Hipofiz Bezi Ameliyatı

Hipofiz Bezi Ameliyatı Nedir?

Beynin alt bölgesinde yer alan hipofiz, vücudun işleyişini sürdürmesini sağlayan çeşitli hormonların yönetimini sağlamaktadır. Biçim olarak fasulyeye benzeyen hipofizin boyutu kadınlarda gebelik döneminde bir miktar büyüyebilir. Hipofiz bezi tarafından salgılanan hormonlar, vücudun dengeli şekilde fonksiyonlarını yerine getirmesini sağladığı için bu bölgede yaşanabilecek sorunların acilen çözülmesi gereklidir. Hipofiz bezi ameliyatı ise burada yaşanan sorunlara uygulanan cerrahi prosedürleri içermektedir.

Hipofiz bezinde karşılaşılan en sık  problem ise adenom adı verilen iyi huylu tümörlerin oluşmasıdır. Hipofiz bezinde oluşan tümörlerin büyük bir kısmı iyi huylu olmasına karşı nadiren de olsa kötü huylu tümörlerin oluşumu da gözlenmektedir. Günümüzde her beş kişiden birinde hipofiz bezi tümörü ile karşılaşılırken iyi huylu tümörlerin bulunması dahi hormon düzensizliğine neden olarak vücudun düzenini olumsuz etkilemektedir.

Hipofiz adenomu, mikro ve makro olarak ikiye ayrılmaktadır. 10 mm den daha büyük boyuttaki adenomlar makro, 10 mm den  daha küçük boyutta olanlar ise mikro olarak adlandırılmaktadır. Makroadenomlar, hipofiz bezinde hormonal dengesizliklerin yaşanmasına ve büyüklüğünden ötürü hipofize baskı uygulanmasına neden olabilir. Bu tür durumlarda hipofiz bezi ameliyatı gereklidir.

Hipofiz Bezi Ameliyatı Çeşitleri

Hipofiz bezi ameliyatı, hipofiz bezinde yaşanan problemin çeşidine, problemin boyutuna ve hastanın sağlık durumuna bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Ameliyat öncesinde yapılan test ve tetkiklerin ardından uygun görülen ameliyat tekniği için hazırlıklar yapılmaktadır. Hipofiz bezi ameliyatı çeşitleri aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:

Açık Hipofiz Bezi Ameliyatı

İlaç ve diğer tedavi yöntemleri ile sonuç alınamayan hipofiz bezi hastalıklarında cerrahi yönteme başvurulmaktadır. Açık ameliyat ise geleneksel olarak adlandırılan ve büyük kesilerin uygulandığı tekniktir. Komplikasyon ve riskleri daha fazla olduğundan dolayı son dönemlerde daha az tercih edilmektedir ve iyileşme süreci daha uzundur. Kapalı ameliyat tekniği sırasında ihtiyaç duyulduğu durumlarda ameliyatın açık olarak devam ettirilmesi de mümkündür.

Uzman doktorun uygun görmesi durumunda veya hastanın kapalı ameliyat tekniğine uygun olmaması durumunda açık ameliyat tekniğine başvurulmaktadır.

Kapalı Hipofiz Bezi Ameliyatı

Kapalı hipofiz bezi ameliyatı, ameliyat sırasında daha az kesinin yapılmasından kaynaklı olarak hastanın daha az komplikasyon yaşamasına neden olmaktadır. Hipofiz bezi ameliyatı sonrası iyileşme süreci de daha hızlı ve konforludur.

Başarı oranı yüksek bir ameliyat tekniğidir ve son dönemlerde sıkça tercih edilmektedir. Hastanın bu ameliyata engel bir sağlık durumu yok ise genellikle kapalı hipofiz bezi ameliyatına başvurulmaktadır.

