HDL

HDL kolesterol, damarların içerisinde yağ plaklarının oluşmasını önlemeden sorumlu olan lipid yağdır.

HDL Kolesterol Nedir?

HDL kolesterol, damarların içerisinde yağ plaklarının oluşmasını önlemeden sorumlu olan lipid yağdır. Halk arasında iyi kolesterol olarak da bilinir. HDL açılımı ise High Density Lipoprotein (Yüksek Yoğunluklu Lipoprotein) anlamına gelmektedir. 

Kolesterol, vücuttaki tüm hücrelerin ürettiği doğal bir yağdır. En yoğun üretimi ise karaciğer tarafından sağlanır. Muma benzer bir formda bulunan ve su içerisinde çözünme özelliği bulunmayan kolesterol;

  • Sağlıklı yeni hücrelerin oluşmasında,
  • D vitamini oluşumunda,
  • Belirli hormonların üretilmesinde,
  • Hücre çeperinin gelişmesinde rol oynamaktadır.  

Kolesterol, sıvı formdaki kana geçiş yapamadığı için vücuttaki tüm hücrelere ulaşamaz. Bu nedenle karaciğer, HDL ve LDL olmak üzere iki temel lipoprotein üretir. Bu sayede kolesterol tüm vücuda eşit dağılım gösterir ve fonksiyonlarını sürdürebilir. HDL, kötü kolesterol olarak da adlandırılan LDL’nin yeniden karaciğere dönmesi ve bu sayede vücuttan atılmasında önemli bir rol oynamaktadır.  

HDL Normal Değeri Kaç Olmalı?

Sağlıklı bir insanda HDL normal değeri, her bir desilitre kanda 40 ila 60 miligram aralığında olmalıdır. Bu değerin daha altındaki düzeyler HDL kolesterol düşüklüğünü, daha üzerindeki düzeyler ise HDL kolesterol yüksekliğini göstermektedir. Cinsiyetlere göre HDL kolesterol referans aralığı ise şu şekildedir:

  • Yetişkin kadınlarda;
    • 50 ila 60 mg/dL Arası Düzeyler: Normal aralık olarak kabul edilir.
    • 60 mg/dL ve Daha Üzeri Düzeyler: Daha sağlıklı değerler olarak kabul görür.
    • 50 mg/dL ve Daha Düşük Düzeyler: Düşük HDL seviyesi göstergesidir.
  • Yetişkin erkeklerde;
    • 40 ila 60 mg/dL Arası Düzeyler: Normal aralık olarak ele alınır.
    • 60 mg/dL ve Daha Üzeri Düzeyler: Normalden daha sağlıklı değerleri gösterir.
    • 40 mg/dL ve Daha Düşük Düzeyler: HDL seviyesinin yetersiz olduğunu göstermektedir. 

HDL yüksekliği ya da düşüklüğü belirlenirken, kişinin genel sağlık durumu ve diğer kan düzeyleri de göz önünde bulundurulur. Bu sayede sağlık sorunlarının doğru şekilde teşhis ve tedavi edilmesi mümkün olacaktır. 

HDL Nasıl Ölçülür?

HDL eksikliği ve yüksekliğinden şüphelenilmesi halinde, kişiden kan tahlili istenmektedir. İşlem sırasında hastanın dirsek içi damarlarından ya da el üzerinden gerekli miktarda numune alınır. Ardından laboratuvar ortamında detaylı bir analiz yapılır ve 1 desilitre kanda kaç miligram HDL olup olmadığı belirlenebilir. 

Yetişkin insanlarda genel olarak 60 mg/dL üzeri düzeyler, kanda HDL yüksekliğinin göstergesi olarak kabul edilir. 40 mg/dL ve daha düşük değerler ise, HDL metabolizması bozuklukları ve HDL düşüklüğünün habercisi olarak ele alınır. Diğer kan düzeylerinin kontrol edilmesi ve ilave tetkiklerin uygulanması sonucunda altta yatan sağlık sorunu teşhis ve tedavi edilecektir. 

Hamilelikte HDL Değerleri Nasıl Olmalı?

Gebelik dönemi, önemli bir geçiş süreci olduğu için vücutta birçok değişim meydana gelmektedir. Hormon seviyelerinin artış göstermesi ve anne adayının vücudunda daha fazla üretimin meydana gelmesi, kolesterol değerlerinde küçük artışa yol açabilir. Bu nedenle hamilelikte HDL değerlerinin yükselmesi tamamen beklenen bir etkidir. 

HDL düzeyinin yüksek ya da düşük olması, tek başına ele alındığında herhangi bir sağlık sorununun göstergesi olarak kabul edilmez. Bu nedenle gebelik döneminde dikkat edilmesi gereken değer; HDL, LDL ve trigliserit oranları ile hesaplanan total kolesterol düzeyidir. Bu değerinin çok fazla artış göstermesi hem anne adayının hem de bebeğin sağlığı için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır.

