat politikaları ile bağlantılı olarak değişkenlik gösterebilir. Hastanın durumu, tedavi boyutu ve yapılacak ek işlemler, fiyatlandırmayı etkileyen diğer faktörler arasındadır.

Int. Dr. Sinem Köse

Plazmaferez kaç saat sürer?

Plazmaferez tedavisi, bazı hastalıkların iyileştirilmesi amacıyla uygulanan bir yöntemdir. Bu yöntemin uygulanışında farklı özelliklerde makinelerin kullanımlarına da başvurulur. Dolayısıyla altta yatan hastalığa ve cihazlara göre tedavi işlem süresi değişebilmektedir. Ancak genel olarak bu işlem için yaklaşık 1 ila 1,5 saat kadar bir süre yeterli olmaktadır.

Int. Dr. Sinem Köse

Plazmaferez ile plazma bağışı nasıl olur?

Bu işlem için hastalar önce yatağa uzandırılır. Sonrasında kullanılan bir iğne ile kasık, omuz ya da kol bölgesinden bir kateter yerleştirilir. Ardından ayağa ya da kol üzerine bir başka tüp yerleştirilir. Bu şekilde plazmaferez yöntemi ile bir insan en çok haftada iki defa plazma bağışı yapmalıdır. Gerçekleştirilen plazma bağışlama uygulamaları ise yaklaşık 90 dakika kadar bir sürede tamamlanabilmektedir.

Int. Dr. Sinem Köse

Plazmaferez tedavisi neden yapılır?

Plazmaferez tedavi yöntemi, bazı hastalıklar sebebiyle zarar görmüş olan plazmaların tedavi edilmesi amacıyla uygulanan bir tedavi yöntemidir. Bu noktada şu gibi hastalıklar sebebiyle hasar almış plazmaların tedavisi amaçlı uygulanır: Myastenia Gravis (iskelet kaslarının zayıfladığı kas-sinir hastalığı), Kronik Inflamatuvar Demiyelinizan Polinöropati (Sinirlerin inflamasyonuna yol açan nörolojik bir hastalık), Guillain Barre Sendromu (İlerleyici kas felci veya kas zayıflığı hastalığı), Lambert-Eaton Miyastenik Sendromu.

Int. Dr. Sinem Köse