Nistagmus

Nistagmus, gözlerde istemsiz olarak titreme olması durumu olup tedavisinde altta yatan hastalığı tedavi edici yöntemler ile semptomları azaltmaya yönelik tedavi uygulanır

Nistagmus Nedir?

Nistagmus kelime anlamı olarak gözlerin isteğimiz dışı ritmik artıp azalan titreşimidir. Yatay yönde, dikey yönde, yuvarlak çizme veya karışık, hızlı veya yavaş, simetrik veya asimetrik sarkaç tarzında veya jerk, ani kasılma hareketi, tarzında olabilir. Genel olarak nistagmus hızlı fazın olduğu yön ile isimlendirilir. Genellikle gözü yavaşça hareket ettiren sistemdeki bir sorundan kaynaklanır.

Temel nistagmusun birkaç türü vardır:

Sarsıntı Nistagmus: Gözler bir yönde çok hızlı bir hareket yapar, ardından ters yönde daha yavaş bir hareket yapar.

Pendular (sarkaç) Nistagmus: Göz hareketleri her yönde eşit hızdadır. İki göz simetrik hareket şeklinde olabileceği gibi, birbirinden bağımsız şekilde de olabilir.

Nistagmus genellikle çocuk yaşlarında görülür, yani insanların çok erken yaşta olduğu anlamına gelir. Uzmanlar her birkaç binde bir çocuğun nistagmus olduğunu söylemektedir.

Farklı nistagmus türleri şunları içerir:

  • Konjenital Nistagmus
  • Manifest Nistagmus
  • Gizli Nistagmus
  • Manifest-Latent Nistagmus
  • Edinilmiş Nistagmus

Doğuştan nistagmus doğumda bulunur. Bu durumla, gözler salınırken birlikte hareket ederler (sarkaç gibi sallanır). Diğer birçok doğuştan nistagmus türü de şaşılık formları olarak sınıflandırılır, yani gözler her zaman birlikte çalışmayabilir.

Manifest Nistagmus her zaman bulunurken, Latent Nistagmus sadece bir göz kapandığında ortaya çıkar.

Manifest-Latent Nistagmus sürekli olarak bulunur, ancak bir göz kapandığında daha da kötüleşir.

Edinilmiş Nistagmus, bir hastalıktan (multipl skleroz, beyin tümörü, diyabetik nöropati), bir kazadan kafaya gelen darbeden veya beyinle ilgili  bir problemden örneğin bir ilacın yan etkisi kaynaklanabilir.

Hızlı nefes alıp vermek nistagmus oluşturabilir. Bir gözün önünde yanıp sönen bir ışık, nikotin ve hatta titreşimlerin nadir durumlarda nistagmus oluşturduğu bilinmektedir.

Bazı edinilmiş nistagmus türleri ilaçlar veya ameliyatlarla tedavi edilebilir.

Nistagmus Belirtileri Nelerdir?

Gözlerinizde ani istemsiz kasılmalar, seğirmeler, göz titremesi şeklinde ortaya çıkabilir. Herhangi bir noktayı net görebilmek için başınızı değişik pozisyonlara getirebilirsiniz. Böyle yapmanızın sebebi istemsiz kasılmalar ortaya çıktığında odaklandığınız yeri daha iyi görebilmenizi sağlar. Başınızı bu pozisyonlara getirdiğinizde etraf (çevre) daha net görünür.

  • Hastalığa özgü olmayan semptomlar halsizlik, yorgunluk, vücut ağrıları ortaya çıkabilir.
  • Işığa duyarlılık: Işıktan anormal derecede seğirmelerin olduğu dönemlerde rahatsız olabilirsiniz ya da karanlık bir ortamdan aydınlık bir ortama geçtiğinizde göz kamaşması gözü kısarak etrafa bakma şeklinde belirtiler olabilir.
  • Gece körlüğü: Halk arasında tavuk karası olarak tarif edilen bu semptom karanlıkta bulanık görme şeklinde semptomu tarif ederler.
  • Baş dönmesi: Bu semptom çevrenin kendi etrafında dönebilmesi şeklinde olabileceği gibi kendinin de çevre etrafında dönebilmesi şeklinde de olabilir.
  • Çevrenin sarsıldığı hissi olabilir.
  • Göz kapandığında istemsiz seğirme miktarında artma olur. Bu bulgu daha sık manifest nistagmusta gözükür.
  • Şaşılık: Nistagmus ile şaşılık birlikteliği de daha sık konjenital nistagmusta görülür.
  • Osilopsi: Çevrenin yakınlaşıp uzaklaşmasıdır.
  • Kulak çınlaması ve işitme kaybı daha çok dengeyi sağlayan sistemlerle alakalı tip nistagmusta görülür.
  • Diğer göz patolojileri olabilir.