Çocuklukta ve Bebeklikte HDL Değerleri Nasıl Olmalı?

Çocukluk ve bebeklik dönemlerinde HDL değerleri, herhangi bir sağlık sorununun habercisi olarak değerlendirilmez. Bu nedenle total kolesterol değerleri göz önünde bulundurulur. Ancak;

Düzenli takiple birlikte, HDL değerleri belirli aralıklarla kıyaslanabilir. Böylece düşüşler ya da anormal artışlarda erken müdahale imkanı bulunur. 

HDL Kolesterol Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

HDL kolesterol düşüklüğü nedenleri, genel olarak sağlıksız bir yaşam şekline sahip olunması ve genetik yatkınlık ile ilintilidir. Yapılan araştırmalar, ülke nüfusumuzun büyük çoğunluğunda HDL düşüklüğü sorununun görüldüğünü kanıtlamıştır. Bu duruma yol açan faktörler ise kısaca şu şekilde sıralanabilir:

  • Aile üyelerinde yüksek kolesterol, kalp ve damar hastalıklarının görülmesi,
  • Kişide yüksek tansiyon sorununun görülmesi,
  • Şeker hastalığının bulunması,
  • Karaciğer ya da böbrek fonksiyonlarını kısıtlayan sağlık sorunlarının bulunması,
  • Tiroid bezinin gerekenden daha az çalışmasıyla görülen hipotiroidi hastalığının varlığı,
  • Pankreasın iltihaplanması ile ortaya çıkan pankreatit sorununun görülmesi,
  • Kişinin ideal vücut ağırlığının daha üzerinde olması,
  • Kişide obezite sorununun görülmesi,
  • Sigara kullanma alışkanlığının bulunması,
  • Gün içerisinde yeterince hareket edilmemesi ve düzenli egzersiz yapma alışkanlığının olmaması,
  • Omega 3 gibi faydalı yağ asitlerinin yeterince tüketilmemesi,
  • Sağlıksız ve düzensiz beslenme alışkanlıklarının sürdürülmesidir.

HDL düzeylerinin düşük olması, LDL seviyesinde artışı tetiklemektedir. Bu durum ise kalp ve damar hastalıklarının görülme ihtimalini büyük oranda arttıracaktır. 

HDL Eksikliği Belirtileri? 

HDL kolesterol düşüklüğü belirtileri, kişinin genel sağlık durumuna ve altta yatan sağlık sorunlarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ancak en sık karşılaşılan belirtiler, kısaca şu şekilde sıralanabilir:

  • Göz çevresinde küçük yağ bezelerinin oluşması,
  • Nefes alırken güçlük çekilmesi ve göğüs ağrısı şikayetlerinin görülmesi,
  • Boyun, sırt, çene ve üst karın bölgelerinde ağrı duyumunun oluşması,
  • Kişinin kendisini halsiz ve yorgun hissetmesi,
  • Mide bulantısı şikayetinin oluşması,
  • Tırnak dokusunun daha kalın bir hal alması,
  • Yaraların normalden daha uzun sürede iyileşmesi,
  • El ve ayakların ısınmaması ya da karıncalanma hissinin oluşması,
  • Egzersiz ya da fiziksel aktivitenin ardından ayakların ağrıması,
  • Cildin daha solgun bir hal almasıdır. 

HDL eksikliği belirtileri görülmeye başlanırsa vakit kaybetmeden bir uzmana danışmak gerekir. Aksi halde erken teşhis ve tedavi imkanlarından yararlanmak mümkün olmayacaktır.

HDL Eksikliği Tedavisi

HDL kolesterol düşüklüğü tedavisi için herhangi bir ilaç kullanılmamaktadır. Bunun yerine kişinin günlük yaşam alışkanlıklarını, beslenmesini, uykusunu ve günlük hareket kapasitesini yeniden düzenlemesi gerekir. Zararlı alışkanlıkların bırakılması ile birlikte, sağlıklı yaşam kurallarının hayata geçirilmesi oldukça önemlidir. Bu sayede HDL düzeyleri artış gösterir ve hastalıkların engellenmesi mümkün hale gelir.

HDL düşüklüğü altta yatan bir sağlık sorununa bağlı olarak görülüyorsa, o hastalığın doğru şekilde teşhis ve tedavi edilmesi gerekir. Hastalığın tedavi edilmesi ile birlikte, HDL düzeyleri yeniden sağlıklı aralığa ulaşacaktır. Uygulanacak tedavi yöntemi ise, hastalığın türüne ve kişiye bağlı olarak değişiklik göstermektedir. 

HDL Eksikliğine Ne İyi Gelir?

