Geniz Akıntısı

Geniz akıntısı, burnun ve boğazdaki bezlerin normalin üstünde mukus üretmesi ve sürekli burnun akması olup, tedavisinde altta yatan sebep teşhis edildikten sonra ona uygun yöntem uygulanır.

Geniz Akıntısı Hastalığı Nedir?

Her gün, burun, boğaz, hava yolları, mide ve bağırsak yollarının yüzeylerindeki bezlerden mukus adı verilen salgılar üretilir. Bu mukus yapışkan bir sıvıdır. Bazı organlarda kayganlık bazı organlarda nemlendirme görevi bulunur. Vücut için çok önemli bir salgı sıvısıdır. Burun bir gün içinde bir insan vücudunda salgılanan mukusun dörtte birinin salgılanmasına öncülük eder.

Burundan salgılanan mukusun görevleri arasında:

  • Burun ve hava yollarını nemlendirmek,
  • Virüs ve bakteri gibi enfeksiyon sebebi olabilecek organizmaların yakalanması ve yok edilmesi,
  • Polen ve diğer çevresel kirletici maddelerden korunmayı sağlamak vardır.

Normal sağlığa sahip kişi burnundaki mukusu fark bile etmez. Çünkü tükürük ile karışan mukus boğaz arkasından zararsız bir şekilde damladıktan sonra yutulur. İçerisindeki bakteri ve virüslerde mide asidinde yok olur. Bu sebeple kişiye herhangi bir zararı olmamaktadır.

Sağlığa etki eden herhangi bir hastalık veya durum olduğunda bu mukus salgısı artabilir. Normalden daha kalın bir hal alır ve daha belirgin hale gelir. Kişi tarafından burunda ve boğazda hissedilebilir.

Ağzın arka tarafında burnun alt kısmı sayılan yutak ve gırtlak ile de yemek ve nefes borularının birleştiği yere geniz boşluğu denmektedir Aslında normal düzeylerde olan mukus buradan akarak mide asidine kavuşur. Geniz akıntısı denen durumda ise kişinin burnundaki ve boğazındaki bezler sürekli olarak normalden fazla miktarda mukus üretir. Normalden fazla miktarda ve kalınlıkta olan bu mukus yüzünden kişi rahatsız olabilir.

Bu geniz akıntısı genellikle burun arkasından boğaza akan bir sıvı olarak kişi tarafından hissedilir. Bu durum genellikle vücut bir enfeksiyon ajan ile savaştığında veya alerjik bir durum sonrasında görülmektedir.

Geniz akıntısına sahip kişinin burnu sürekli akabilir. Boğazını sürekli temizleme ihtiyacı duyabilir. Artmış öksürük ve boğaz ağrısı gibi şikayetleri olabilir.

Geniz Akıntısı Belirtileri Nelerdir?

Geniz akıntısı nedenine bağlı olarak genellikle birkaç gün veya hafta sürer. Bazen kronik olabilir; aylarca kişide şikayetler görülebilir. Etkiler genellikle hafiftir ve aşağıdaki belirtilerin bir kombinasyonuna kişiler sahip olabilir.

Geniz akıntısının belirtileri:

  • Kişi sürekli boğazını temizlemesi gerektiğini hisseder. Bu his genellikle boğaza bir şey takılmış gibi hissetmekle başlar. Kişi boğazının arkasında bir yumru hissi olduğundan şikayetçidir.
  • Geniz akıntısı burun tıkanıklığı yapabilir. Bu geniz akıntısına sahip kişilerde en sık görülen belirtilerdendir.
  • Boğaz ağrısı geniz akıntısına her zaman sebep olmaz. Bazı durumlarda fazla mukustan rahatsız olan kişilerin sürekli boğaz temizlemesi ve öksürmesi sonucunda boğaz tahrişi meydana gelir. Buna bağlı olarak geniz akıntısı olan kişilerde boğaz ağrıları meydana gelebilir.
  • Ara sıra geniz akıntısına bağlı öksürük olarak görülebilir. Bu öksürük geceleri daha da kötüleşir. Öksürüğün en yaygın nedenlerinden birisi aslında geniz akıntısıdır. Bu ara sıra öksürük bazı kişilerde kalıcı öksürük ataklarına dönüşebilmektedir.
  • Boğazınızın arkasında çizik, gıdıklama veya kaşıntı hissi. Bu his genellikle geniz akıntısının tipik belirtilerindendir. Bu hislere bağlı olarak kişinin hayat kalitesi düşebilir. Herhangi önemli bir toplantı, görüşme veya sınav anında meydana geldiğinde kişinin başarısını dahi etkileyebilir. Bu yüzden tedavi edilmesi gerekir.
  • Boğazınızın yanma hissi geniz akıntısına bağlı olarak boğaz temizleme sonucunda sıklıkla meydana gelebilir. Artan mukusa bağlı olarak fazla mukusta buna sebep olabilir.
  • Boğuk ses, sesini kaybetmek veya ses kısıklığı. Geniz akıntısına sahip kişilerde ara ara da olsa görülebilen belirtilerdendir. Bu zaman zaman  hırıltılı  bir ses olarak da kendini gösterebilir.
  • Geniz akıntısı ve balgam sık görülen kombine belirtilerdir.
  • Geniz akıntısı bazı kişilerde hoş olmayan ağız kokuları da yapabilir.

