Osteoartrit

Osteoartrit (Kireçlenme) Nedir?

Osteoartrit, Türkiye'de ve dünyada çoğu insanı etkileyen artrit şeklidir. Kemiklerin uçlarını yastıklayan koruyucu kıkırdak zamanla yıprandığında ortaya çıkar.

Osteoartrit ekleme zarar verebilir. Kireçlenme görülen hastalarda sık tutulan yerler: Diz, kalça, el bileği, ayak bilekleri ve omurgadır.

Kireçlenme görülen hastalara uygun tedavi yapılırsa hastalığın seyri değişebilir. Hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir. Bunlar: Hastanın hareketli olması, hastanın kilosunu koruması ve iyi bir tedavi hastalığı geriletebilir. Halk arasında daha çok kireçlenme  ya da eklem aşınması olarak adlandırılır. Eklemler arası kıkırdak dokunun zedelenmesiyle birlikte ağrı, eklemden ses gelme ile ortaya çıkar. Toplumda çok sık görülür. Kadınlarda erkeklerden iki kat daha fazla görülür. Hastalık en sık diz bölgesinde, kalça, omurga ve el bileğinde görülür..

Osteoartrit Belirtileri Nelerdir?

Osteoartrit semptomları sıklıkla yavaş gelişir ve zamanla kötüleşir. Osteoartrit belirtileri ve semptomları şunları içerir:

Ağrı: Etkilenen eklemler hareket sırasında veya sonrasında zarar görebilir. İlk akla gelmesi gereken durumdur. İlerleyen durumlarda kemik yüzeyleri birbirine temas edebilir.

Sertlik: Eklem sertliği en çok uyanma veya hareketsiz kaldıktan sonra fark edilebilir.

Hassasiyet: Ekleme veya yanına hafif basınç uygulandığında hastanın eklemi hassas olabilir.

Esneklik kaybı: Eklemin hareket kabiliyeti azalmıştır.

Izgara hissi: Hasta eklemini kullandığı zaman ‘’çıtırtı’’ sesi duyduğunu tarifler.

Kemik çıkıntıları: Sert bir şekilde hissedilen bu ekstra kemik parçaları, etkilenen eklem bölgesinde oluşabilir.

Şişme: Şişme, eklem çevresindeki yumuşak doku iltihabından kaynaklanabilir.

Osteoartrit Nedenleri Nelerdir?

Osteoartrit, eklemlerdeki kemiklerin uçları, yastıklı kıkırdak yavaş yavaş bozulduğunda ortaya çıkar. Kıkırdak, sürtünmesiz bir şekilde eklem hareketini sağlar ve kaygan bir dokudur. Sonunda, kıkırdak tamamen aşınırsa, kemik kemiğe sürtünür ve kireçlenmeye sebep olabilir.

Osteoartrit sıklıkla "aşınma ve yıpranma" hastalığı olarak adlandırılır. Kıkırdağın parçalanmasının yanında kireçlenmeden de tüm eklemler etkilenebilir. Kemikte değişikliklere ve eklemi bir arada tutan ve kemiğe bağlayan bağ dokularının bozulmasına neden olur. Ayrıca eklem astarının iltihaplanmasına neden olur.

Osteoartrit Risk Faktörleri Nelerdir?

Osteoartrit riskini artırabilecek faktörler şunlardır:

Yaşlılık: Osteoartrit riski yaşla birlikte artar.

Seks: Kadınların Osteoartrit geliştirme olasılığı daha yüksektir, ancak bu risk faktörünün kesinliği kanıtlanmamıştır.

Obezite: Ekstra vücut ağırlığı taşımak Osteoartrite çeşitli şekillerde katkıda bulunur ve kişi ne kadar çok kilo alırsa risk o kadar artar. Artan ağırlık, kalçalar ve dizlerdeki gibi ağırlık taşıyan eklemlere stres ekler. Ayrıca, yağ dokusu eklemlerde ve çevresinde zararlı iltihaplanmaya neden olabilecek proteinler üretir.

Eklem yaralanmaları: Kişinin travmadan veya uğraştığı spor dalından dolayı eklem hasar görebilir ve bu da kireçlenme riskini artırabilir. Geçmiş yıllarda geçirilen travma veya iyileşen eklem yaralanmaları bile sonradan kireçlenme yönünden risk faktörüdür.

Eklem üzerinde tekrarlanan stres: Eğer kişinin işi veya uğraştığı bir spor; bir eklem üzerinde tekrarlayan stres yaratırsa, bu eklem sonunda Osteoartrit gelişebilir.

Genetik: Bazı insanlar Osteoartrit geliştirme eğilimini devralır.

Kemik deformiteleri: Bazı kişiler konjenital (doğuştan) değişik şekillerde eklemlere sahip olabilir. Bu da kireçlenme yönünden risk faktörü olabilir.

