Guatr

Tiroid bezinin normal boyutunun üzerine çıkarak büyümesi durumuna guatr denir. Tedavisi hastalığın şiddetine ve guatra neden olan sebebe göre şekillenir.

Guatr Nedir?

Tiroid bezi kelebek şeklinde, adem elmasının hemen altında bulunan endokrin (hormonal sistemde görevli) bir bezdir. Ana görevi vücut metabolizmasının devamlılığında görevli olan tiroid hormonunun salgılanmasıdır. Bu bezin anormal boyutlara gelerek büyümesine ise guatr denir.

Guatr temel olarak iyot eksikliğine bağlı oluşan endemik guatr, tiroid bezindeki büyümeyle beraber tiroid hormon sentezinin de arttığı toksik guatr (zehirli guatr), yalnızca tiroid bezinde büyümeyle ayırt edilen ve hormon salınımının artmadığı toksik olmayan guatr olmak üzere 3 sınıfta değerlendirilebilir.

Toksik ve toksik olmayan guatrlar; nodüler (bezin belli bölgelerinin daha fazla büyüdüğü), multinodüler (birden fazla nodül görülen) veya diffüz (tüm bezin her yerinin eşit büyüdüğü) şekillerde ortaya çıkabilir.

Guatr Belirtileri Nelerdir?

  • Bir guatrın en belirgin belirtisi boyun bölgesinde ortaya çıkan şişliktir.
  • İlerleyen dönemde yutmada ve/veya nefes almada zorluk görülebilir.
  • Sesin oluşturulmasında görevli sinire basıya bağlı hastalarda ses kısıklığı görülebilir.

Tiroid hormonunun seviyesine bağlı olarak ise 3 farklı tablo ortaya çıkabilir.

  • Tiroid hormon seviyeleri normal sınırlarda ise yani toksik olmayan guatrlarda hastada ek herhangi bir şikayet görülmez.
  • Tiroid hormon seviyelerinin arttığı toksik guatrlarda ise hastalarda temel olarak aşırı terleme, sinirlilik, kilo kaybı, çarpıntı, ishal, saç dökülmesi, dikkat dağınıklığı gibi belirtilere yol açabilir.
  • Tiroid hormon seviyesinin azaldığı toksik olmayan guatrlarda ise hastalarda; yorgunluk, uyku hali, dikkat bozukluğu, kilo alma, saçlarda kırılganlık artışı, kabızlık gibi belirtiler olabilir.

Guatr Nedenleri Nelerdir?

  • İyot, tiroid hormonu sentezinde olmazsa olmaz bir elementtir. Bu yüzden iyot eksikliği guatrın başlıca nedenidir.
  • Tiroid hormonunun aşırı salgılandığı ve tiroid bezi boyutlarında artışla ayırt edilen graves hastalığı da toksik guatrın en yaygın nedenidir.
  • Hashimoto hastalığında bez yeterli tiroit hormonu üretemez ve aynı zamanda boyutlarında artış görülür.
  • Bazı insanlarda ise tiroidit (tiroid bezi iltihabı) kaynaklı guatr görülebilir.
  • Guatr bezi nodüllerden dolayı da büyüyebilir.
  • Tiroid bezi kanserlerinde de guatr sıkça görülen bir durumdur.
  • Son olarak gebelik de tiroidin büyümesine sebep olabilir.

Bunların haricinde yapılan araştırmalarda çeşitli risk faktörleri de guatr ile alakalı bulunmuştur.

Bu risk faktörleri şu şekildedir;

  • Yetersiz iyot alımı,
  • Kadın cinsiyet,
  • İleri yaş (en sık 40'lı yaşlardaki kadınlarda ortaya çıkar),
  • Ailede ya da kişinin kendisinde çeşitli otoimmün (vücudun kendi bağışıklık sisteminden kaynaklı) ve tiroid bezi hastalıklarına sahip olunması,
  • Bazı medikal ilaçlar (kalp rahatsızlıklarında kullanılan amiodaron ve psikiyatrik rahatsızlıklarda kullanılan lityum gibi),
  • Boyun bölgesine radyasyona maruz kalmak.

