Nefroloji Nedir?

Nefroloji bölümü, böbreklerde meydana gelen tüm sağlık sorunlarının teşhis, tedavi ve takibinden sorumlu olan tıp branşıdır. Bu nedenle halk arasında böbrek hastalıkları bölümü olarak da adlandırılır. 

Nefroloji, İç Hastalıkları (Dahiliye) ana bilim dalına bağlı olarak hizmet verir. Böbreklerde görülen fonksiyon kayıplarının engellenmesi, idrar anomalileri, elektrolit problemleri, sistemik sağlık sorunları ve hastaya uygulanan tedaviler nedeniyle ürolojik sağlığın bozulması gibi böbrek rahatsızlıkları için nefroloji bölümüne başvurulması gerekir.  

Böbrekler, ortalama bir yumruk boyutunda olan ve kaburgaların altında bulunan hayati organlardır. 1 dakika içerisinde 1.2 litre kan süzen böbrekler, 24 saat içerisinde 180 litre kadar süzüntü meydana getirir. Böylece gün içerisinde 1.5 litre idrar oluşturarak toksik maddelerin vücuttan atılmasını sağlar. 

Nefroloji hastalıklarının ilerlemesi sonucunda böbrek yetmezliği sorunu ortaya çıkabilir. Bu durumda diyaliz tedavileri ya da organ nakli uygulamalarından yardım alınması gerekebilir. 

Böbrek hastalıklarının erken teşhis ve tedavisi ile organ yetmezliğinin engellenmesi mümkün olacağı için kesinlikle ihmal edilmemesi hayati önem taşımaktadır.

Nefroloji Uzmanı Nedir? Nefrologların Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

Nefroloji doktorları, böbreklerde meydana gelen her türlü sağlık sorunundan sorumlu olan hekimlerdir. Nefrolog ya da böbrek hastalıkları uzmanı olarak da anılabilirler. 

Nefroloji doktoru olmak için ilk olarak temel tıp eğitiminin başarı ile bitirilmesi ve Tıpta Uzmanlık Sınavı ile Dahiliye Uzmanlık Eğitiminin alınması gerekir. Ardından ihtisasa Nefroloji Yan Dal Eğitimi ile devam edilir. Başarı gösteren adaylar, Nefroloji Uzmanı unvanı kazanarak görev yapabilir. 

Uzmanların görev ve sorumlulukları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Hasta öyküsü almak, şikayetleri dinlemek ve fiziki muayene yapmak,
• Şüphelenilen hastalığı doğrulamak için gereken tetkiklerin yapılmasını sağlamak,
• Tetkik sonuçları ve fiziki muayene bulgularını bir araya getirerek hastalıkları doğru şekilde teşhis etmek,
• Hastanın genel sağlık durumunu göz önünde bulundurarak en etkili ve verimli tedavi planını hazırlamak,
• Gerekli görülmesi halinde cerrahi müdahaleleri uygulamak,
• Organ nakli ihtiyacının olması halinde ilgili resmi kuruluşlara rapor hazırlamak,
• Tedavi süreci boyunca hasta takibini yapmak ve gereken durumlarda yeni bir tedavi planı oluşturmak,
• Teşhis edilen sağlık sorunu hakkında hastaya ve yakınlarına bilgi vermek,
• İyileşme görüldükten sonrasında da hastanın rutin muayenelerini gerçekleştirmektir.

Böbrek için nefroloji doktoruna başvurulsa da, sistemik hastalıkların görülmesi halinde diğer branş hekimleri de tedavide yer alabilir. Nefrologlar özel hastanelerde, üniversite hastanelerinde, devlet hastanelerinde, eğitim ve araştırma hastanelerinde ya da kendi muayenehanelerinde sağlık hizmeti verebilirler. 

Aynı zamanda kariyerlerini, tıp fakültelerinde eğitim görevlisi olarak da sürdürebilirler.

Nefroloji Neye Bakar? Nefroloji Hangi Hastalıklara Bakar?

Nefroloji bölümü, böbrek sağlığını tehdit eden her türlü problemin teşhis ve tedavisinde rol oynar. Bu hastalıklar genetik yatkınlığa, altta yatan diğer sağlık sorunlarına, hastaya daha önceki dönemlerde uygulanan tedavilere ya da böbrekleri doğrudan etkileyen tehditlere bağlı olarak meydana gelebilir. 

En sık görülen böbrek hastalıkları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Böbrek İltihabı Hastalıkları: Böbreklerin herhangi bir kısmında meydana gelen iltihaplanmadır. Genellikle idrar yolu enfeksiyonlarının böbreklere ilerlemesi, ilaç kullanımına bağlı olarak gelişen ve belirti göstermeden ilerleyen iltihaplanmalar ya da nefrit hastalığı olarak görülür. Erken teşhis edilmesi halinde antibiyotik ilaçların kullanımı ile tedavisi mümkün olur. Ancak ihmal edilmesi, ilerleyen dönemlerde böbrek fonksiyon kayıplarına ya da hastalıkların kronikleşmesine yol açabilir.
  
• Proteinüri Hastalığı: Böbrekler kanı süzerek idrar üretir. Bu işlem sırasında toksik maddeler idrara, vücudun ihtiyaç duyacağı maddeler ise temiz kana iletilir. Proteinüri hastalığında ise böbreklerden kana iletilmesi gereken proteinler idrara geçer. Böbrek fonksiyon kayıpları ya da deformasyonlara bağlı olarak meydana gelen bir hastalıktır.
  