Bazı metabolik hastalıklar: Bunlar diyabet ve vücutta çok fazla demir (hemokromatoz) olduğu durumunu içerir.

Osteoartrit Teşhisi

Anamnez (hastanın öyküsü), fizik muayene, görüntüleme testleri gibi yöntemler kireçlenme teşhisinde kullanılır.

Anamnezde hastanın cinsiyeti, yaşı, kilosu, genel durumu (stres, depresyon) gibi durumlar sorgulanmalıdır.

Fizik muayene sırasında doktor etkilenen eklemi hassasiyet, şişme, kızarıklık ve esneklik açısından kontrol etmelidir.

X-ışınları: Kıkırdak X-ışını görüntülerinde görünmez, ancak ekleminizdeki kemikler arasındaki boşluğun daralmasıyla kıkırdak kaybı ortaya çıkar. Bir röntgen ayrıca eklem çevresinde kemik mahmuzları (çıkıntıları) gösterebilir.

Manyetik rezonans görüntüleme (MRI): MRI, kıkırdak dahil kemik ve yumuşak dokuların ayrıntılı görüntülerini üretmek için radyo dalgalarını ve güçlü bir manyetik alanı kullanır. Osteoartriti teşhis etmek için genellikle MRI'a gerek yoktur, ancak karmaşık vakalarda daha fazla bilgi sağlamaya yardımcı olabilir.

Laboratuvar testleri: Kan veya eklem sıvısını analiz etmek tanıyı doğrulamaya yardımcı olabilir.

Kan testler: Osteoartrit için kan testi olmamasına rağmen, bazı testler romatoid artrit (iltihaplı romatizmadır ama daha çok el ve ayakları tutar) gibi diğer eklem ağrılarının dışlanmasına yardımcı olabilir.

Ortak sıvı analizi: Doktor etkilenen bir eklemden sıvı çekmek için bir iğne kullanabilir. Sıvı daha sonra iltihaplanma ve ağrının Osteoartrit yerine gut veya enfeksiyondan kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirlemek için test yapılır.

Osteoartrit Tedavisi

Osteoartrit tersine çevrilemez, ancak tedaviler ağrıyı azaltabilir ve hastanın daha iyi hareket etmesine yardımcı olabilir.

İlaçlar başta ağrı olmak üzere Osteoartrit semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilecek ilaçlar şunlardır:

 Asetaminofen (Tylenol, diğerleri): Hafif ila orta derecede ağrısı olan Osteoartritli bazı insanlara yardımcı olduğu gösterilmiştir. Önerilen dozdan daha fazla asetaminofen alınması karaciğer hasarına neden olabilir.

Steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID'ler): Kesinlikle doktor kontrolü altında ve uygun dozlarda alınmalıdır. Kireçlenmeyi hafifleten, semptomları azaltabilen ilaçlara örnek olarak Ibuprofen ve naproksen sodyum verilebilir. Hasta daha etkili bir ilaç talebinde bulunursa doktor gözlemi altında daha güçlü ilaçlar reçete edilebilir. NSAID'ler mide rahatsızlığına, kardiyovasküler sorunlara, kanama sorunlarına ve karaciğer ve böbrek hasarına neden olabilir. Etkilenen eklem üzerinde cilde uygulanan jel olarak NSAID'lerin daha az yan etkisi vardır ve ağrıyı da hafifletebilir.

Fizik Tedavi: Bir fizyoterapist, eklemin etrafındaki kasları güçlendirmek, esnekliğini artırmak ve ağrıyı azaltmak için egzersizler gösterebilir. Yüzme veya yürüyüş gibi kendi başına yapılan düzenli hafif egzersizler de eşit derecede etkili olabilir.

İş terapisi: Bir mesleki terapist, zaten ağrılı ekleme fazladan stres atmadan günlük görevleri yapmanın yollarını keşfetmesine yardımcı olabilir. Örneğin, büyük bir tutuşa sahip bir diş fırçası, hastanın elinde Osteoartrit varsa dişlerini fırçalamayı kolaylaştırabilir. Hastanın dizindeki bir ağırlık, diz osteoartritini varsa ayakta durma ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir.

Duloksetin (Cymbalta): Normalde bir antidepresan olarak kullanılan bu ilaç, Osteoartrit ağrısı da dahil olmak üzere kronik ağrıyı tedavi etmek için onaylanmıştır.

Konservatif tedaviler yardımcı olmazsa, bazı prosedürleri dikkate almak gerekir:

Kortizon enjeksiyonları: Kortikosteroid ilaç enjeksiyonları eklemlerdeki ağrıyı hafifletebilir. Bu prosedür sırasında hastanın doktoru eklemin etrafındaki alanı uyuşturur, daha sonra eklemde ki boşluğa bir iğne yerleştirir ve ilaç enjekte eder. Her yıl alabileceği kortizon enjeksiyonlarının sayısı genellikle üç veya dört enjeksiyonla sınırlıdır, çünkü ilaç zamanla eklem hasarını kötüleştirebilir.