Bu yukarıda yazan belirtiler gün boyunca dalgalanabilir ve bir süre yattıktan sonra veya uzun süre konuştuktan sonra daha ilerleyebilir. Genellikle geniz akıntısının belirtileri tehlikeli değildir. Bununla birlikte, maske takılması gereken kayak veya tüplü dalış gibi bazı aktiviteler sonucundan maskeye bağlı olarak kişinin şikayetleri artabilir. Hatta nefessiz kalacağı hissine kapılabilir.

Bazı kişilerde alerjik rinit (kişiye alerjen olan bir madde ile oluşan rinit), astım (hava yolları mukozalarının şişmesi) ve kronik sinüzit (12 haftadan fazla sinüs iltihabı) arasında önemli bir ilişki vardır. Bu hastalıklar bir arada görülebilmektedir. Hepsinin ortak belirtisi ise geniz akıntısıdır.

Geniz Akıntısı Nedenleri Nelerdir?

Geniz akıntısının temel sebebi artan ve buna bağlı olarak kalınlaşan mukus salgısının boğazda ve postnazal bölgede hissedilmesidir.

Bu akıntıya ve mukus artışına sebep olacak bazı durumlar vardır:

  • Rinit: Burnu kaplayan hücrelerin iltihaplanmasına rinit denir. Geniz akıntısının en yaygın nedenlerinden biridir. Rinit genellikle alerjilere bağlı olarak kişilerde görülür. Bu rinit tipine alerjik rinit denmektedir. Ancak hormonal değişiklikler ve bazı ilaçlar gibi kişi için alerjen olabilecek madde ve durumlardan da kaynaklanabilir.
  • SinüzitVücutta sinüs adı verilen burnu çevreleyen yüz kemikleri içindeki boşluklar vardır. Bu sinüslerin iltihaplanmasına sinüzit denir. Yaygın olarak geniz akıntısı yapmasının dışında burun akıntısı, tıkalı burun, öksürük ve koku kaybına da sinüzitler neden olmaktadır. Kişi geniz akıntısına ek olarak bu şikayetlere de sahip olabilir.
  • Akut sinüzit: Genellikle viral veya bakteriyel bir enfeksiyon nedeniyle sinüslerin iltihaplanmasıdır. Normal sinüzitten farkı kısa bir sürede ortaya çıkmasıdır. 
  • Kronik rinosinüzit: Burun ve sinüslerin yüzeyinde aynı anda iltihaplanma olmasına rinosinüzit denir. Rinosinüzit olduğunda eğer belirtiler 12 haftadan daha uzun sürerse bu duruma kronik rinosinüzit denir. Aynı zamanda geniz akıntısı da görülüyorsa kronik geniz akıntısı da denilebilir.
  • Burun polipleri: Kronik rinosinüzitli bazı kişilerde burun polipleri gelişir. Burun veya sinüslerin yüzeyinden büyüyen iyi huylu kanser olmayan bu polipler de geniz akıntısına sebep olabilir.
  • Üst solunum yolu öksürük sendromu: Bu sendroma sahip kişilerde geniz akıntısı boğazda anormal kitle hissiyatı ve kronik öksürük vardır. Bu duruma sahip bazı insanlarda, boğazın arkasındaki ekstra hassas sinirler aslında mukusta bir artış olmadığında boğazda artmış mukus hissine neden olabilir. Alerjiler ve solunan tahriş edici maddeler üst hava yolu öksürük sendromunu tetikleyebilir.
  • Sıcaklık ve nem değişiklikleri: Geniz akıntı burun ve boğazdaki mukus miktarını etkileyebilecek sıcaklık ve nem değişikliklerinde de kaynaklanabilir. Soğuk havanın mukus üretimini arttırdığı ve bu sebeple özellikle kışın mukusun artmasına bağlı olarak geniz akıntısı yaygın olarak görülebilir.

Yukarıdaki sıklıkla görülebilen geniz akıntısı sebepleriyle birlikte aşağıdaki durumlar, yiyecekler ve ilaçlar da geniz akıntısına sebep olabilir.

