Elektrik çarpması, vücudun elektrik akımına maruz kalmasıyla oluşan ve hayati risk taşıyan acil bir durumdur. Ev kazaları, iş yerleri veya doğal olaylar (yıldırım) gibi farklı ortamlarda görülebilir. Elektrik akımının vücuttan geçişi; kalp ritmini bozabilir, iç organlarda hasara yol açabilir veya ciddi yanıklara neden olabilir.

Elektrik Çarpmasının Dereceleri
Maruz kalınan voltaj ve temas süresi, yaralanmanın şiddetini belirler. Düşük voltaj (220V ev elektriği) genellikle lokal yanıklara yol açarken, yüksek voltaj (1000V üstü endüstriyel hatlar) iç organ hasarı ve kas kontraksiyonlarına bağlı kırıklara neden olur. Yıldırım çarpmaları ise ani kalp durmasıyla sonuçlanabilir.

Belirtiler ve Fiziksel Bulgular

• Ciltte Yanık: Giriş-çıkış bölgelerinde kömürleşme veya derin doku hasarı
• Kardiyak Etkiler: Düzensiz kalp atımı (aritmi), göğüs ağrısı
• Nörolojik Semptomlar: Bilinç kaybı, nöbet, ellerde uyuşma
• Kas-İskelet Sistemi: Kırıklar (şiddetli kas kasılmasına bağlı), eklem çıkıkları
• Gizli Hasar: Böbrek yetmezliği (kas hücrelerinin parçalanması sonucu)

İlk Yardım Adımları

1. Güvenliği Sağlama: Kurbanı elektrik kaynağından ayırmak için plastik, tahta gibi yalıtkan nesneler kullanın. Doğrudan temas etmeyin.
2. Bilinç Kontrolü: Solunum ve nabzı değerlendirin. Yoksa kalp masajına başlayın.
3. Yanık Bakımı: Yanık bölgeyi akan soğuk su altında 10-15 dakika tutun. Steril gazlı bezle kapatın.
4. Şok Pozisyonu: Bacakları 30 cm yükseğe kaldırarak şok riskini azaltın.
5. Tıbbi Yardım: 112’yi hemen arayın; voltaj değeri ve maruziyet süresini bildirin.

Hastane Tedavisi

• Kardiyak İzlem: EKG ile 24 saat ritim bozukluğu takibi
• Yanık Tedavisi: Derin yanıklarda cerrahi debritman ve greftleme
• Laboratuvar Testleri: Kas enzimleri (CK-MB), idarda miyoglobin kontrolü
• Rehabilitasyon: Sinir hasarı varsa fizik tedavi

Risk Grupları ve Önlemler

• Çocuklar: Prizlere koruyucu kapak takın, kabloları gizleyin.
• İşçiler: Yalıtımlı eldiven, izole ayakkabı kullanımı zorunlu.
• Açık Alan: Fırtınada ağaç altında durmayın, çelik yapılardan uzaklaşın.

Yanlış Bilinenler

• "Düşük voltaj zararsızdır": 50V altı bile kalpte fibrilasyona yol açabilir.
• "Kuru elde tutmak güvenli": Terli ellerle 120V bile ölümcül olabilir.

Sonuç Yerine Kritik Uyarı
Elektrik yanıkları dışarıdan küçük görünse de derin dokularda ilerleyici hasar yapabilir. Tüm vakalarda acil tıbbi değerlendirme şarttır. Özellikle çarpma sonrası bayılma, idrar renginde koyulaşma veya nefes darlığı varsa zaman kaybetmeyin.