Nistagmus Nedenleri Nelerdir?

Nistagmus, denge ile ilgili veya optokinetik uyarım sonucu fizyolojik ya da geniş bir grup hastalık sonucu anormal olarak ortaya çıkabilir. Gözlerin veya görmeyi sağlayan sinirlerin doğumda var olan veya çocuklukta kazanılan anormalikleri düzensiz ya da ani özellikler taşıyan karışık,  arayıcı nistagmusa yol açabilir. Bu durum genel hastalık olarak " doğuştan duyusal nistagmus"  olarak bilinir. Fakat bu zayıf bir ifadedir. Çünkü doğuştan lezyonu olan çocuklarda bile nistagmus çocuk birkaç aylık olana kadar görülmeyebilir.

Doğuştan duyusal nistagmusa benzeyen doğuştan hareketle ilgili nistagmus görme duyusuyla alakalı sistemin herhangi bir anomalisinin yokluğunda gelişir. Doğuştan hareketle ilgili nistagmusta muhtemelen nistagmusa bağlı olarak görme keskinliği düşer ancak nadiren 20/200 'ün altındadır.

Sıçrayıcı Nistagmus: Bu tip nistagmus hızlı düzeltici bir salınım tarafından takip edilen, hedeften yavaş bir sapma ile karakterizedir. Tarifi kolay olsun diye nistagmusun adını hızlı fazından alır. Sıçrayıcı nistagmus aşağı doğru olabilir. Veya yukarı doğru, sağa ve sola doğru da olabilmektedir. Nistagmusun paterni şekli bakış pozisyonu ile değişebilir. Bazı hastalar nistagmusun farkında olmayabilir. Farkında olanlar ise nistagmusuna bağlı olarak çevrenin uzaklaşıp yakınlaşması veya bulanık görmeden şikayet ederler. Hafif nistagmus gözlerin kaba muayenesi ile gözden kaçabilir. Göz muayenesinde görmeyi sağlayan sinirin göz içine girdiği noktada sarsıntı hareketini görmek silik nistagmusu saptamak için faydalı olabilir.

Bakış ile Uyarılan Nistagmus: Bu, ani nistagmusun en yaygın şeklidir. Fizyolojik olabileceği gibi bir hastalığa bağlı da de olabilir. Gözler göz çukurunda dıştan tutuldukları zaman ilk baştaki pozisyona dönme eğilimleri vardır. Kaymış göz pozisyonunu sürdürmek için düzeltici bir salınım yaparak bulunduğu durumu korumaya çalışır. Pek çok normal hastada hafif miktarda bakış ile uyarılmış nistagmus vardır. Abartılı bakış ile uyarılmış nistagmus  ilaçlar (sakinleştiriciler, sara hastalığı ilaçları, alkol), kas güçsüzlüğü, myastenia gravis (kas zayıflaması), demiyelizan hastalıklar(merkezi sinir sistemini etkleyen bir hastalık), serebellopontin köşe, beyin sapı ve beyincik  lezyonları ile meydana gelebilir. 

Vestibuler Nistagmus Labirent: (Meniere hastaliği), dengeyle ilgili sinir ve beyin sapında dengeyle ilgili çekirdeğin; anormal durumunda kaynaklanabilir. Sebeblerinde labirentit, vestibuler noritnit, migren, beningparoksismal vertigo gibi hastalıklar rol oyna. Periferik vestibuler nistagmus genellikle halsizlik ve baş dönmesi belirtileriyle aynı ataklar halinde görülür. Beraberinde kulak çınlaması ve işitme kaybı olabilir. Baş pozisyonunda birden hareketler bulguları ateşlendirebilir veya arttırabilir. 

