Grip Aşısı Nedir?

Grip aşısı, grip virüsüne karşı koruyan ve grip olmayı engellemek için yapılan bir aşı türüdür.

Grip aşısı, uygulandığında grip virüsünden koruyan bir aşı türüdür. Bu aşılama işlemi sayesinde virüs hastalığa neden olmayacak şekilde etkisiz hale getirilerek, enjeksiyon aracılığıyla koldan verilir. Grip sezonunda uygulanan bu aşı, influenza A (H1N1), influenza A (H3N2) ve 1 veya 2 influenza B virüsü gibi tespit edilen üç veya dört influenza virüsüne karşı koruma sağlamaktadır

Aşının etkisi, antikorlar (kandaki enfeksiyona karşı koruyan maddeler) birikerek influenzaya karşı koruma sağladığı için uygulandıktan yaklaşık iki hafta sonra tesir eder. Bu nedenle, kişi grip aşısından sonraki iki hafta boyunca grip hastalığına yatkın olur ve grip iken uygulanmaması tavsiye edilir.  Gribe neden olabilecek birçok virüs türü bulunmasından dolayı, bu aşı gribe yakalanma riskini % 100 ortadan kaldırmamaktadır. Ancak aşı vurulduğunda grip semptomları daha hafif olur ve komplikasyonlar azalır.

Grip Nedir? 

Grip, influenza adı verilen ortomiksovirüs ailesinden olan bir RNA virüsünün neden olduğu bir solunum yolu enfeksiyonudur ve kişiden kişiye solunum damlacıkları yoluyla veya kontamine (bulaşma) bir yüzeyle temas ederek bulaşabilir. A, B ve C olarak tanımlanmış üç tip influenza virüsünden, çoğunlukla A ve B tipi virüsler solunum yolu enfeksiyonlarına sebep olurken, hastalığın yönetilmesinde grip aşısı etkili olmaktadır.

İnfluenza tip C ise genellikle ya çok hafif bir solunum yolu hastalığına neden olur ya da hiç semptom göstermez, yani salgınlara neden olmaz. Dolayısıyla influenza tip A ve B'nin halk sağlığı üzerinde ciddi etkisi varken, C’nin yoktur denilebilir.

Tip A virüsleri alt tiplere ayrılır ve hemaglutinin (H) (virüsün konak hücreye bağlanmasını sağlayan antijenik yapı) ve nöraminidaz (N) (influenza virüsünün enfekte ettiği hücreden çıkmasını sağlayan diğer antijenik yapı) olarak adlandırılan iki viral yüzey proteinindeki farklılıklara göre adlandırılır. Sağlık uzmanlarının belirlediği semptomlar şu şekilde sıralanabilir:

Bununla birlikte grip olan herkes bu semptomların tümüne sahip olmayabilir.

Grip Aşısı Bileşenleri 

Aşılar etkisini ve güvenliğini sağlayan az miktarlarda özel bileşenlere sahiptirler. Bu bileşenler aşağıdaki gibidir:

Timerosal: Bu bileşen grip aşısının çok dozlu şişelerinde, bulaşma riskini azaltmak için kullanılan bir koruyucudur ve etil cıva adı verilen organik bir cıva formu içerir. Eriyebilir özelliktedir ve birkaç gün içinde vücuttan atılmaktadır.  Yapılan çalışmalarda herhangi bir yan etkisi olmadığı kanıtlanmıştır.

Formaldehit: İnsan vücudunda doğal olarak bulunan bu bileşen yiyecekleri sindirmeye yardımcı olur. Aşının üretim aşamasında olası bir virüs ve bakteri bulaşması önlemek için kullanılır. Sağlık açısından olumsuz bir etkisi yoktur.

Alüminyum: Bütün aşılar alüminyum içermez. Bunun yanında alüminyum, aşılamadan sonra bağışıklık sisteminin tepkisini artırmak için bazı diğer aşı tiplerinde kullanılır. Vücuda girdikten kısa süre sonra atılır. Aşılarda bulunan miktarların vücuda toksik etkisi bulunmamaktadır.

Grip Aşısı Nasıl Yapılır?

Grip aşısı tipik olarak omzun deltoid kasına bir enjeksiyon yoluyla uygulanır. Sağlıklı bireyler için, yılda bir doz influenza aşısı tavsiye edilmekteyken, aynı yıl içinde tekrar aşılama rutin olarak tavsiye edilmemektedir. Ancak seyahat veya hamilelik gibi durumlar nedeniyle bazı kişilere ikinci doz grip aşısının uygulanması fayda sağlayabilir. İkinci bir doz önerme kararı alınırken, kişisel risk faktörleri, hastalık riski ve halihazırda dolaşımda olan virüs türleri dikkate alınmalıdır.