Bunlar:

  • Polen, küf, toz veya kepek alerjisi geniz akıntısına sebebiyet verebilir.
  • Yutma problemleri: Asit reflü, gastroözofageal reflü hastalığı (GERD)
  • Anatomik olarak postnazal anormallikler geniz akıntısına yatkınlık oluşturabilir.
  • Kan basıncını kontrol etmek için antihipertansifler gibi ilaçlar da geniz akıntısı yapabilir.
  • Oral kontraseptif adı verilen doğum karşıtı ilaçlar.
  • Psödoefedrin içeren burun spreylerinin aşırı kullanımı nedeniyle geniz akıntısı meydana gelebilir.
  • Enfeksiyonlar: Örnek olarak sitomegalovirüs (CMV), solunum sinsityal virüsü (RSV) ve adenovirüs sıklıkla geniz akıntısına sebep olabilir.
  • Mevsimsel alerjiler sıklıkla geniz akıntısı yapabilir. Özellikle ilkbahar ve sonbaharda daha da artar.
  • Gebeliğe bağlı rinit geniz akıntısı yapabilir.
  • Baharatlı yiyecekler yiyen bazı kişilerde geniz akıntısı meydana gelebilir.
  • Süt ürünleri tüketmek bazı kişilerde geniz akıntısına sebep olabilir.
  • Burunda sıkışmış yabancı cisimler burun mukozasını tahriş edebileceği için fazladan mukus salgılanması ve geniz akıntısına sebep olabilir.
  • Egzersize bağlı gelişen rinitlerde de geniz akıntısı görülebilir.
  • Evcil hayvan alerjileri geniz akıntısı yapabilir. Bunlardan en sık görülen kedi ve köpek tüyü alerjisidir.

Geniz Akıntısı Teşhisi

Geniz akıntısı genellikle kişinin belirtilerine göre teşhis edilen bir hastalıktır. Kişi öksürdüğünde kalın veya ince bir balgam çıkarabilir. Bu balgam genellikle geniz akıntısının da içinde olduğu bir hastalığın işaretidir.

Tipik olarak geniz akıntısı dışındaki diğer belirtiler de altta yatan nedeni belirlemede yardımcı olabilir.

Teşhiste genellikle izlenen yol hastanın tıbbi öyküsünü aldıktan sonra fizik muayenedir.

Fizik muayene: Ateşiniz varsa, geniz akıntısının bir enfeksiyondan kaynaklanabileceği düşünülür. Doktor herhangi bir kızarıklık veya şişme olup olmadığını görmek için boğazın arkasına bakar ve ayrıca diğer enfeksiyon belirtilerini (baş ağrısı, ateş, titreme ve kas ağrıları gibi) arayacak veya soracaktır.

Kanlı geniz akıntısı veya kanlı balgam varsa bu bir sindirim sistemi veya akciğer enfeksiyonu belirtisi olabilir. Ya da altta yatan daha farklı hastalıklar da olabilir. Doktor bunu araştırır.

Alerji testi: Geniz akıntısı ve belirtiler birkaç gün veya haftada bir tekrarlanır ve bazı zamanlar arasında düzelirse alerjik reaksiyon veya gıda gibi duyarlılıkla ilişkili olabilir. Doktor kişinin ne yediğini, hangi olası alerjen ile karşılaştığını anlayabilmek için kişiye bir görev verir. Bu görev kişinin ne yediğini bir hafta boyunca kaydetmesini, bir hafta boyunca polen veya evcil hayvan gibi olası alerjen maddelerle karşılaştığında yazmasını içerir.

Alerjen maddenin tespiti için deri alerji testi de yapılabilir. Bu test deride bölgelere ayrılan noktalara olası alerjen olduğu maddelerin az miktarda enjeksiyonu ile yapılır. Nadiren de olsa hastada alerjen madde sebebiyle hasta şok tablosuna girebilir. Bu testi yaparken bu bilgi hastaya iletilir. Hasta seçimi kendisi yapmalıdır.

Görüntüleme yöntemleri: Sıklıkla geniz akıntısı olan kişilerde anatomik bir neden olabilir. Doktor kişinin şikayetlerine neden olabilecek anatomik durumları görselleştirebilmek için fizik muayene ve görüntüleme testlerine ihtiyaç duyar. Genellikle x-ray röntgen görüntülemeden yararlanır.

Girişimsel Testler Kişinin eğer reflü hastalığı olduğu düşünülüyorsa geniz akıntısının sebebinin reflü olduğunu teşhis etmek için bazı girişimsel testler yapılabilir.

Reflü tanısını içeren bu girişimsel testler aşağıdaki gibi olabilir:

  • Direkt laringoskopi: Üst boğaz yollarının görüntülenmesini sağlayan bu yöntemle reflü teşhisi konulabilir.
  • 24 saatlik pH probu
  • Özofagogastroduodenoskopi: Yemek borusu, mide ve ince bağırsağını yüzeyini bir kamera ile görüntülemeyi sağlayan bu yöntemde bir kameralı boru ağızdan ince bağırsağa kadar gönderilir ve görüntülenir.

Bu testler geniz akıntısı ile gelen her kişiye yapılmaz. Nadiren de olsa altta yatan sebep bulunmadığı zaman yapılır. Kişinin şikayetleri reflüye uyuyorsa doktor tarafından düşünülür.

Geniz Akıntısı Tedavisi

Geniz akıntısının nasıl tedavi edileceğinin planlanmasında en önemli etken sebebinin bulunmasıdır.

Kronik Rinite Bağlı Geniz Akıntısı Tedavisi

Geniz akıntısının yaygın sebeplerinden birisi olan kronik rinit tedavisi aşağıdaki gibi olabilir.