Opsoklonus Nistagmus: Bu nadir, ilginç göz hareket bozukluğunda patlayıcı tarzda takip eden salınımlar görülür (sakkadomania). Salınımlar yatay düzlemde olursa "oküler flatter" terimi kullanılır. Viral ensefalit(grip benzeri hastalık), travma veya nöroblastom, meme kanseri ve diğer malignitelerin paraneoplastik (tümörün varlığına bağlı olan belirtiler) sendromuna bağlı görülebilir. Diğer yönden sağlıklı insanlarda benign, geçici bir fenomen olarak görülebildiği de bildirilmiştir.

Nistagmusun Teşhisi

Anamnez (hastanın hikayesi) ve fizik muayene ile yapılır.

  1. Ortaya çıkışı, eşlik eden semptomlar (örneğin oscillopsia görüşün azalması, bulantı, baş dönmesi, işitme kaybı ve ilaç kullanımı, kulak çınlaması, şaşılık, konuşma güçlüğü, yüzde his kaybı, yutma güçlüğü), ilaçlar ve ilaç kullanımı sorgulanır.
  2. Tam bir göz muayenesi: Gözlerin bir noktaya bakışındaki göz hareketleri ve tüm yönlere bakışlardaki hareketleri; iris transitüminasyon (albinizm), okulosefalik refleks muayenesi, dikkatli refraksiyon, vestibulooküler refleks (baş hareketi esnasında görme alanının sabit tutulmasını sağlayan refleks)
  3. Dix-Hallpike manevrası (pozisyonel vertigo, periferik veya santral ayırt etmek için)
  4. Kalorik uyarı testi
  5. Tam nörolojik muayene: Kranial sinir muayenesi, motor ve duyu muayenesi yapılır 
  6. Nistagmus sekiz yaşından sonra ortaya çıkmadığı sürece asemptomatiktir. Çünkü bu dönemde hastada oscillopsia (çevrenin döndüğü hissi) olabilir.
  7. İdrarda ve kanda ilaç, toksin ve araştırılır.
  8. Beyin MRG çekilebilir.
  9. Görme alanı muayenesi 
  10. Göz hareketlerinin kaydı
  11. Elektronistagmografi
  12. Vizüel uyandırılmış cevap
  13. Elektroretinografi

Periferik nistagmus ve santral(beyin kaynaklı) nistagmus ayrımı nasıl yapılabilir diye soracak olursak 

Periferik Tip: Her zaman çift taraflı ve srotatuarsimiçe doğru ya da bazen pür rotatuardır, hızlı yön sabittir, hızlı faz bakıştan etkilenmez, oküler fiksasyondan(yani bir noktaya sabit bakma) etkilenir, başlangıçta şiddetli olup zamanla azalır ya da kaybolur, işitme ve dengeyle ilgili sistemin belirtileri ile beraberdir.

Santral Tip: Tek taraflı ve simetrik olmayabilir, herhangi bir yönde özellikle vertikal olabilir dikey nistagmus beyin ile ilgili nedenler için tanı koydurucudur, hızlı yön bakış yönüne göre değişebilir, oküler fiksasyondan etkilenmez, süreklidir hatta zamanla artabilir, beyin ile ilgili bulguları ile beraberdir.

Nistagmusun Tedavisi Nedir?

Nistagmusun tedavisi altta yatan sebeplerin tedavisine yönelik olmalıdır. Hastalığa sebep olduğu düşünülen ilaç ve toksinler vücuttan uzaklaştırılmalıdır. Nistagmusu tedavi edici ilaçlar değişik oranlarda etkili olabilmektedir. Hastayı ciddi sıkıntıya sokan ciddi nistagmuslarda botoks uygulaması yapılabilir.

Konjenital nistagmusta eğer şaşılık varsa önce o tedavi edilir, prism ya da göz kasları cerrahisi gerekiyorsa cerrahi tedavi uygulanır.