Grip Aşısı Ne Zaman Yapılır?

Sağlık uzmanları toplumda grip yayılmaya başlamadan önce grip aşısı yapılmasını önermektedirler. Vücudun grip aşısı vurulduktan sonra yeterli miktarda antikor geliştirmesi yaklaşık iki hafta sürmektedir. Grip salgın dönemlerinin öncesinde aşı yaptıran kişiler bağışıklık kazanarak dönemi daha rahat geçirmektedirler. Salgın öncesinde aşı yaptıramayanlar ise salgın döneminden sonra da aşıyı yaptırabilmektedir.

Türkiye’de grip mevsimi olarak adlandırılan dönem Ekim ayı ile başlayarak Mayıs ayına kadar sürmektedir.

Grip Aşısı Faydaları

Grip aşısı yaptıranlar, birçok faydanın etkisinde kalarak grip mevsimini sağlıklı ve konforlu geçirebilir. Grip aşısı faydaları:

  • Gripten dolayı hastalanmaya engel olabilir, dolasıyla her yıl milyonlarca kişinin griple ilgili hastaneye başvurmasının önüne geçer.
  • Çocuklar, çalışır durumdaki yetişkin ve yaşlılarda, gripten dolayı hastaneye yatma riskini düşürür.
  • Kronik sağlık sorunları olan bireylerde ciddi düzeyde koruma sağlar.
  • Grip aşısı, kadınların hamilelik esnasında ve sonrasında gripten korunmasında etkilidir.
  • Aşılama gebe kadınlarda griple ilişkili akut solunum yolu enfeksiyonu riskini yaklaşık yarı yarıya azaltır.
  • Çocuklarda griple ilişkili hastalıklarda adeta hayat kurtarıcı düzeyde yardımcı olabilir.
  • Aşılanan ancak yine de hastalanan kişilerde hastalığın şiddetini azaltır.
  • Ebeveynlerin kendilerine grip aşı yaptırması, bebekler, küçük çocuklar, yaşlılar ve belirli kronik sağlık sorunları olan kişiler gibi, ciddi düzeyde bağışıklık sistemi düşük olan çevresindeki kişileri de koruyabilir. 

Bununla birlikte grip aşısının pek çok faydası olmasına rağmen, yalnızca gelişmiş ülkede yaşayanların yalnızca yarısı bu aşıyı olmaktadır. Bu nedenle grip, milyonlarca kişinin bu hastalığa yakalanmasında, yüz binlerce kişinin hastaneye yatmasında ve on binlerce kişinin ölümünde rol oynamaktadır. Bu yüzden aşılanan kişi sayısının artması, hastalıktan korunanların sayısı da artırmaktadır.

Grip Aşısı Yan Etkileri

Günümüzde grip aşısı iki şekilde uygulanmaktadır, bunlar şu şekildedir:

  • Öldürülmüş virüslerle (inaktive edilmiş) enjekte edilen grip aşısı 
  • Zayıflatılmış canlı grip virüsleri ile yapılan burun spreyi grip aşısı 

Grip aşısı yapılması kişiyi direkt hasta yapmaz. Çünkü verilen ölü ya da zayıflatılmış virüslerin hastalık yapma kabiliyeti yoktur.   Fakat grip aşısı veya burun spreyi grip aşısı yaptırmakla ilişkili olabilecek farklı yan etkiler vardır. Ancak bu yan etkiler, özellikle ağır grip vakası semptomlarıyla karşılaştırıldığında daha hafif ve kısa sürelidir. Oluşabilecek bazı grip aşısı zararları şu şekilde sıralanabilir:

Burun spreyi aşısındaki virüsler zayıflar ve genellikle çocuklarda ciddi semptomlar görülmez. Ancak nadir olsa da bazı yan etkileri vardır ve şu şekilde sıralanabilir:

  • Burun akması
  • Hırıltı
  • Baş ağrısı
  • Kusma
  • Kas ağrıları
  • Ateş (düşük dereceli)

Yetişkinlerde, burun spreyi aşısının yan etkileri aşağıdaki gibidir:

Grip aşısı yan etkiler, aşılamadan hemen sonra ortaya çıkabilir ancak kısa süreli ve hafif seyreder. Nadir yaşanan bayılma yan etkisinin riskini azaltmak için baş dönmesi, görme bozuklukları ve kulak çınlamasından biri veya birkaçı ile karşılaşıldığı durumda sakince yere oturulmalıdır. Grip aşısı içerisinde maddelere karşı alerjisi olan kişilerin aşı yaptırmadan önce gerekli test ve tetkikleri yaptırması gereklidir.