Alerjenlerin Tanımlanması ve Önlenmesi

Alerji vücut dışı bir maddeye abartılı bir iltihabi vücut tepkisidir. Alerjiye neden olan bu maddelere alerjen denir. Bu alerjenler kronik rinitlere yol açabilmektedir.

Tipik alerjen maddeler: Polenler, kedi ve köpek tüyleri, ev tozu, hamam böceği gibi bazı haşereler

En iyi tedavi bu alerjenlerden kaçınmaktır, ancak çoğu durumda bu çok zor olabilir.

Bazı yararlı öneriler aşağıdaki gibi olabilir.

  • Çim biçerken veya evi temizlerken polen maskesi kullanmak alerjen maddelerle karşılaştırmayı en aza indirir.
  • Isıtma ve klima sistemlerinde bir hava temizleyici kullanmak alerjen maddelerin filtrelenmesini sağlar.
  • Yastıklarda ve yatak takımlarında pamuk gibi sentetik malzemeler kullanın.
  • Yüksek polen zamanlarında pencereleri kapalı tutun.
  • Ev bitkilerini gönderin.
  • Evcil hayvan beslememeye özen gösterin. Eğer besliyorsanız sık sık yıkayın.

Burnu tahriş eden maddelerden kaçınmak: Burnu tahriş eden maddeler kronik rinite sebep olabilir. Bu tahriş edici maddelere örnek olarak sigara dumanı, parfüm, deodorant, duman, araba egzoz gazı verilebilir. Bir doktor çok dikkatli bir hasta öyküsü alarak olası alerjenleri belirleyebilir. Hastanın evde veya işyerinde alerjenlere veya tahriş edici maddelere maruz kalmasının olası ayrıntıları ipuçları verebilir. Bir alerji uzmanı (alerji ve immünolog) yaygın çevresel alerjileri tanımlamak için cilt testleri yapabilir.

Yukarıda belirtilen önlemlere ek olarak, rinit ve geniz akıntısı tedavisi ve rahatlaması için ilaçlar da kullanılabilir. Alerjik rinit ve geniz akıntısı için birçok ilaç kullanılır.

Antihistaminikler ve dekonjestanlar genellikle sinüzit ve viral enfeksiyonların neden olduğu geniz akıntısının tedavisine yardımcı olabilir. Ayrıca alerjilerin neden olduğu geniz akıntısı için steroid burun spreyleri ile birlikte bu ilaçlar etkili olabilirler.

  • Steroid burun spreyleri: Doğrudan burun içine sıkılan steroid spreyleri genellikle ilk tedavi yöntemi olarak önerilmektedir. Steroidler güçlü anti iltihabi ve anti alerjik ajanlardır Burun akıntısı, geniz akıntısı, kaşıntılı burun, burun tıkanıklığı, hapşırma gibi şikayetlerin çoğunu hafifletebilir. Uzun süreli kullanımın önemli yan etkileri olabileceğinden kullanımları reçete yazan doktor tarafından izlenmelidir.
  • Oral steroidler: Nadir olarak kullanılsa da burun içine sıkılan steroidler etkili olmadığı zaman oral steroidler de kullanılabilinir.
  • Antihistaminikler: Antihistaminikler gibi alerji ilaçları da alerjik rinit ve geniz akıntısını tedavi etmek için sıklıkla kullanılır. Bunlar genellikle nazal steroidlerden sonra veya onlarla birlikte ikinci tedavi seçeneği olarak kullanılır.
  • Dekonjestan spreyler: Dekonjestan spreyler,  kan damarlarını daraltarak burun dokularının şişmesini azaltır. Kısa vadede nefes almayı ve geniz akıntısının azalmasını sağlarlar. Kullanımları 3 ila 5 günle sınırlı olmalıdır. Birkaç günden fazla kullanılırsa oldukça bağımlılık yapabilirler. Uzun süreli kullanımları ciddi hasarlara neden olabilir.
  • Oral dekonjestanlar: Oral dekonjestanlar, sinüs ve burun dokularının şişmesini geçici olarak azaltır. Alerji mevsimine başlamadan önce veya bilinen bir alerjene maruz kalmadan önce kullanıldığında en etkilidirler.
  • Montelukast: Antihistaminiklere benzer şekilde mekanizma ile etki eden bir ilaçtır. Araştırmalar bazı antihistaminikler kadar etkili olduğunu göstermektedir. Burun spreyi kullanmak istemeyen veya birlikte mevcut astımı olan hastalarda yararlı olabilir.
  • İmmünoterapiBu tedavinin amacı bir kişinin alerjene olan vücut yanıtını azaltmaktır. Bir maddenin kişi için alerjen olduğu tanımlanmasından sonra, hassas hastaya küçük miktarlarda alerjen madde hastaya verilir. Kişi zamanla alerjik belirtilere neden olan maddeye daha az duyarlı  hale gelecektir. Alerjen alerjenin dil altında verilmesi (dil altı tedavisi) ile vücuda alınır.

Alerjik Olmayan Rinite Bağlı Geniz Akıntısı Tedavisi

Alerjik olmayan rinit tedavisi, alerjik rinit tedavisine benzer.