Guatr Teşhisi

Genellikle muayene sırasında hekim tarafından tiroid bezi boyutlarındaki büyüme gözle görülebilir veya palpasyonla (dokunarak muayene etmek) ortaya çıkarılabilir. Bunun dışında hastanın nefes darlığı, yutma güçlüğü, boyunda şişlik, tiroid hormon sentezinde azalma veya artmaya bağlı çeşitli belirtilerinin hikaye ve yine muayenede tespiti hekimi guatr ihtimalini araştırmaya ve altta yatan primer (ilk, asıl) sebebi bulmaya itebilir.

Bu noktadan sonra çeşitli laboratuvar ve radyografik incelemeler hatta bazen alınan biyopsilerle teşhis kesinleştirilir.

Teşhis için öncelikle hormon seviyelerine bakılır. Alınan kan örneğinde tiroid hormonunun çalışmasını düzenleyen ve fazla salgılandığında bezin büyümesine neden olan esas faktör olan TSH (tiroid stimüle edici/uyarıcı hormon) ve kanda bulunan tiroid hormonlarının serbest formu olan T3 ve T4 isimli hormonlar da bakılabilir. Ayırıcı tanı yapmak amacıyla bazı durumlarda serbest ve serbest olmayan toplam T3 ve T4 seviyeleri ile beraber tiroid hormonunun kandaki taşıyıcısı olan TBG (tiroid binding/bağlayıcı globulin -bir çeşit protein-) seviyeleri de değerlendirilebilir. 

Otoimmünite ve antikorlara (bağışıklık sisteminde görevli proteinler) bağlı olarak ortaya çıkan çeşitli guatr sebeplerinin (hashimoto hastalığı, graves hastalığı gibi) araştırılması amacıyla kanda ismi geçen tiroid otoantikorlarına bakılabilir. 

Radyolojik olarak guatrın diffüz (tüm bezde eşit yoğunlukta), mononodüler (tek nodül) veya multinodüler (birden fazla nodül) mi olduğunun araştırılması, bez üzerinde bir kitle-nodül varsa bu kitle-nodülün damarlanmasının gösterilmesi, sınırlarının çizilip tam boyutunun hesaplanması, içeriğinin kistik (akışkan, sıvı) veya soliter (sert, katı) anlaşılması amacıyla ultrason (USG) en temel, yan etkisi olmayan ve gebelerde de güvenle uygulanabilmesi açısından ilk tercih edilen yöntemdir.

Tiroid bezinin tam olarak yerleşiminin gösterilemediği, ektopik (olmaması gereken bir yerde bulunmak) tiroid bezi gibi durumlarda ve saptanan nodülün veya kitlelerin hormon üretimi açısından aktif veya pasif olduğunun anlaşılması amacıyla tiroid sintigrafisi yapılabilir.

Son olarak ise tiroid bezinde bulunan kitlenin nodülün veya tiroid bezinin patolojik olarak incelenmesi ve kanser şüphesi durumunda genellikle ultrason eşliğinde ince bir iğne kullanılarak yapılan ince iğne biyopsisi kullanılabilen tanı yöntemlerindendir.

Guatr Tedavisi

Guatr tedavisinde seçilecek olan yöntem tiroid bezinin boyutlarına, hastada var olan klinik belirtilere, şiddetine ve altta yatan yani guatr oluşumuna neden olan sebebe göre şekillenir.