Grip Aşısında Öncelikli Risk Grubu

Aşı tedariki sınırlı olduğunda, bazı kişilere öncelik verilmelidir. Aşı sıralamasında öncelik verilmesi gereken kişiler şu şekilde sıralanabilir:

  • 6 aydan 4 yaşına kadar olan çocuklar (59 ay)
  • 50 yaş ve üstü yetişkinler
  • Kronik akciğer astım dâhil ya da kalp-damar (izole edilmiş hipertansiyon hariç), böbrek, karaciğer, nörolojik, hematolojik, ya da metabolik bozuklukları olan kişiler
  • İlaçlar veya HIV virüsü gibi nedenlerle immün sistemi baskılanmış kişiler
  • Grip mevsiminde hamile kalma olasılığı olanlar, hamile olanlar veya doğum yapmış olanlar (iki hafta)
  • Steroid olmayan ağrı kesiciler veya salisilat içeren ilaçlar alan kişilerle, influenza virüsü enfeksiyonundan sonra Reye sendromu yaşama riski altında olabilecek 6 aydan 18 yaşına kadar olan kişiler
  • Huzurevlerinde ve diğer uzun süreli bakım tesislerinde kalanlar
  • Aşırı obezitesi olan kişiler (vücut kitle indeksi [BMI] 40 veya üstü)
  • Sağlık personelleri
  • 5 yaşın altındaki çocukların, 65 yaş ve üstü yetişkinlerin ev içi temasları ve bakıcıları
  • Gripten kaynaklanan ciddi hastalık ve komplikasyon risklerini artıran tıbbi sorunları olan kişilerle veya bakıcılarıyla temas edecek kişiler

Ayrıca yetişkinler arasında grip nedeniyle yaşanan komplikasyonlardan dolayı hastaneye yatışlar ve ölümler, genellikle 65 yaş ve üzerindekiler arasında en yaygındır. Bununla birlikte, 65 yaş ve üstü yetişkinler, grip aşısı için öncelikli bir gruptur çünkü bu grubun, kronik tıbbi durumlara sahip olma olasılığı daha yüksek olduğundan dolayı grip geçirme riskleri de yüksektir.

Grip Aşısı Kimlere Yapılmaz?

Grip aşısı olmaması gereken kişiler, 6 aylıktan küçük çocuklar ve influenza aşısına karşı şiddetli alerjik reaksiyon geçirmiş kişilerdir. Bunun yanında eğer kişinin Guillain-Barré sendromu (GBS olarak da adlandırılan ciddi bir felç hastalığı) öyküsü varsa, grip aşısı vurulduktan sonra ortaya çıkabileceğinden dolayı aşı uygulanmamalıdır.

İnfluenzadan dolayı ciddi hastalık riski taşımayan kişilerin de bu aşıyı olmasına gerek yokken, 65 yaşın altındaki kişilere yüksek dozda bir grip aşısı yapılmamalıdır. Bununla birlikte, kişinin ateşsiz bir solunum hastalığı veya başka bir hafif hastalığı varsa, aynı zamanda grip aşısı da olabilir.

Makaleyi faydalı buldun mu?
1
0
Makeleyi Paylaşın

Grip Aşısı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Grip aşısı fiyatı nedir ve grip aşısı SGK karşılıyor mu?

Grip aşısı, SGK tarafından 65 yaş üstü bireylere, huzurevi ve yaşlı bakımevinde kalan kişilere, 13.haftasından doğum anına kadar olan dönemdeki anne adaylarına, kardiyovasküler sistem ve kronik pulmoner rahatsızlığı bulunan kişilere ücretsiz olarak sunulmaktadır. Bu kategorilerin dışında kalan kişiler, özel sağlık kuruluşlarından yararlanabilir veya eczanelerde satılan ilaçları satın alarak sağlık kuruluşlarında uygulatabilir. Grip aşısı fiyatları, sağlık kuruluşunun fiyat politikasına bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.

Dr. Berna Babacan

Gripken grip aşısı olunur mu?

Uzmanlar tarafından hasta veya grip olan kişinin grip aşısı vurulması önerilmemektedir. Çünkü zaten hastalıkla mücadele eden vücut yorgundur ve aşı yüzünden daha da yorgun düşebilir. Fakat hastalık semptomları tamamen geçtikten sonra grip mevsimi sonuna kadar aşılama yapılabilir.

Dr. Berna Babacan

Grip aşısı kaç yaşında yapılır?