Steroid burun spreyleri ve nazal antihistaminikler: Azelastin alerjik olmayan rinit tedavisinin temelini oluşturur. Steroid olan burun spreyi ve burun spreyi olan antihistamin ilaç ile yapılan kombinasyon tedavisinin daha faydalı olduğu gösterilmiştir.

Tuzlu su veya burun sulamasının rinit ve geniz akıntısı tedavisinde etkili olur. Burnu tuzlu suyla sulamak, alerjik olmayan rinit için çok yararlı bir tedavi olan ve özellikle geniz akıntısının tedavisi ve rahatlaması için faydalı bir ev ilacıdır.

Tuzlu su kullanıldığında şişmiş veya tıkanmış burun ve sinüs dokularını azaltmaya yardımcı olur. Ek olarak, burun ve sinüslerden kalınlaşmış burun salgılarını, tahriş edici maddeleri (duman, polen vb.) ve bakterileri temizleyebilir.

Reçetesiz burun spreyleri: Halk arasında okyanus spreyi olarak bu tedavi yöntemi sık kullanılabilir ve kullanımı çok uygundur. Bu sprey günde birkaç kez kullanılmalıdır.

Enfeksiyona Bağlı Geniz Akıntısı Tedavisi

En yaygın burun enfeksiyonu, "soğuk algınlığı" olarak bilinen viral bir enfeksiyondur. Virüs, burun zarlarının şişmesine ve kalın berrak bir mukus üretimine neden olur. Belirtiler genellikle birkaç gün sürer. "Soğuk algınlığı" günlerce devam ederse ve sarı veya yeşil bir burun akıntısına sebep oluyorsa, ikincil bakteriyel bir enfeksiyondan şüphelenilir.

Bir virüsten kaynaklı soğuk algınlığı olan çok az hastada sinüs tıkanıklığı ve sinüs fonksiyon bozukluğu nedeniyle akut bakteriyel rinosinüzit görülür.

Bu durumun tedavisi genellikle steroid olmayan anti iltihabik ilaçlar (ağrı kesiciler), dekonjestanlar ve antihistaminik tedaviyi içerir.

Reflüye Bağlı Geniz Akıntısı Tedavisi

Reflü hastalığının bir sonucu olan rinit ve geniz akıntısı için anti asitler kullanılabilir. Mide asidinin azalmasına bağlı olarak etki gösterir ve geniz akıntısını tedavi edebilir. Nadir yapılan bir geniz akıntısı tedavisidir.

Cerrahi Tedavi

Burun ve sinüslerle ilgili anatomik yapısal problemler için cerrahi düzeltme gerektirebilir. Bu cerrahi işlemler nadiren yapılır. Denenen tüm tedavi yöntemlerine rağmen kişinin şikayetlerinde azalma olmuyorsa ve hayat kalitesini düşürüyorsa bu belirtiler, cerrahi önerilir.

Geniz Akıntısı Tedavi Edilmezse

Geniz akıntısı genellikle kolayca teşhis edilip tedavi edilebilen tıbbi bir rahatsızlıktır. Bu hastalığın tedavisiz kendi kendine iyileşebildiği gibi bazı durumlarda altta yatan diğer tıbbi durumların tedavisi sonucu geniz akıntısı da azalır ve biter. Ancak tedavi edilmeyen ve uzun süreler boyunca geniz akıntısına sahip kişilerde geniz akıntısı zararları olabilecek bazı komplikasyonlar (bir hastalığa ek olarak çıkan etki)  görülebilir.

Bu komplikasyonlar:

  • Geniz akıntısına bağlı olarak öksürük sıklıkla görülür. Artan mukusa bağlı olarak görülen bu öksürükler zamanla kalıcı hale gelebilir. Kişi geniz akıntısına ek olarak öksürük atakları şeklinde görülen ve hayat kalitesini düşüren bazı şikayetlerle mücadele eder.
  • Boğazı kulağa bağlayan ve basınç farkını engellemeye yarayan bir yapı vardır. Bu yapının adı östaki borusudur. Geniz akıntısı ve artmış mukus östaki borusuna bir şekilde girerse eğer kulağa ulaşabilir. Kulakta biriken bu sıvılar orta kulak iltihabına sebebiyet verebilir. Kişide kulak ağrısı ve işitme problemleri meydana gelir. Tedavi edilmesi şarttır.
  • Geniz akıntısı uzun yıllar boyunca devam ederse boğazdaki ses telleri de etkilenebilir. Bunun sonucunda da kişide ses kısıklığı meydana gelir.
  • Nadiren de olsa tedavi edilmeyen ve sürekli geniz akıntısı reflü hastalığına sebebiyet verebilir.
  • Tedavi edilmeyen ve iltihaplı geniz akıntısı yemek borusunu tahriş edebilir.

Geniz Akıntısına Ne İyi Gelir?

Aşağıdaki bazı yöntemler geniz akıntısına iyi gelebilir.

