Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Nedir?

Fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü, uzuvların fonksiyon kayıplarını önlemek ve kişilerin günlük yaşamlarını fiziksel bağımsızlıkla sürdürebilmelerini sağlamak için gereken tedavilerden sorumlu olan tıp branşıdır. 

Kısaca FTR bölümü (Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon) olarak da bilinir. Kronik ağrılar, kas hastalıkları, nörolojik sağlık sorunları, iskelet sistemi problemleri, kanser hastalıkları nedeniyle ortaya çıkan özür durumları ya da kişilerin fonksiyon kayıplarında azalmaya neden olan sağlık sorunlarının tümüne fizik tedavi hastalıkları denir.

FTR bölümü, fizik tedavi aletleri ve fizik tedavide kullanılan cihazların yanı sıra çeşitli egzersizlerle tedavi imkanı sunar. Bu tedaviler SGK anlaşmalı fizik tedavi merkezlerinde, fizik tedavi polikliniğinde, özel fizik tedavi merkezlerinde, hastanın evinde ya da fizik tedavi hastanesinde uygulanabilir. 

Yaşlılar, yatağa bağımlı kişiler ya da beyin felci, omurilik felci, MS, ALS ve Parkinson hastaları evde fizik tedavi ve rehabilitasyon tedavisi alabilirler. Hastanın özür durumu, doktor tarafından hazırlanan sağlık raporu ve alması gereken bakımlara bağlı olarak devlet tarafından uygun tedaviler sağlanmaktadır. 

Ancak özel kurumlardan ya da uzmanlardan hizmet almak isteyen kişiler için evde fizik tedavi ücretleri değişiklik gösterecektir. 

Fizik tedavi rehabilitasyon tedavileri genellikle ortopedik tedavilerle karıştırılır. Ortopedi ve fizik tedavi arasındaki fark ise tedavi yöntemleridir. 

Ortopedi ve travmatoloji bölümü cerrahi operasyonları uygulayabilirken, fizik tedavi bölümünün böyle bir yetkisi bulunmamaktadır. 

Fizyoterapist Doktor Mudur? Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Nedir?

Fizyoterapi ve rehabilitasyon bölümünde FTR uzmanı, fizik tedavi doktoru, fizyoterapistler, hemşireler ve diğer ilgili sağlık çalışanları görev yapar. 

Fizyoterapistler, Sağlık Bilimleri fakültelerinde aldıkları lisans eğitimi sonrasında göreve başlayabilirler. Fizik tedavi merkezlerinde, uzmanlar tarafından belirlenen tedavi planının uygulanmasından sorumlulardır. 

Aynı zamanda egzersiz programları sırasında hastaların yaralanmasını önlemek, egzersiz hareketlerinin doğru şekilde uygulanması ve fonksiyonel gelişimi destekleyici diğer uygulamaların yürütülmesi de fizyoterapistlerin görevleri arasında yer alır.

Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı, fizik tedavide gerekli yeterliliği kazanmış doktorlara verilen unvandır. FTR uzmanı olmak için öncelikle temel tıp eğitiminin tamamlanması ve Tıpta Uzmanlık Sınavına girilmesi gerekir. 

Ardından Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon dalında 5 sene süren uzmanlık eğitimi alınır. Gerekli yeterliliği ve tecrübeyi kazanan hekimler FTR Uzmanı unvanı alarak göreve başlayabilir. 

Uygulanacak fizik tedavi yöntemlerini belirlemek, iskelet sistemi ve kaslarda görülen sağlık sorunlarının teşhisi, koruyucu ve önleyici tedavilerin uygulanması, fizik tedavinin faydalarını göz önünde bulundurarak iyileşme oranlarının öngörülmesi ve hastaların bilgilendirilmesinden sorumludurlar. 

Fizik tedavi eğitim ve araştırma hastanesi, özel hastaneler, üniversite hastanesi ve devlet hastanelerinde bulunan bir bölümdür. Fizyoterapistler ve FTR Uzmanları bu sağlık kuruluşlarının yanı sıra özel kliniklerde de görev yapabilirler. 

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü Hangi Hastalıklara Bakar?

Fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü, iskelet ve kas sistemlerinde görülen hastalıkların cerrahi olmayan tedavilerinden sorumludur. 

Bu hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Travma ve Yaralanmalar: Trafik kazaları, fiziksel şiddete maruz kalmak, düşmek ve benzeri kazalar sonucunda meydana gelebilir. Omurilik yaralanmaları, spor müsabakaları ya da antrenmanlar sırasında geçirilen kazalar, meslek kazaları ya da travmaya bağlı beyin hasarları gibi durumlarda fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemlerinden yardım alınır.
  
• Ağrı Şikayetleri: Artrit, boyun ağrısı, kronik ağrı şikayetleri, kas ağrılarına neden olan fibromiyalji hastalığı, eklem dışı romatizmalar, bel ağrısı, omuz ağrısı ve bacak ağrıları gibi şikayetleri kapsar. Ağrıya yol açan hastalığın teşhis ve tedavi edilmesi ile birlikte fizik tedavi yöntemleri uygulanır. Bu sayede hasta kısa süre içerisinde günlük yaşam aktivitelerine yeniden dönebilir.
  
• Amputasyon Sonrası FTR: Kişinin genel sağlık durumunu korumak amacıyla canlılığını yitiren ya da hastalıklar nedeniyle tüm fonksiyonlarını yitiren uzuvların kesilmesine amputasyon denir. Bu müdahale sonrasında kişinin yeni hayatına adapte olması ve gerekli görülmesi halinde protezlerine alışması için fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri kullanılır.
  