Nistagmus Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Nistagmus tedavi edilmezse altta yatan hastalığın daha ilerleyip, ciddi semptomlar vermesine yol açabilir kişi bu noktada çok dikkatli olmalıdır.

Nistagmusa Ne İyi Gelir?

Özellikle fizyolojik nistagmus için söylenecek olursa düzenli ve yeterli uyku göz sağlığı için oldukça önemlidir. Sağlıklı beslenme, çok aşırıya kaçmayacak şekilde sporsal aktiviteler fizyolojik olan nistagmus için fayda sağlayabilir ama altta yatan başka bir sebep varsa muhakkak o sebebin ortadan kaldırılması gerekir.

Nistagmusa Ne İyi Gelmez?

  • Yetersiz ve düzensiz uyku
  • Sedanter (düzensiz, hareketsiz) yaşam
  • Sağlıksız beslenmeler
  • Aşırı fiziksel aktiviteler

Nistagmus İlaçları Nelerdir?

Altta yatan nedene göre normalde ilaç verilir örneğin: bening paroksismal vertigo için "meklizin" etken maddeli ilaçlar kullanılabilir, ciddi vakalarda rahatlama amacıyla kasa botulinum toksini enjekte edilebilir bazı konjenital nistagmuslarda kas gevşetici ajan olarak baklofen verilebilir, downbeat nistagmusta bir benzodiazepin olan klonozepam etken maddeli ilaçlar kullanılabilir.

Doktorunuza danışmadan asla ilaç kullanmayınız!!

Nistagmus Ameliyatı

Konjenital nistagmusta eğer şaşılık varsa, buna yönelik cerrah yapılabilir, prizm ya da göz kasları cerrahisi gerekiyorsa bunlara yönelik cerrahi yapılabilir ama nistagmusun tek başına hastalığa özgü ameliyatı yoktur, altta yatan sebebe yönelik cerrahi uygulanabilir.

Bebeklerde Nistagmus

Gözlerin veya görmeyi sağlayan sinirin doğumda var olan veya çocuklukta kazanılan anormalikleri düzensiz ya da ani özellikler taşıyan karışık, arayıcı nistagmusa yol açabilir. Bu durum genel hastalık olarak "doğuştan duyusal nistagmus" olarak adlandırılır.

Bebeklerde nistagmus ebeveynler tarafından geç saptanabilir sessiz ve sinsi ilerleyebilir erken dönemde yakalamazsa ilerleyen dönemlerde göz tembelliğine veya daha ciddi semptomlara yol açabilir.

Nistagmus için Hangi Doktora Gidilmeli?

Nistagmus belirtisi için göz hastalıkları uzmanına görünülmelidir. Ancak beraberinde baş dönmesi, kulak çınlaması veya kulakla ilgili herhangi bir şikayet varsa kulak burun boğaz uzmanına aynı şekilde herhangi sinir sistemine ait bir bulgu eşlik ediyorsa nörolojik bilimler veya beyin ve sinir cerrahi bölümüne başvurulabilir.

Nistagmus için son zamanlarda sıklığı artıyorsa, beraberinde görme problemleri yaşıyorsanız ya da herhangi ek bir şikayetiniz varsa vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır unutmayın ki nistagmus ciddi hastalıkların ilk belirtisi olabilir!

Makaleyi faydalı buldun mu?
2
0
Makeleyi Paylaşın

Nistagmus ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Sol Göz Titremesi Ne Anlama Gelir?

Sol göz titremesi fizyolojik olabileceği gibi de altta yatan ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir. 

Eşlik eden başka bir bulgu varlığında derhal doktora başvurulmalıdır!

Int. Dr. Fırat Yenigün

Göz Titremesi Ne Anlama Gelir?

Fizyolojik göz titremeleri fizyolojik olursa gözün bize yorgun olduğunu söyleme metodu olabilir ama altında ciddi bir hastalığın da olabileceği unutulmamalıdır.

Int. Dr. Fırat Yenigün

Sağ Göz Titremesi Ne Anlama Gelir?

Sağ göz titremesi fizyolojik olabileceği gibi de altta yatan ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir. 

Eşlik eden başka bir bulgu varlığında derhal doktora başvurulmalıdır.

Int. Dr. Fırat Yenigün