Bunlar:

  • Tuzlu su içeren burun spreyi kullanın. Bu, alerjenlerin burnu tahriş edici etkisini ve ayrıca burun akıntısını yani mukusu temizlemeye yardımcı olabilir.
  • Bol sıvı tüketin ve boğazınızın nemli kalmasını sağlayın. Yarım çay kaşığı bal içeren ılık bir çay, et suyu veya ılık su, boğazınızı rahatlatmaya yardımcı olabilir.
  • Gece uyurken geniz akıntısı artan kişilerde önerilen yöntem kafanın yükseltilerek yatılmasıdır. Bunu sağlamak için ek bir yastık kullanmak işe yarayabilir. Omuz ve başın yükselmesi sonucunda solunum yollarındaki mukusun aşağıya akması kolaylaşır.
  • Zeytinyağının geniz ağrısına iyi geldiği gösterilmiştir. Zeytinyağı içerdiği omega-9 yağ asitleriyle eğer varsa enfeksiyonlarla savaşında vücuda yardım eder. Buna ek olarak boğazın  yumuşamasına ve mukusun azalmasına yardım ederek kişiyi rahatlatır. Geniz akıntısı zeytinyağı kullanımı sonrası kişinin şikayetlerini azaltır.
  • Geniz akıntısı soğan kürü ile hafifleyebilir. Soğan kürlerinin farklı yapım tarifleri vardır. Kişi yapacağı soğan kürünün içerisine kendine alerjen etki yapacak baharatları ve bitkileri koymamalıdır.
  • Adaçayı boğazı yumuşatabilir. Mukus salgısını dengeleyebilir. Yani adaçayı gargarası geniz akıntısına iyi gelebilir.
  • Çörek otu yağı geniz akıntısı olan kişilerin hastalığının altında yatan faktör alerjik sebepler ise kişiye iyi gelebilir.

Geniz Akıntısına Ne İyi Gelmez?

Aşağıdaki davranışlar, yöntemler ve gıdalar geniz akıntısının sebep olduğu şikayetleri ve belirtileri arttırabilir.

Bunlar:

  • Kahve ve kola gibi kafein içeren maddeler geniz akıntısını arttırabilir.
  • Diüretikler vücuttaki sıvı dengesini değiştiren ilaçlardandır. Sıvı kaybeden kişilerde geniz akıntısı şikayetleri daha da belirginleşir. Eğer hasta diüretiklerden kaçınabiliyorsa kullanmaması gerekir.
  • Belirtilerinizi neyin tetiklediğini bulmaya çalışın ve mümkünse bunlardan uzak durun. Bu tetikleyici maddelere alerjen denir. Polen, haşereler ve kedi ile köpek tüyleri olası alerjenlerdendir. Bunlarla temas kişiyi kötü etkiler. O yüzden uzak durulmalıdır.
  • Az sıvı tüketmek kişinin dehidrate (vücudun su kaybetmiş hali) kalmasına sebebiyet verebilir. Bu sıvı kaybetmiş kişilerde mukus salgısına bağlı geniz akıntısı belirtileri artar. Bu sebeple az su içmek gibi bazı yanlış davranışlar tehlikelidir.

Geniz Akıntısı İlaçları

Geniz akıntısı için kullanılacak ilaçlar mutlaka doktor tarafından reçete edilmelidir. Bu ilaçların kişi tarafından rastgele kullanması burun mukozasını ve solunum yollarının tahrişi gibi bazı problemler oluşturabilir. Kullanılan ilaçlar çok çeşitlidir. Doktor kişi için en etkili olan ilaçları seçmelidir. 

Bu ilaçlar:

Burun içi steroidler: Steroidler güçlü anti iltihabi ve alerji karşıtı olan ilaçlardır. Bu ilaçların sprey tarzında burun için kullanılan formları vardır. Bu ilaçlar günde 1 veya 2 kez buruna püskürtülerek kullanılır.

  • Beklometazon
  • Budesonid
  • Triamsinolon
  • Siklesonid
  • Asetonid

Oral steroidler: Alerjik hastalarda steroidler oldukça etkilidir. Bu ilaçlar acil alerjik durumlarda kullanılabilir. Kullanımı doktor tarafından yapılmalıdır. Çünkü bu ilaçların uzun süre kullanımı ciddi yan etkilere sebep olabilir. Oral steroidler sadece burun steroid spreyleri ve antihistaminikler ile olağan tedaviye cevap vermeyen çok ciddi ve acil alerjik reaksiyon sonucu kullanılır.

  • Prednizon
  • Metilprednizolon
  • Hidrokortizon

Antihistaminikler: Bu ilaçlar histaminin (bağışıklık cevabı oluşturan bileşik) etkisini bloke ederek etki gösterirler. Bu ilaçlar alerjene bağlı olarak gelişen geniz akıntısı tedavisinde etkilidir. Eğer kişi alerjen ile temas etmeden önce kullanılırsa daha iyi sonuçlar verir.

  • Loratadin
  • Feksofenadin
  • Setirizin
  • Levosetirizin
  • Desloratadin

Dekonjestan spreyler: Dekonjestan spreyler, kan damarlarını daraltarak burun dokularının şişmesini hızla azaltır. Kısa vadede nefes almayı ve mukusun azalması için akışını sağlarlar. Bağımlılık potansiyeli nedeniyle kullanımları 3 ila 5 günle sınırlı olmalıdır. Birkaç günden fazla kullanılırsa bağımlılık yapabilirler. Uzun süreli kullanım ciddi burun hasarına neden olabilir.