Işın Tedavisi

Işın tedavisi, cerrahi bir müdahale değildir ancak hipofiz bezi tümörlerinin boyutunun küçülmesini ve tamamen ortadan kaldırılması için uygulanan yöntemlerden biridir. Ameliyat öncesinde tümör boyutunu küçültmek ve ameliyat sonrasında tümörün nüksetme ihtimalini azaltmak için ışın tedavisine başvurulabilir. Işın tedavisinin etkisi ortalama bir yıl içerisinde görülmektedir.

Hipofiz bezi sorunları için başvurulacak yöntemlerin ilerleyişi, uzman doktorun test ve tetkikleri yapmasının ardından netlik kazanmaktadır ve hastalar, bu durum hakkında bilgilendirilmektedir.

Hipofiz Bezi Ameliyatı Öncesi

Cerrahi müdahaleler öncesinde doktorun ve hastanın bazı hazırlıklar yapması gereklidir. Ameliyatın başarılı geçmesi için test ve tetkiklerin uygulanmasının yanı sıra hastanın, doktor tarafından bildirilen uyarıları dikkate alması önemlidir. Hipofiz bezi ameliyatı öncesi uygulanan test ve tetkikler aşağıdaki gibidir:

• MRI ve CT: Hipofiz bezinin görüntülenmesi için CT ve MRI görüntüleme tekniklerin yararlanılmaktadır. Hipofiz bezindeki tümörlerin varlığı bu sayede netlik kazanmaktadır.
• Endokrin Testi: Hipofiz bezinde oluşan tümörler, hormon seviyelerinde yükselme veya düşme etkisi yaratmaktadır ve bu durumun görülebilmesi amacıyla hastalara endokrin testi yapılmaktadır.
• Göz Kontrolü: Hipofiz bezinde oluşan tümörler hastada görme bozukluklarına neden olabilir. Hastada görme kaybının yaşanması, hipofiz bezi tümörlerinin  belirtilerinden biridir. Bu nedenle, tümör hakkında net yorumlamalar yapmak için hastaya detaylı bir göz muayenesi yapılmaktadır.
• Kan Testi: Hastanın kan değerleri, hastanın sağlık durumu hakkında bilgiler verdiği için kan testine başvurulur.
• İdrar Testi: İdrar testi sayesinde kortizol seviyesinin ölçülebilmesi mümkün olduğu için gerekli görülmesi halinde hastadan idrar testi talep edilmektedir. Kontroller sırasında hastanın idrara çıkma sıklığı hakkında bilgiler de alınır.
• Anestezi Kontrolü: Hipofiz bezi ameliyatına karar verilir ise hastanın anesteziye ve kullanılacak diğer ilaçlara karşı uygunluğu için yapılan kontroldür. Anestezi türünün ve anestezi miktarının belirlenmesi için bu kontrol gereklidir.

Hipofiz bezi ameliyatı öncesi uygulanan test ve tetkiklerin ardından uzman doktor tarafından hastaya uyarı ve öneriler yapılmaktadır. Hastanın bu uyarı ve önerilere dikkat etmesi, ameliyatın başarı oranını artırdığı gibi yaşanabilecek olası risk ve komplikasyonların önüne geçilmesine de yardımcı olur. Hipofiz bezi ameliyatı öncesi dikkat edilmesi gerekenler:

• Yeme ve İçme: Ameliyat anestezi altında gerçekleşeceği için hastanın ameliyat öncesinde 8-12 saatlik süreçte yeme ve içmeyi kesmesi gereklidir. Hastanın durumu incelendiğinde gerekli görülür ise beslenme programı hazırlanabilir ve hastanın ameliyattan bir süre önce diyet programına dahil edilebilir. Ameliyat öncesinde ödem oluşumunu engelleyecek yiyeceklere de yer verilebilir.
• Hastalık Öyküsü: Ameliyat öncesinde hastanın ameliyata uygunluğu hakkında gerekli test ve tetkikler yapılmaktadır ancak hastanın hastalık öyküsünü uzman doktora bildirmesi önemlidir. Bu bilgi paylaşımı sonrasında ameliyat durumunda oluşabilecek olası komplikasyonların önüne geçilir.
• Kullanılan İlaçlar: Hipofiz bezinde yaşanan rahatsızlıkların dışında varsa diğer hastalıkların ve kullanılan ilaçların doktor ile paylaşılması önerilmelidir. Reçetesiz ve takviye olarak tüketilen ilaçların da bildirilmesi gereklidir. Kan sulandırıcı ilaçların ameliyattan önce kullanılması, ameliyat sırasında oluşabilecek kanamanın kontrol edilememesine neden olacağı için hayati risk taşıyabilir. Bu nedenle, ameliyattan bir hafta öncesinde ilaçların bırakılması istenebilir.
• Sigara ve Alkol: Bu ürünler, kan akışını ve kan değerlerini etkilediği için ameliyat öncesinde bırakılmalıdır. Ameliyat sonrasında da bu ürünlerin tüketilmesi iyileşme sürecini olumsuz etkileyerek başarı oranını düşürmektedir. Alkol ve sigara tüketiminin ne kadar süre önce bırakılması gerektiği hakkında ise uzman doktor açıklama yapmaktadır.

Hipofiz Bezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Hipofiz bezi ameliyatında genellikle kapalı yöntem tercih edilmektedir. Ameliyatın başarı oranının yüksek, risk ve komplikasyonların az olmasının yanı sıra iyileşme süreci hızlı ve konforludur. Hipofiz tümörlerinde başvurulan endoskopik  hipofiz cerrahi aşağıdaki adımların takip edilmesiyle uygulanır:

• Hastanın sağlık durumuna bağlı olarak genel ya da lokal anestezi tercih edilir ve hasta konforlu bir şekilde uyutulur.
• Endoskopik cerrahiye tümörün erken evrelerinde başvurulması durumunda başarı oranı yüksektir.
• Bu yöntem sayesinde, vücut üzerinde hiçbir kesi yapmaya gerek kalmadan sadece hastanın burun deliklerinden hipofize ulaşılarak işlemler gerçekleştirilmektedir.
• Cerrah, burun deliklerinden ilerletilen mikro kamera sayesinde hipofiz üzerinde yer alan tümörü net ve farklı açılardan görebildiği için daha başarılı uygulamalar yapabilmektedir.
• Hipofizin net olarak görülebilmesi ile tümörlü dokular vücuttan alınmaktadır ve bu sayede işlem tamamlanmaktadır.
• Ameliyattan sonra burun bölgesine tampon konulmasına gerek olmadığı için hastanın iyileşme süresi daha uzundur.
• Ameliyattan sonraki süreçte tümörün nüksetme ihtimali düşünülerek belirli aralıklarla test ve tetkikler yapılmaktadır. Hastaların muayeneleri kaçırmamaları önemlidir. Doktor tarafından ihtiyaç görülmesi halinde ek tedavilere de başvurulabilir.

Hipofiz Bezi Ameliyatı Risk ve Komplikasyonları

Hipofiz bezi ameliyatı sonrası genellikle cerrahi işleme bağlı olarak risk ve komplikasyonların gelişme olasılığı bulunmaktadır. Ameliyat öncesi süreçte hastalık ve alerji öyküsünün alınması, test ve tetkiklerin doğru şekilde yapılması ile bu durumlarda azalma görülmektedir. Hipofiz bezi ameliyatı risk ve komplikasyonları aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:

• Kanama: Daha çok açık hipofiz bezi ameliyatlarında karşılaşılmaktadır. Kapalı yöntemin kullanıldığı ameliyatlarda gerçekleşme olasılığı daha azdır. Ameliyat öncesinde kan sulandırıcı ilaçların kullanılması bu durumu tetiklemektedir.
• Kan Birikimi: Ameliyat sonrasında işlemin uygulandığı bölgede kan birikme ihtimali vardır. Durumun fark edilmesinin ardından kısa sürede sağlık kuruluşuna başvurulması gereklidir.
• Enfeksiyon: Neredeyse cerrahi müdahalelerin tümü enfeksiyon riskini barındırmaktadır. Ameliyat sırasında gerekli steril ortamın oluşturulması ve ameliyat sonrasında bu konuda dikkatli davranılması sonucunda enfeksiyon riski azaltılır. Ameliyat sonrası kullanılan ilaçlar ile de enfeksiyon riskine karşı koruma sağlanır.
• Ödem: Özellikle ameliyat bölgesinde ödem oluşumu görülebilir. Doktor tarafından reçete edilen ilaçların doğru ve zamanında kullanılması ile ödemlerden zamanla kurtulmak mümkündür.
• Anestezi Etkileri: Anestezi yan etkileri, hastanın vücut yapısına ve sağlık durumuna bağlı olarak değişmekle birlikte genellikle baş dönmesi ve mide bulantısı olarak görülmektedir.
• Bayılma: Bu durumla çok sık karşılaşılmasa da var olan risklerden biridir. Bayılma durumlarında sağlık kuruluşlarına başvurulması gereklidir.
• Anemi: Ameliyat sonrası görülmesi olası risklerden biri de anemidir. Ameliyat sonrasındaki süreçte uygulanan tedavi ile ortadan kaldırılması mümkündür.
• Radyoterapi Etkileri: Hipofiz bezi ameliyatının ardından radyoterapi uygulamasına da başvurulmaktadır. Bu tür durumlarda hasta radyasyona maruz kalır. İleri dönemlerde ise bu radyasyon, görme hasarı, yetersizlik ve fonksiyon kaybı gibi problemlere yol açabilir.

Hipofiz Bezi Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Hipofiz bezi ameliyatı sonrasındaki süreç, ameliyatın başarı oranını artırmak ve iyileşmeyi konforlu hale getirmek açısından önem teşkil etmektedir. Uzman doktor tarafından belirtilen uyarı ve önerilerin dikkate alınması gereklidir. Bu sayede iyileşme süreci hızlanır ve ameliyatın başarı oranı artar. Dikkat edilmesi gerekenler aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:

• Duş: Hipofiz bezi ameliyatı sonrası hasta, ilk 2 gün boyunca hastanede gözetim altında tutulur. Bu süre, hastanın sağlık durumuna bağlı olarak değişmektedir. Ortalama bir haftanın ardından hasta banyo yapabilir. Banyo yaparken aşırı sıcak ve soğuk sudan kaçınılmalıdır.
• Aktivite: Ameliyat bölgesini zorlamamak için ilk bir haftalık süreçte ağır kaldırılmamalı ve zorlanacak aktiviteler yapılmamalıdır.
• Yürüyüş: Hasta, bir haftalık sürecin ardından hareket kabiliyetini tekrar kazanmaktadır. Bu sürecin ardından yürüyüş yapabilir ve ihtiyaçlarını karşılayabilir.
• Uyku Pozisyonu: Uyku aşamasına geçmeden önce pozisyon doğru ayarlanmalıdır. Yüz üstü yatmak baş ve burun bölgesine baskı uyguladığı için farklı pozisyonlar denenmelidir. Uyku esnasında darbeyi engellemek amacıyla yatağın etrafına yastıklar ile destek sağlanabilir.
• İlaç Kullanımı: Ameliyatın ardından doktor tarafından reçete edilen ilaçların aksatılmadan ve doğru dozlarla kullanılması gereklidir. İlaçlar, iyileşme sürecini destekleyerek olası risk ve komplikasyonları engeller.
• Psikolojik Destek: Ameliyat sonrasındaki süreçte yaşam standartları değiştirilmeli ve daha çok stresten uzak bir yaşam benimsenmelidir.