• Böbrek Kanseri: Böbreklerde meydana gelen kistik ya da tümöral oluşumlardır. Aynı zamanda böbrek dokusunun herhangi bir kısmında kanser hücrelerinin yayılım göstermesini de kapsamaktadır. Kanserin evresine bağlı olarak cerrahi müdahale, kemoterapi ya da radyoterapi gibi tedavi seçeneklerine başvurulur.
  
• Böbrek Yetmezliği: Böbreklerde meydana gelen deformasyonlar, hastalıkların doğru şekilde tedavi edilmemesi, altta yatan sağlık sorunları ya da toksik maddelerin maruziyeti sonucunda meydana gelebilir. Böbrek yapısı bozulmaya başladıkça işlevlerini yerine getiremez hale gelir. Bu duruma böbrek yetmezliği adı verilir. Hastalığın evresine bağlı olarak diyaliz tedavisi ya da organ nakli seçeneklerine başvurulur. Akut ya da kronik olarak seyredebilir.
  
• Böbrek Taşları: Böbreklerde idrar süzülürken mineral içerikli tortular birikebilir. Bu tortunun belirli bir miktardan daha fazla toplanması durumunda ise böbrek taşları oluşur. Böbreklerde işlev kaybına ve şiddetli ağrılara yol açan bu sorun günümüzde ilaç tedavisi ya da taş kırma müdahaleleriyle tedavi edilmektedir.
  

Nefroloji bölümü aynı zamanda yüksek tansiyon, idrarda kan görülmesi, böbrek nakli geçiren hastaların rutin kontrolleri, idrarda mineral yüksekliği ya da elektrolit bozuklukları gibi sağlık sorunlarıyla da ilgilenir. 

Hastalıkların teşhislerinde ise kan tahlili, idrar tahlili, biyopsi ya da tıbbi görüntüleme tekniklerinden yardım alınmaktadır.

Nefroloji Bölümü Hangi Tedavi Yöntemlerini Uygular?

Nefroloji bölümü, teşhis edilen hastalığın türüne ve evresine bağlı olarak çok sayıda tedavi yöntemine başvurur. Aynı zamanda hastanın yaşı, genel sağlık durumu, genetik yatkınlığı ve kronik hastalıklarının olup olmadığı gibi kriterler de tedavide belirleyici rol oynar. 

Günümüzde nefroloji tedavisi için en sık uygulanan yöntemler şunlardır:

• İlaç Tedavisi: Hastalıkların farmakolojik olarak tedavisi edilmesidir. Özellikle böbrek iltihaplanmaları, enfeksiyon oluşumları, taş oluşumları ya da ileri evre olmayan hastalıkların tedavisinde başvurulur. Aynı zamanda organ nakli sonrasında da hastalara ömür boyu sürecek ilaç tedavilerinin uygulanması gerekir. Kullanılacak ilaçlar, hastanın genel sağlık durumuna ve teşhis edilen sağlık sorununa bağlı olarak değişiklik gösterir.
  
• Anjiyoplasti Tedavisi: Böbrek yetmezliği ya da hipertansiyon gibi sağlık sorunları, böbreklerde bulunan damarların tıkanmasına ve daralmasına yol açabilir. Bu durumlarda cerrahi operasyonlar yerine anjiyoplasti tedavilerine başvurulur. Anjiyoplasti tedavisi i ile damarlara balon ya da stent yerleştirerek darlık engellenir. Böylece operasyon sırasında ya da sonrasında komplikasyon görülme riski büyük oranda azaltılmış olur.
  
• Hemodiyafiltrasyon Tedavisi: Kandaki maddelerin normalden daha yoğun olması durumunda ultrafiltrasyon tedavisi uygulanır. Bu sayede diyaliz sıvısına karışamayan büyük moleküller, ihtiyaç duyulmayan su ve elektrolit seviyeleri kandan temizlenmiş olur.  Hemodiyaliz ve ultrafiltrasyon tedavilerinin birlikte kullanılmasına ise hemodiyafiltrasyon adı verilir. İleri evre böbrek yetmezliği olan hastalarda idrar çıkışı görülemiyorsa tercih edilir.
  
• Hemodiyaliz Tedavisi: Böbrek fonksiyonlarının yalnızca belirli bir ölçüde azaldığı hastalarda tercih edilir. İşlev kaybı nedeniyle kandaki elektrolitler, toksik maddeler ve fazla su vücuttan atılamaz. Bu durumlarda hemodiyaliz uygulaması, böbreklerin yerine getiremediği görevleri gerçekleştirir. Hemodiyaliz cihazı, içerisinde bulunan diyaliz sıvı sayesinde kanın süzülmesini sağlar. Ardından temiz kan yeniden hastanın vücuduna iletilir. Acil vakalarda kasık ve boyun damarları tercih edilirken, diğer vakalarda kol damarlarından uygulama yapılır.
  
• Organ Nakli: Transplantasyon tedavisi olarak da adlandırılır. Nakledilecek organlar, uygun donörlerden ya da kadavralardan alınabilir. Dokuların uyum göstermesi halinde hasta sağlıklı ve fonksiyonlarını sürdürebilen bir böbreğe sahip olabilir. Operasyon sonrasında hem hasta, hem de donör için yaşam boyu rutin muayene yapılması önemlidir. Aynı zamanda hastanın doku uyumu için sürekli ilaç kullanımı gerekecektir.
  

Nefroloji bölümü, böbreklerde görülen sağlık sorunlarının tedavisi sırasında diğer branş hekimleri ile işbirliği kurabilir. 

Bu durum, altta yatan hastalıkların diğer vücut sistemleri ve organlara verdiği zarar ile doğrudan alakalıdır. Böbrek sorunlarına neden olan hastalıklar tedavi edildiğinde, ürolojik sistem fonksiyonları yeniden kazanılabilir.