  • Gözlem-takip: Eğer tiroid bezi boyutları herhangi bir klinik belirtiye sebep vermiyor, kozmetik anlamda hastayı rahatsız etmiyorsa; altta yatan herhangi bir malignite (kanser) kuşkusu yoksa ve tiroid hormon seviyeleri normal sınırlardaysa hekim bekle ve gör politikasını yani hastayı belli aralıklarla takip etmeyi tercih edebilir.
  • İlaçlarla medikal tedavi: Guatrın sebebi iyot eksikliği ise iyot takviyesi ve tiroid hormon desteği kullanılabilir. Eğer hipotiroidizm (tiroid hormon seviyesinin düşüklüğü) varsa dışarıdan oral yolla alınan tiroid hormon preperatları kullanılabilir. Bu tiroid hormon replasmanı (yerine konması) aynı zamanda tiroid bezinin büyümesinde temel role sahip olan ve hipofiz bezinden salgılanan TSH hormonu seviyelerinin de baskılanmasını sağlayabilir. Hipertiroidi (tiroid hormon fazlalığı) ve guatr birlikteliğinde (bunun en sık sebebi graves hastalığıdır) ise, antitiroid ilaçlar (tiroid sentezini ve/veya salgılanmasını baskılayan ilaçlar) kullanılabilir. Tiroid bezinin inflamasyonu (iltihabı) durumunda ise asetilsalisilik asit ve kortikosteroid türevi ilaçların kullanılması düşünülebilir.
  • Radyoaktif iyot tedavisi: Bazı durumlarda aşırı çalışan tiroid bezinin radyoaktif iyonlar içeren iyot atomları vasıtasıyla tahrip edilmesini temel alan bu tedavi tercih edilebilir. Bu tedavinin; tedavi sırasında tiroid bezi destrüksiyonuna (yıkımına) bağlı olarak kanda tiroid hormon seviyelerinin anormal artması yani hipertiroidizm, ilerleyen dönemde tiroid bezinin tiroid hormonu salgılayamamasına-az salgılamasına yani hipotiroidizme sebep olabileceği unutulmamalıdır. Ayrıca gebelerde ve laktasyon (emzirme) döneminde bulunan kadınlarda bu tedavi bebeğe olan ciddi etkilerinden dolayı uygulanamamaktadır.
  • Cerrahi tedavi: Nefes almada güçlük, yutma güçlüğü gibi çeşitli belirtilere yol açmış, malignite (kanser) şüphesi olan tiroid bezi büyümelerinde temel olarak tercih edilecek yöntem cerrahi olarak tiroid bezinin bir bölümünün veya tamamının çıkarılmasıdır. (Total veya parsiyel/kısmi tiroidektomi) Bu durum guatr şikayetlerini ortadan kaldırır fakat tiroid hormonu sentezi yapacak bir bez kalmadığı için hasta ömür boyu dışarıdan tiroid hormonu almak zorundadır.

Tedavi için önerilen ilaç türevleri bilgilendirme amaçlıdır. Hiçbiri bir doktor tarafından reçete edilmeden kullanılmamalıdır!

Guatr Tedavi Edilmezse?

Altta yatan asıl sebebe bağlı olarak tedavi edilmeyen guatr hastalarında, çeşitli sorunlarla hatta hayatı tehdit eden tablolarla karşılaşılabilir. Kozmetik olarak tiroid bezi büyümeye devam edebilir ve dev guatr halini alabilir. Büyürken etrafındaki organlara yaptığı baskılardan ötürü nefes almada güçlük, yutma güçlüğü gibi durumlara neden olabilir. Hatta beyni besleyen damarlara bası yapması durumunda daha sıkıntılı durumlara yol açabilir.

Tiroid hormon salınımı yetersiz ise, hastada hipotiroidizm bulguları ortaya çıkabilir. Hatta ilerleyen dönemde miksödem koması denen solunum depresyonu (baskılanması), bradikardi (kalp atım hızının yavaşlaması), ileri düzey kabızlık, akciğer ödemi, bilinç bozukluğu ve ölüme yol açabilen klinik tabloya neden olabilir.

Eğer hipertiroidizm ile beraber olan bir guatr durumu söz konusuysa, hastada ileri düzey tiroid hormon fazlalığı ile alakalı kronik (uzun süren, ısrarcı) ishallere, çarpıntıya, solunum sayısında artışa, sinirlilik, kilo kaybı gibi birçok klinik belirtiye yol açabilir. Hatta bazı ileri vakalarda tiroid fırtınası- tirotoksik kriz (tiroid krizi) isimleriyle bilinen ve hayatı tehdit eden klinik tabloya yol açabilir.

Bunların dışında hastada tiroid bezi büyümesinin yani guatrın asıl sebebi altta yatan bir kanser ise, tüm bu bası belirtilerinin yanı sıra ve tümörün fonksiyonel olup olmamasına bağlı olarak yine hipotiroidizm ve hipertiroidizm belirtilerine yol açabilir. Ayrıca ilerleyen dönemde hastalarda tiroid kanserinin yani tümörün çevre ve uzak dokulara yayılımı (metastaz) ile hastanın hayati tehlikesi ortaya çıkabilir.