HDL düzeylerini yükseltmek için en önemli unsur, beslenme alışkanlıklarının sağlıklı olacak şekilde yeniden düzenlenmesi ve bu yeniliklerin benimsenmesidir. HDL kolesterolü yükselten besinler ise şu şekildedir:

  • Yarım yağlı süt ve süt ürünleri,
  • Zeytinyağı,
  • Beyaz et,
  • Balık,
  • Kepek,
  • Yulaf,
  • Çavdar,
  • Arpa,
  • Bulgur,
  • Pirinç,
  • Taze ve kuru fasulye,
  • Bezelye,
  • Nohut,
  • Ispanak,
  • Pırasadır.

HDL düzeyini yükseltmek için mümkün oldukça bitkisel kaynaklı gıdaların tüketilmesi gerekir. İşlenmiş gıdalar, şeker, un, zararlı yağlar, kırmızı et ve sakatat gibi besinlerin tüketimi ise LDL oranını yükseltmekte ve HDL düzeylerini düşürmektedir. 

HDL Kolesterol Düşüklüğü Nelere Yol Açar?

HDL eksikliği, şu durumların görülme riskini arttırmaktadır:

Kalp ve damar sağlığının korunması için, HDL düzeyini arttıracak besinlerin tüketilmesi ve sağlıklı yaşam kurallarının alışkanlık haline getirilmesi hayati önem taşımaktadır. 

HDL Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

HDL eksikliği tedavi edilmez ve ileri evrelerde seyrederse, LDL değerleri artış gösterir. Bu durum ise kişinin genel sağlık durumu ile yaşamını tehdit edecek kalp ve damar hastalıklarının görülmesine yol açar. Bu nedenle belirtiler görülmeye başladığında vakit kaybetmeden bir uzmana danışılması, hastalıkların doğru bir şekilde teşhis ve tedavi edilmesi hayati önem taşımaktadır. 

HDL Kolesterol Yüksekliği Nedenleri ve Belirtileri Nelerdir?

HDL kolesterol yüksekliği nedenleri, kişinin sağlıklı bir yaşam sürmesi ile bağdaştırılmaktadır. HDL, iyi kolesterol olarak da bilinir. Hücre sağlığının korunması, D vitaminin işlevlerini sürdürmesi, hormon üretiminin sağlanması ve kolesterolün vücuda dağıtılması gibi önemli görevleri bulunur. Aynı zamanda kalp ve damar hastalıklarına neden olan LDL düzeylerinin azaltılmasından da sorumludur. Bu nedenle HDL yüksekliği, sağlık göstergesi olarak kabul edilmektedir. 

HDL kolesterol yüksekliği belirtileri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

  • Kişide kalp ve damar hastalıklarının görülmemesi,
  • Hareket ederken zorluk yaşanmaması,
  • Fazla kiloların bulunmaması,
  • Canlı ve sağlıklı bir cilde sahip olunması,
  • Kronik yorgunluk ve bitkinlik görülmemesi,
  • Kişinin genel sağlık durumunun iyi olmasıdır.

HDL yüksekliğinin damarlarda kolesterol birikimine yol açtığını düşünen araştırmacılar bulunsa da günümüzde bu durumu destekleyecek herhangi bir araştırma yapılmamıştır. Bu nedenle HDL değerlerinin yüksek olması, bir sağlık sorunu olarak ele alınmaz.

Makaleyi faydalı buldun mu?
1
0
Makeleyi Paylaşın

HDL ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

HDL kolesterol yüksekliği nasıl düşürülür?

HDL yüksekliği, kişinin kolesterol kaynaklı kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskini önlemektedir. Bu nedenle değerlerin yüksek olması iyi kabul edilir ve herhangi bir tedavi uygulanmaz.

Stj. Dr. Özlem Filiker

HDL kolesterol yüksekliği nelere yol açar?

HDL yüksekliği, vücuttaki LDL seviyesinin azalmasını sağlamaktadır. Bu sayede kötü kolesterol birikimi oluşmaz, kalp ve damar sağlığı korunur, damar sertleşmesi ya da kalp krizi geçirme riskleri engellenmiş olur.

Stj. Dr. Özlem Filiker

HDL iyi kolesterol mü?

HDL, yüksek yoğunluklu lipoprotein anlamına gelir. Yani vücut sağlığı için gerekli olan kolesterolün, vücuda dağılımını sağlayan lipid yapılardır. Bu nedenle halk arasında iyi kolesterol olarak da adlandırılmaktadır.

Stj. Dr. Özlem Filiker

HDL kolesterol yüksekliği zararlı mıdır?

HDL kolesterol yüksekliği, kişinin kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskini engellemektedir. Ancak bazı uzmanlar, anormal artışların damarlarda kolesterol plaklarının birikmesine yol açtığını düşünmektedir. Bu tezi destekleyecek ya da çürütecek tezler için henüz yeterli araştırma yapılmadığı için, günümüzde herhangi bir zararının olmadığı düşünülmektedir.

Stj. Dr. Özlem Filiker