Yağlama enjeksiyonları: Hyaluronik asit enjeksiyonları, dizde bir miktar yastıklama sağlayarak ağrı kesici olabilir, ancak bazı araştırmalar bu enjeksiyonların plasebodan daha fazla rahatlama sağlamadığını ileri sürmektedir. Hyaluronik asit normalde eklem sıvısında bulunan bir bileşene benzer.

Kemikleri yeniden hizalama: Osteoartrit, dizin bir tarafı diğerinden daha fazla hasar gördüyse, bir osteotomi (kemiğin hizalanmasını değiştirmek, cerrahi işlem) yardımcı olabilir. Diz osteotomisinde, cerrah kemiği diz üstünde veya altında keser ve daha sonra kemiği çıkarır veya ekler. Bu, vücut ağırlığınızı dizinizin yıpranmış kısmından uzaklaştırır.

Eklem değiştirme: Eklem replasman cerrahisinde (artroplasti) cerrah hasarlı eklem yüzeylerini çıkarır ve plastik ve metal parçalarla değiştirir. Cerrahi riskler enfeksiyonları ve kan pıhtılarını içerir. Yapay eklemler yıpranabilir veya gevşeyebilir ve sonunda değiştirilmesi gerekebilir.

Başa çıkma ve destek: Osteoartritin neden olduğu ağrı ve sakatlığa rağmen başa çıkabilme yeteneği, osteoartritin hastanın üzerindeki etkisinin genellikle ne kadar olacağını belirler. Hayal kırıklığına uğramış hissediyorsanız doktorunuzla konuşun, çünkü sizi nasıl başa çıkabileceği veya size yardımcı olabilecek birine yönlendireceği konusunda fikirleri olabilir.

• Belirtilerinizin ve ne zaman başladıklarının ayrıntılı açıklamaları yapılmalıdır.
• Hastanın, ailesinin ve kardeşlerinin yaşadığı tıbbi sorunlar hakkında bilgi alınmalıdır.
• Aldığınız tüm reçeteli ve reçetesiz satılan ilaçlar ve diyet takviyeleri ve dozajlar bilinmelidir ve doktorla uyumlu bir şekilde hareket edilmelidir.

Doktorunuz aşağıdaki sorulardan bazılarını sorabilir:

1. Acı sürekli mi yoksa gelip gidiyor mu?
2. Belirli aktiviteler ağrıyı daha iyi veya daha kötü yapar mı?
3. Bu eklemi hiç yaraladın mı? Gibi sorular sorulabilir.

Sizi eklem hastalıkları (romatolog) veya ortopedik cerrahi konusunda uzmanlaşmış bir doktora yönlendirebilecek birinci basamak doktorunuzu görerek başlayabilirsiniz.

Osteoartrit Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kireçlenmenin (Osteoartrit) semptomları zaman geçtikçe daha kötüye gidebilir ve kronikleşebilir. Çünkü kireçlenme dejeneratif (hücre zedelenmesiyle oluşan) bir hastalıktır.

Depresyon ve uyku bozuklukları, Osteoartritin ağrı ve sakatlığından kaynaklanabilir.

Osteoartrite Ne İyi Gelir?

Yaşam tarzı ve ev ilaçları: Hastanın durumunu ve bunun nasıl yönetileceği hakkında, özellikle yaşam tarzı değişikliklerinin belirtilerini nasıl etkileyebileceği hakkında her şeyi öğrenin. Hasta aşırı kiloluysa egzersiz yapmak ve kilo vermek, eklem ağrısını ve Osteoartrit'in sertliğini azaltmak için önemli yollardır.

Egzersiz yapmak: Düşük etkili egzersiz, dayanıklılığını artırabilir ve eklemin etrafındaki kasları güçlendirerek eklemi daha stabil hale getirebilir. Yürümeyi, bisiklete binmeyi veya su aerobiğini denemelerinde fayda vardır. Yeni eklem ağrısı hissedilirse, durmak gerekmektedir.

Egzersiz yaptıktan sonra saatlerce süren yeni acı, muhtemelen aşırıya kaçtığınız anlamına gelir, hasara neden olduğunuz veya egzersiz yapmayı bırakmanız gerektiği anlamına gelmez. Bir veya iki gün sonra daha düşük bir yoğunluk seviyesinde tekrar deneyin.

Kilo vermek: Ekstra ağırlık taşımak, dizler ve kalçalar gibi ağırlık taşıyan eklemlerin üzerindeki stresi artırır. Küçük kilo kaybı bile biraz baskıyı hafifletebilir ve ağrıyı azaltabilir. Bir diyetisyenle kilo vermenin sağlıklı yolları hakkında konuşmak gerekir.