• Onkolojik Rehabilitasyon: Kanser hastalarına uygulanan fizik tedavi ve rehabilitasyon tedavileri anlamına gelir. İleri evredeki hastalıklar ya da uygulanan tedavi yöntemleri nedeniyle hastanın günlük yaşam konforu büyük bir düşüş gösterebilir. Bu durumda kas zayıflıkları, eklem ağrıları, iskelet sistemi şikayetleri ya da fonksiyonel kayıpların yaşanmaması için FTR uygulamaları yapılır.
  
• İnme: Halk arasında felç olarak da bilinir. Kan akışının bir anda kesilmesi ya da azalması nedeniyle beynin oksijensiz kalması nedeniyle görülür. Bu süreç sonucunda beyin hücreleri hızlı bir şekilde ölmeye başlar ve felç vakaları görülür. Hastanın kas dokusunun erimemesi, fonksiyon kayıpları nedeniyle tamamen yatağa bağlı kalmaması, kaybedilen vücut işlevlerinin yeniden kazandırılması ve vücut sistemlerinin fonksiyonlarını sürdürerek hayati risk yaratmaması gibi amaçlarla fizik tedaviden yardım alınır.
  
• Pediatrik Rehabilitasyon Tedavileri: Çocuklarda görülen doğumsal anomaliler, büyüme geriliği, travmalara bağlı olarak ortaya çıkan sağlık sorunları, büyüme ağrıları, romatizmal hastalıklar ya da kemik hastalıklarının tedavisi için fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri kullanılabilir.
  

Fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü aynı zamanda kemik erimesi, Multipl Skleroz (MS Hastalığı), Skolyoz, kemik yoğunluğunun azalması nedeniyle görülen fonksiyon kayıpları, dokularda görülen enfeksiyon hastalıklarının yayılması ve hastanın işlevlerinin kısıtlanması, romatizma hastalıklarının görülmesi ve anatomik bütünlüğün bozulduğu durumlarda da ilgilenmektedir.

Fizik Tedavi Nasıl Olur? Fizik Tedavi Nasıl Yapılıyor?

Fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları için çeşitli egzersizlerden, cihazlardan, aletlerden ve makinelerden yardım alınmaktadır. En sık tercih edilen uygulamalar arasında ozon tedavisi, magnetoterapi işlemleri, kas güçlendirici ve mezoterapidir. 

Muayene olduktan ve fizik tedavi randevusu aldıktan sonrasında uzmanlar yapılacak işlemleri detaylı olarak anlatacaktır. Çünkü tedavi yöntemleri hastadan hastaya ve teşhis edilen sağlık sorununa bağlı olarak değişiklik gösterir. 

Fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü tarafından yapılan işlemler şu şekilde sıralanabilir:

• Su Terapileri: Kaplıcalarda ya da klinik ortamlarda uygulanabilen tedavilerdir. Mineral yönünden zengin olan doğal kaynak suları tercih edilebilir. Aynı zamanda ılık, sıcak, soğuk ya da basınçlı su uygulamalarından da yardım alınır. Suyun istenen şekilde ayarlanabilmesi için tıbbi cihazlar kullanılmaktadır. Dolaşımın artması ve ödemlerin dağılmasında hayli etkili bir tedavi seçeneğidir.
  
• Egzersizler: Hastaların fonksiyon kabiliyetlerini yükseltmek ve hastalık öncesi döneme yeniden dönüş yapabilmek için kullanılır. Bu yöntem ile kasların güçlendirilmesi, dolaşımın kuvvetlendirilmesi ve hücrelere ulaşan oksijen miktarının artması hedeflenir. Cerrahi operasyonlardan sonra sıkça tercih edilmektedir.
  
• Masaj Uygulamaları: Ağrı şikayetlerinin giderilmesi, kan dolaşımının düzenlenmesi, kasların eski gücünü kazanabilmesi, sinir iletiminin arttırılması ve eklem hareket kabiliyetinin artması için uygulanan medikal masaj tedavisidir. Genellikle yatarak tedavilerde ve inme geçiren hastalarda tercih edilir. Cihazlardan yardım alınmadan yapılan masaj uygulamaları, manuel fizyoterapi uygulamaları arasında yer almaktadır.
  
• Işın Tedavileri: Yoğunlaştırılmış UV ışınlarının kullanılmasıyla gerçekleştirilir. Özellikle güneş banyosu uygulaması, kemik yoğunluğunun sağlanması ve iskelet sisteminin güçlendirilmesi açısından oldukça faydalıdır. Işın tedavileri, canlılığını koruyan ve hala sağlıklı durumda olan hücrelerin hareketlenmesini tetikleyerek iyileşmede önemli bir rol oynar.
  
• Elektrik Terapileri: Yatarak tedavi gören hastalarda sıkça tercih edilen bir tedavi seçeneğidir. Fizik tedavi elektrik akımı zararları hastaları endişelendirse de, uzmanlar tarafından ve tamamen kontrollü bir şekilde uygulandığından dolayı yan etkisi yok denecek kadar azdır. Uygun hastalara ve doğru tekniklerle yapıldığında tedavinin önemli bir kısmını oluşturur. İşlem sırasında ilgili bölgeye dengeli ve hafif akımlı elektrik iletilmesi sağlanmaktadır.  
  

Fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri, deformasyona uğrayan dokuların eski sağlığına kavuşması ve hareket fonksiyonlarında yaşanması muhtemel olan risklerin önlenmesidir. Bu sayede hastalıkların tedavisi mümkün hale gelir ve hastanın günlük yaşam konforu korunmuş olur.