Guatra Ne İyi Gelir?

Öncelikle hekimin bilgisi olmadan hiçbir ilaç, besin takviyesi, katkı maddesi vb. ürünlerin tüketilmemesi gerekir. Temel olarak guatr sebebi iyot eksikliği ise hekimin verdiği iyot içerikli preparatlarla iyot takviyesi yapılır. Bunun dışında en başta iyot eksikliği oluşmaması adına sofra tuzlarının iyotlanmış tuzlardan seçilmesi önemlidir.

Tuzun içerisinde bulunan iyodu kaybetmesini önlemek için, sofra tuzlarının güneşle temas etmeyen kuru ve serin yerlerde (tercihen porselen ya da seramik tuzluklarda) muhafaza edilmesi gerekir. Ayrıca tuz yemeklere pişerken değil, piştikten sonra, yemeden hemen önce atılmalıdır.

Guatra Ne İyi Gelmez?

İyot dışında guatr için kullanılan bir besin, katkı maddesi yoktur. Kullanılan, tüketilen çeşitli maddeler guatra yol açabilir, yatkınlık yapabilir. Bunlardan en bilinenleri kara lahana, casava bitkisi, turp, soya fasulyesidir. Bu bitkilerin çok sık ve fazla miktarda tüketilmesi guatra yol açabilir. Bu yüzden bu besinlere genel olarak guatrojen besinler denilir. Bir diğer önemli guatrojen ise sigaradır. İçerisinde bulunan çeşitli kimyasal maddeler ile tiroid hormon sentezini bozmakta ve guatra yol açabilmektedir.

Guatr İlaçları

Hipotiroidi kaynaklı guatrlarda tiroid hormon preparatı olan “Levotiroksin (LT4)” etken maddesiyle bilinen ilaç kullanılmaktadır. Alınan günlük ilaç dozunu hasta kendi başına kesinlikle değiştirmemeli ve doktorunun belirttiği zamanlarda düzenli olarak kontrole gitmelidir.

Hipertiroidi kaynaklı guatrlarda ise antitiroid ilaçlar kullanılır. En sık kullanılanları propiltiyourasil ve metimazol etken maddeleridir. Doktorunuz gerekli değerlendirmeyi yaptıktan sonra uygun gördüğü etken maddeyi seçecektir. Hasta ilaçlarını düzgün almalı ve kontrollerine düzenli gitmelidir.

Tiroidit kaynaklı guatrlar öncelikle semptom gidermeye yönelik tedavi edilir. İlk basamakta NSAİD (non-steroid antiinflamatuvar ilaçlar) kullanılır. Daha sonra beta blokörler ve hastalığı ilerlemiş olanlarda steroid (prednizolon) kullanılır.

Guatr Ameliyatı

Guatr ameliyatı, tiroid bezinin alınması ile yapılır ve bu alma işleminin üç farklı çeşidi vardır.

Tiroid ameliyatının çeşitleri şu şekildedir;

  • Tiroid lobektomi (tiroid bezinin bir yarısının çıkarılması),
  • Total veya totale yakın tiroidektomi (tiroid bezinin hepsinin veya bir kısmının çıkarılması),
  • Tamamlayıcı tiroidektomi (kalan dokunun çıkarılması).

Cerrahi yöntemlerinden hangisinin seçileceği hastanın durumuna göre değişmektedir. 

Tiroid lobektomi, nodülü olan hastaların tiroid bezlerinin yarısının alınmasıdır.

Total veya totale yakın tiroidektomi, tiroid bezinin bir kısmının veya tamamına yakınının alınmasıdır. Bu cerrahiden sonra hastalara tiroid hormon replasmanı gerekmektedir.

Tamamlayıcı tiroidektomi, bir hastanın daha önceden geçirdiği total olmayan tiroidektomilerden kalan tiroid bezinin dokusunun alınmasıdır. Bu cerrahiden sonra da hastalara tiroid hormonu verilmesi gerekmektedir.