Denenecek diğer şeyler:

Hareket terapileri: Yoga ya da benzeri terapiler yapmak hastanın nefes kontrolünü sağlar ve hastayı rahatlatabilir. Bunların içine ağır olmayan egzersizler de girebilir. Bu terapilerle hastanın ağrıları azalabilir ve günlük aktiviteleri artabilir. Bu da hastanın yaşam kalitesini arttırır.

Seçtiğiniz yoganın nazik bir form olduğundan ve eğitmeninizin eklemlerin hangilerinin etkilendiğini bildiğinden emin olmak gerekir. Eklemlerdeki ağrıya neden olan hareketlerden kaçının.

Sıcak ve soğuk: Hem sıcak hem de soğuk, eklemdeki  ağrıyı ve şişliği giderebilir. Isı, özellikle nemli ısı, kasların gevşemesine ve ağrıyı hafifletmesine yardımcı olabilir. Soğuk, egzersiz sonrası kas ağrılarını hafifletebilir ve kas spazmlarını azaltabilir.

Kapsaisin: Bir artritik eklem üzerinde cildinize uygulanan topikalkapsaisin, bir biberin özü, bazı insanlara yardımcı olabilir. Bir fayda görmeden önce birkaç hafta boyunca günde üç ila dört kez uygulamanız gerekebilir. Bazı insanlar tahrişe tahammül edemez. Kapsaisin kremi uyguladıktan sonra elleri iyice yıkamak gerekmektedir.

Diş telleri veya ayakkabı ekleri: Ayakkabı ekleri veya diğer cihazlar ayakta dururken veya yürürken ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Bu cihazlar eklemleri baskıya yardımcı olmak için destekleyebilir.

Yardımcı cihazlar: Yardımcı cihazlar eklemlerde ki stresi azaltmaya yardımcı olabilir. Yürürken baston dizden veya kalçadan ağırlık alır. Bastonu acı veren bacağın karşısında elde tutun.

Parmaklarda Osteoartrit varsa, kavrama ve tutma araçları mutfakta çalışmayı kolaylaştırabilir. Katalogları veya tıbbi malzeme mağazalarını kontrol edin veya doktorunuza veya mesleki terapistinize yardımcı cihazlar hakkında bilgi alın.

Transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu (TENS): Bu, ağrıyı hafifletmek için düşük voltajlı bir elektrik akımı kullanır. Diz ve kalça Osteoartriti olan bazı insanlar için kısa süreli rahatlama sağlar.

Osteoartrite (Kireçlenmeye) Ne İyi Gelmez?

Kişinin ağır bir sporla uğraşması ve ilgili eklemi yoracak hareketler yapması, ilgili bölümün doktoruna geç görünmesi (vakit kaybetmesi), kişinin beslenme alışkanlıkları (kilosu) gibi durumlar kireçlenmeye iyi gelmez.

Ayrıca bu hastaların D vitaminden yoksun gıdalarla beslenmesi bu hastalığın klinik seyrini kötüleştirir ve daha ağır bir tablo ortaya çıkar.

Osteoartrit'te Alternatif Tıp

Osteoartrit için umut vaat eden tamamlayıcı ve alternatif tıp tedavileri şunları içerir:

Akupunktur: Bazı çalışmalar, akupunkturun diz Osteoartriti olan kişilerde ağrıyı hafifletebileceğini ve işlevi iyileştirebileceğini göstermektedir. Akupunktur sırasında, hastanın cildine vücudundaki hassas noktalarda ince saç iğneleri sokulur.

Glukozamin ve kondroitin: Bu besin takviyeleri üzerine çalışmalar karıştırılmıştır. Birçoğu Osteoartritli insanlar için faydalar bulurken, çoğu bu takviyelerin bir plasebodan daha iyi çalışmadığını göstermektedir. Glukozamin ve kondroitin, varfarin gibi kan incelticilerle etkileşime girebilir ve kanama sorunlarına neden olabilir.

Avokado-soya fasulyesi: Bu besin takviyesi (yağların karışımı) Osteoartrit ağrılarını azaltmak amacıyla sık kullanılmaktadır. Anti – enflamatuar etkisi olduğu ortaya konmuştur.

Omega-3 yağlı asitler: Yağlı balık ve balık yağı takviyelerinde bulunan Omega-3'ler ağrıyı hafifletmeye ve işlevi iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Osteoartrit için Hangi Doktora Gidilir?

Osteoartrit (Kireçlenme) için Ortopedi bölümüne ya da bir romatoloğa (eklem hastalıkları) başvurmalıdırlar.

Eğer geçmeyen eklem ağrısı veya sertlik varsa, doktordan randevu alınmalıdır.