Farklı yaştaki kişiler için farklı grip aşıları onaylanmıştır ve herkes yaşına uygun olanını yaptırmalıdır. Çocuklarda grip aşısı 6 aylıktan sonra uygulanırken gençler için inaktive influenza aşıları (IIV) uygulanması onaylanmaktadır. Bunun yanında bazı aşılara yalnızca yetişkinler için onay verilmektedir. Örneğin, rekombinant influenza aşısı (RIV) 18 yaş ve üstü kişiler için yaptırabilirken, yüksek dozda etkisizleştirilmiş ve Adjuvanlanmış (bağışıklık tepkisi geliştiren ajan) aşıların kullanımı 65 yaş ve üstü bireyler içindir. Bunun yanında yumurta alerjisi olan pek çok kişi bu aşıyı vurdurabilir. Burun spreyi aşısı ise, 2 ila 49 yaş arasındaki sağlıklı bireylerde ve hamile olmayan kadınlarda uygulanma onaylıdır.

Dr. Berna Babacan

Hamilelikte grip aşısı yapılır mı?

Hamilelerin grip aşısı vurulması son derece güvenlidir ve dolayısıyla uygulanması şiddetle tavsiye edilir. Çünkü grip aşısı olan annelerden doğan bebekler grip mevsiminde doğsa bile çoğunlukla birkaç ay civarı bu hastalığa karşı koruma altındadırlar. Bu yüzden bebeklerde grip aşısı yapılmasına gerek yoktur.

Dr. Berna Babacan

Emziren anne grip aşısı olabilir mi?

Grip aşısı emziren anneler için güvenlidir ve özellikle tavsiye edilmektedir. Çünkü 6 aylıktan küçük bebekler grip aşısı olamayacağından dolayı, gribe karşı antikorlar anne sütü yoluyla aktarılır. Emziren annelerin grip aşısı olması sonucunda bebeğe geçen herhangi bir zararlı madde bulunmamaktadır.

Dr. Berna Babacan

Grip aşısı sonrası banyo yapılır mı?

Grip aşısı yaptıranlar duş dahil olmaz üzere günlük aktivitelere devam edilebilirler. Aşı yapıldıktan sonra ilk gün, banyo çok sıcak olmamalı ve ılık suyla kısa bir duş alınmalıdır. Ayrıca enjeksiyon bölgesi bir bez veya havluyla ovalanmamalıdır. Aşı uzmanlarının tavsiyelerine göre, herhangi bir aşıdan sonra 1-3 gün arası yüzülmemesi tavsiye edilir.

Dr. Berna Babacan

Grip aşısı alerji yapar mı?

Grip aşısı nadir olsa da ciddi alerjik reaksiyona neden olabilirken, bu alerjik reaksiyonlar genellikle aşının vurulmasından birkaç saat içinde belirmektedir. Kurdeşen, şişme, nefes darlığı, hızlı kalp atış hızı, baş dönmesi ve halsizlik belirtilerinden herhangi birine sahip kişilerin, en yakın sağlık uzmanına başvurmaları gerekir. Bununla birlikte bu belirtiler şiddetli ise acil servis aranarak en yakın sağlık kuruluşuna gidilmelidir.

Dr. Berna Babacan

Grip aşısı ateş yapar mı?

Grip aşısı sonrasında hafif de olsa bazı yan etkilerin yaşanma ihtimali bulunmaktadır. En sık görülen yan etkiler, ağrı, kızarıklık, hassasiyet ve aşı yerinde şişmedir. Bununla birlikte düşük dereceli ateş, baş ağrısı ve kas ağrıları da görülebilmektedir.

Dr. Berna Babacan

Grip aşısı canlı aşımıdır?

Grip aşısı canlı aşı değildir, çünkü grip virüsünün aktif olmayan bileşenlerinden yapılır ve bu nedenle bulaşıcı değildir. Burun spreyi aşısı ise, virüsün zayıflatılmış bir formundan yapılır ve gribe neden olamaz, ancak bir veya iki gün boyunca hafif burun akmasına neden olabilir.

Dr. Berna Babacan

Grip aşısı kısırlık yapar mı?

Grip aşısı enjekte edilebilir bir aşı olan inaktive edilmiş bir virüsten oluştuğu için kısırlık riski içermez. Aşının geliştirme çalışmaları sırasında elde edilen bulgularda, kısırlık gibi zararları durumlara rastlanmamıştır. Kadın, erkek, çocuk ve bebek olmak üzere herkesin uygulayabileceği türde üretilen grip aşıları, güvenilirdir.

Dr. Berna Babacan

Grip aşısı nerede yapılır?

Grip aşısı eczane, sağlık ocağı, sağlık poliklinikleri, dispanser, özel ve devlet hastaneleri gibi birçok sağlık kuruluşunda vurulabilmektedir. Aşının uygun şartlarda sağlık çalışanı tarafından uygulanması gereklidir. Yanlış aşı uygulaması sonucunda, uygulama bünyesinde yan etkiler görülebilir.

Dr. Berna Babacan