  • Oksimetazolin
  • Fenilefrin

Oral dekonjestanlar: Sinüs ve burun dokularının şişmesini geçici olarak azaltır. Bu da solunumun iyileşmesine ve tıkanıklığın azalmasına neden olur. Mast hücreleri adı verilen bağışıklık hücrelerini baskılarlar. Bir alerjene maruz kalmadan önce kullanılması daha iyi etki eder.

  • Psödoefedrin

Geniz Akıntısı Ameliyatı

Geniz akıntısı sebebiyle cerrahi müdahale çok çok nadirdir. Bunun sebebi genelde diğer tedavi yöntemler ve ilaçların geniz akıntısına müdahale etmede etkili olmasıdır.

Ancak bazı nadir durumlarda postnazal adı verilen bölgede bulunan anatomik yapıların, sinüslerin veya burun septumunun (burun bölmesi) problemleri sonucunda oluşan geniz akıntısını tedavi etmek için cerrahi düşünülebilir.

Aşağıdaki anormal durumlarda uygun cerrahi yöntemine göre onarım yapılır. 

Bu durumlar ve oluşumlar:

  • Septal sapmalar
  • Septal sivrilikler
  • Septal delinmeler
  • Konkaların genişlemesi
  • Burun veya sinüs polipleri

Bu durumların onarılması veya burun poliplerinin çıkartılması için kulak burun boğaz hastalıkları uzman kişi uygun cerrahi yöntem ile genel anestezi altında ameliyatı yapar.

Hamilelikte Geniz Akıntısı

Gebelikte rinit yükselen östrojen seviyelerinin vücudun histamin üretimini teşvik ettiği için gerçekleştiği düşünülmektedir. Hamilelik sırasında, bir kadının östrojen seviyeleri, sağlıklı bir rahim, plasenta ve büyüyen bir bebeği kolaylaştırmaya yardımcı olmak için yükselir.

Sonuç olarak, gebelerde burun tıkanıklığı, geniz akıntısı, burun akıntısı, kulak enfeksiyonları ve sinüs enfeksiyonları normal insanlara göre daha sık olabilir.

Hamilelik sırasında geniz akıntısı görüldüğünde genellikle bu belirtiler genellikle gebelik riniti olarak kabul edilir. Östrojen seviyelerindeki dalgalanmalar, hamile olmayan kadınların adet dönemlerinden önce ve sonra aynı belirtileri yaşamasına neden olabilir.

Hamile kadınlar:

  • Bol su içerek
  • Uyurken başını yüksek tutarak
  • Evcil hayvan tüyleri
  • Sigara dumanından uzak durarak

Gebelik rinitinden korunabilir. Gebelik riniti gerçekleştiği zaman genellikle doktorlar tarafından gebeye, bebeğe zararlı olmayacak tuzlu su ve bazı burun spreylerini önerir.

Gebelikte geniz akıntısı bebeğe zarar verir mi konusu ise gebeler tarafından en sık sorulan sorulardandır. Gebelikte geniz akıntısı bebeğe zarar vermez ancak kişinin yaşam kalitesini düşürebilir. Solunum zorlukları ilerlerse bebek ve anne için tehlikeli olabilir. Bu yüzden bir doktorun muayene ve tedavisi gereklidir.

Çocuklarda Geniz Akıntısı

Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da genellikle geniz akıntısı sebepleri benzerdir. Sıklıkla grip gibi solunum yollarının viral enfeksiyonları ve alerjik rinite bağlı olarak geniz akıntıları görülür.

Genellikle kendiliğinden geçmesine karşın bazı durumlarda tedavi gerekebilir. Altta yatan ikincil bir enfeksiyon gelişmiş ise antibiyotik tedavisi önerilir.

Eğer geniz akıntısının sebebi alerjen bir maddeye bağlı olarak meydana gelen rinit ise tedavi alerjen maddeye maruziyetin azaltılmasıdır.

Çocuklarda burun akıntısı öksürük ve geniz akıntısını azaltmak için tuzlu su ve okyanus suyu spreyi gibi tedaviler önceliklidir.

Bebeklerde Geniz Akıntısı

Bebeklerde geniz akıntısı ve öksürük sıklıkla birlikte görülür. Bebeklerde görülen geniz akıntısının sebepleri arasında en çok alerjik rinit ve soğuk algınlığı adı verilen virüs enfeksiyonları sebep olur. Alerjen maddenin bulunması önemlidir.

Bebeklerde alerji de en çok gıda maddeleri göze çarpar. Bunlar arasında yer fıstığı, domates ve çikolata görülür.

Geniz akıntısının akciğere zararı olup olmayacağı konusundaki araştırmalar genellikle akciğere bir zararı olmayacağı yönündedir. Bebeklerde nefes problemleri yaşanabileceğinden bir çocuk hastalıkları uzmanı ile görüşmek gerekebilir.