Hamilelikte Guatr

Annede gebelik başlangıcında mevcut olan hipotiroidi ile beraber seyreden guatr, bebeğin zeka seviyesinin düşük olmasına neden olmaktadır. Hamilelik süresince tiroid hormonlarının seviyesi düşük olan bir anneden doğan çocuklarda, zeka gelişiminin yeterli seviyede olmadığı görülmüştür. Bu çocukların okuldaki ders başarıları ve sosyal ilişkileri de düşüktür. Bu sebeple anne adaylarının hamilelik başlangıcında ve hamilelik süresince düzenli olarak tiroid hormon düzeylerini kontrol ettirmeyi unutmamalıdır.

Gebelikle birlikte vücudun iyot ihtiyacı artmaktadır. Yetersiz alım durumunda iyot eksikliği görülmekte ve bu da tiroid hormon sentezinde azalmaya neden olmaktadır. Bu sebeple hamilelik süresince annelerin yeterli iyot alımına dikkat etmeleri gerekir.

Çocuklarda Guatr

Çocukluk ve ergenlik döneminde guatr pek görülmez. Görüldüğü durumlarda genellikle genetik geçişlilik (graves hastalığı, hashimoto hastalığı vb.) söz konusudur.

Ergenlik dönemindeki çocuklarda bazen guatr oluşabilir ve bu duruma adölesan veya ergenlik guatrı denir. Ergenlik döneminde vücudun artmış hormon ihtiyacını karşılayabilmek için tiroid bezi büyür ve bunun sonucunda guatr oluşabilir. Bu guatr, ilerleyen yaşlarda genellikle kaybolur.

Çocuklarda nodüle rastlanması akıllara kanser riskini getirmelidir. Bu yüzden mutlaka biyopsi yapılıp değerlendirilmelidir.

Bebeklerde Guatr

Bebekler ve yenidoğanlarda doğumsal tiroid yetmezliği denilen (genellikle annenin yetersiz iyot alımına bağlı gelişen) hastalık görülmektedir. Yenidoğan taramasında da kontrol edilen tiroid hormon seviyeleri, bebeklerin büyüme gelişme ve zeka gelişimi konusunda önemli rol üstlenmektedir.

Guatr için Hangi Doktora Gidilir?

Tiroid bezi hastalıklarıyla temel olarak iki ana branş ilgilenmektedir. Hastaların kontrol, tanı, takip ve tedavi amacıyla dahiliye (iç hastalıkları) veya genel cerrahi (hariciye) bölümlerine başvurmaları önerilmektedir.

Makaleyi faydalı buldun mu?
4
0
Makeleyi Paylaşın

Guatr ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Guatr öldürür mü ?

Guatr, bazı komplikasyonlara neden olabilir ve bu komplikasyonlar da ölümcül olabilir. İleri derecede hipotiroidi ve hipertiroidi durumlarında, sırasıyla miksödem koması ve tiroid fırtınası denen tablolar görülebilir. Bu durumlarda hastanın hayati tehlikesi söz konusudur.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr testi nasıl yapılır?

Guatr testi damardan kan alınarak yapılmaktadır. Guatrda temel test, kandaki TSH hormon seviyesinin ve tiroid hormonlarının (T3 ve T4) seviyelerinin ölçülmesidir. Bunun dışında çeşitli otoantikorlara da bakılabilir.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr sinirlilik yapar mı?

Guatr hastalığı olan herkes sinirli bir ruh halinde olmaz. Ancak guatr, hipertiroidi (tiroid hormon fazlalığı) ile birlikte oluşursa kişide; sinirlilik, agresif ruh hali vb. durumlar görülebilir. Bunun en bariz örneği graves hastalığıdır.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr biyopsisi nasıl yapılır?

Hasta sırt üstü yatar pozisyonda dururken, hekim tiroid bezinin olduğu ve biyopsi iğnesinin gireceği yere lokal anestezik uygular. Kimi durumda ise lokal anestezik uygulamaksızın biyopsi yapılabilir. Ardından genelde ultrason eşliğinde, belirlenmiş nodülden biyopsi materyali alınır.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr boğaz ağrısı yapar mı?

Eğer tiroid bezi belli bir boyutun üzerinde büyürse, çevre dokulara (yemek borusu, soluk borusu vb) bası yapar. Bu basıdan kaynaklanan bir boğaz ağrısı yaşanabilir. Özellikle yutkunma sırasında ağrıya neden olabilir.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr ne eksikliğinden dolayı olur?

Guatr temel olarak, tiroid hormon sentezinin olmazsa olmaz bir parçası olan iyot elementinin eksikliğinden kaynaklanabilir. İyot almanın en pratik yolu, yemeklerde iyotlu tuz kullanmaktır. Ancak günlük olarak önerilen tuz miktarının üzerine çıkılmaması önemlidir.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr genetik mi?

Hashimoto hastalığı, graves hastalığı gibi bazı guatr sebepleri genetik temelli olabilirler. Fakat bu her guatrın genetik olduğu anlamında gelmez; örneğin iyot eksikliğine bağlı endemik guatr, iltihaba bağlı guatrlar ve çeşitli kanserlerde genetik etkili olmayabilir.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr hastaları nasıl zayıflar?

Eğer tiroid hormonlarının artmasıyla beraber olan guatr (toksik guatr) söz konusu ise, tiroid hormonları metabolizma hızını arttırdığı için kilo kaybı görülebilir. Ayrıca yine aynı durumda kronik ishaller de kilo kaybına yol açabilir. Böyle bir durum söz konusu değilse, guatr hastaları da hasta olmayan insanlar gibi fiziksel aktivite ve diyet programı yaparak zayıflayabilir. Kilo vermek için bir uzmana gözükerek görüş almak daha sağlıklı olacaktır.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr ultrasonu nasıl çekilir?

Hasta genellikle sırt üstü yatar pozisyonda iken herhangi bir anestezik uygulanmaksızın cilt üzerine bir jel sürülür. Ultrasonun probu cilt üzerinde gezdirilerek tiroid bezi bilgisayar ekranından izlenir ve değerlendirilir. Bu işlem herhangi bir acı vermez.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr ses kısıklığı yapar mı?

Tiroid bezinin boyutunun fazla büyük olması durumunda ses kısıklığı yaşanabilir. Tiroid bezinin hemen yanında, ses tellerinin çalışmasını düzenleyen sinirler bulunmaktadır. Boyutu artmış tiroid bezi bu sinirlere bası yaparak ses kısıklığına yol açabilir.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr olduğunu nasıl anlarız?

Tiroid bezinin bulunduğu yer adem elmasının altı, soluk borusunun önü ve her iki yanıdır. Hastalarda genellikle bu bölgeye lokalize bir şişlik ve ses kısıklığı, yutma güçlüğü, nefes almada zorluk gibi belirtiler görülebilir. Bu belirtilere sahipseniz guatr olup olmadığını anlamak için mutlaka bir doktora gözükmeniz gerekir.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr ve tiroid aynı şey mi?

Guatr ve tiroid aynı şey değildir. Halk arasında aynı anlamda kullanılsa da tiroid, hormon salgılanmasında görevli bir bezdir. Guatr ise, tiroid bezinin anormal seviyelerde büyümesini ifade eder. Yani tiroid vücutta bulunan bir bezin, guatr da bu bezin büyümesi sonucu oluşan hastalığın adıdır.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr kalp çarpıntısı yapar mı?

Tiroid hormon sentezinin arttığı (toksik guatr) tablolarında kalp hızının artması ve buna bağlı kalp çarpıntısı görülebilir. Hipotiroidi ile beraber olan guatrda ise kalp hızı normalden daha da yavaşlar ve hasta bu durumu çarpıntı olarak hissedebilir.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr kilo yapar mı?

Eğer hipotiroidi ile beraber seyreden bir guatr söz konusu ise, tiroid hormonları eksikliğinde metabolizma hızı yavaşlayacağı için kilo alımı görülebilir. Bu her guatr hastasının kilo alacağı anlamına gelmez. Guatr hastalığı metabolizma yavaşlamasına neden olması halinde kilo artışı olabilir.

Int. Dr. Ahmet Özdemir

Guatr geçer mi?

Nodüler guatrlarda, tiroid hormon replasmanı ile tiroid bezi büyümesinde temel rol oynayan TSH baskılanır ve guatr kısmen geri dönebilir. Bazı durumlarda ise ilaç, radyoaktif iyot, cerrahi gibi tedavi seçenekleri ile guatr tedavi edilebilir.

Int. Dr. Ahmet Özdemir