Geniz Akıntısı için Hangi Doktora Gidilir?

Aşağıdaki belirtiler veya şikayetleriniz varsa bir Kulak Burun Boğaz Hastalıkları uzmanı ile görüşmeniz gerekebilir.

Bu belirtiler:

  • Günlerce süren fazla ve renksiz olan burun akıntısına sahipseniz bu bir bakteriyel veya viral enfeksiyonun sonucu olabilir. Bazı enfeksiyonlar kendiliğinden geçse de bazı durumlarda kişinin belirtileri ve şikayetlerinin geçmesi için antibiyotiklere ihtiyacı vardır. Bu sebeple doktor ile görüşülmesi gerekir.
  • Burun akıntınız kötü kokuyorsa ve buna ek olarak ateşiniz varsa enfeksiyon açısından değerlendirme gereklidir.
  • Geniz akıntısına bağlı olarak ağızda kötü bir koku, ses kısıklığı ve hırıltılı bir solunumunuz varsa durum enfeksiyon açısından değerlendirilmelidir.
  • Şikayetleri arasında 10 gündür geçmeyen geniz akıntısı olan kişilerin doktor tarafından muayene edilmesi gereklidir.
Makaleyi faydalı buldun mu?
9
0
Makeleyi Paylaşın

Geniz akıntısı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Geniz akıntısı mide bulantısı yapar mı?

Geniz akıntısı solunum yollarında artan mukus salgısı sonucunda olur. Bu mukus salgısının fazla olması sonucunda mide de ve solunum yollarındaki reseptörlerin normalden fazla uyarılması sonucunda nadiren de olsa kişilerde mide bulantısı yapabilir.

Ass. Dr. Samet Töken

Geniz akıntısı öksürük yapar mı?

Geniz akıntısı ve öksürük sıklıkla birlikte görülebilir. Bunun altında yatan sebep genellikle grip adı verilen viral kaynaklı üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Bu genellikle kendiliğinden istirahatla iyileşebilir. Ancak bazı durumlarda kronik öksürüğe neden olabilir. Bu sebeple uzun süren öksürük ataklarında bir doktor ile görüşmek gerekir.

Ass. Dr. Samet Töken

Geniz akıntısı ağız kokusu yapar mı?

Her geniz akıntısı ağız kokusu yapmaz. Ancak geniz akıntısı eğer bir enfeksiyon ile bir arada ise hoş olmayan kötü bir ağız kokusu yapabilir. Enfeksiyon ve bağışıklık sisteminden salgılanan bazı maddeler bu ağız kokusunun sebebidir.

Ass. Dr. Samet Töken

Geniz akıntısı ateş yapar mı?

Geniz akıntısı tek başına ateş yapmaz. Enfeksiyon sebebiyle oluşan geniz akıntılarıyla birlikte ateş görülebilir. Ancak geniz akıntısı ateş yapıyor demek yanlıştır. Bu ikisi bir hastalığın birlikte görülen sonucu olabilir.

Ass. Dr. Samet Töken

Geniz akıntısı nefes darlığı yapar mı?

Artmış mukus ve solunum yolu salgılarına bağlı olarak görülen geniz akıntısında bazen nefes darlığı da gelişir. Bunun sebebi solunum sıvılarının aşırı artmasına bağlı olarak solunum yollarına bası ve daralmalar olabilir.

Ass. Dr. Samet Töken

Geniz akıntısı ses kısıklığı yapar mı?

Geniz akıntısı ve artmış mukus salgısına bağlı olarak boğazdaki yapılar da şişebilir ve bundan boğazda bulunan ses telleri de etkilenir. Kişide ses kısıklığı meydana gelebilir. Genellikle geçici olan bu ses kısıklığı ve boğuk ses belirtileri nadiren de olsa kalıcı olabilir. Bu durumlarda mutlaka doktor ile görüşmek gerekir.

Ass. Dr. Samet Töken

Geniz akıntısı olan bebek nasıl yatırılmalı?

Geniz akıntısı olan çocuklar yan veya başı yüksekte tutularak yatırılmalıdır. Bunun sebebi ise soluk borusuna sıvı kaçma tehlikesidir. Bu şekilde yatırılan çocuklarda bu tehlike engellenmiş olur. 

Ass. Dr. Samet Töken

Geniz akıntısı hırıltı yapar mı?


Geniz akıntısı solunum yollarında oluşturduğu problemler sonucu nefes alırken hırıltıya sebep olabilir. Bu durumda genellikle kişide şiddetli öksürükler de bu hırıltıyı gidermek için görülebilir. Genellikle geçici bir durumdur.

Ass. Dr. Samet Töken

Geniz akıntısı horlama yapar mı?


Geniz akıntısı genellikle horlama yapmaz. Horlamanın sebepleri arasında geniz eti, uyku apnesi gibi daha belirgin sebepler vardır. Kişi eğer geniz akıntısına sahipse ve aynı zamanda geceleri horluyorsa altta yatan başka sebepler araştırılmalıdır.

Ass. Dr. Samet Töken