Düşük

Düşük (Abortus) Nedir?

Düşük, gebeliğin 20.haftasından önce veya 500 gram altındaki gebelik kayıplarıdır. İlk 8 haftada görülen düşüklere erken gebelik kaybı, 8-12 hafta arasında da görülenlere geç gebelik kaybı denir.

Tüm gebelik kayıplarının yarısı, ilk 3 ayda (1.trimester) olmaktadır. Gebelik süresi uzadıkça düşük riski azalır.

Düşükler kendiliğinden ve uyarılmış (insan eliyle) düşükler diye ikiye ayrılır:

1. Kendiliğinden Düşükler (Spontan abortus)
   • Düşük Tehdidi (Abortus İmminens): Düşük gerçekleşmemiştir, önlem alınırsa bebek kurtarılabilir. Bunlarda düşük tehlikesi %30’dur.
   • Kaçınılmaz Düşük (Abortus İnsipiens): Düşük gerçekleşmemiştir ama düşük kaçınılmazdır.
   • Tam Olmayan Düşük (İnkomplet abortus): Düşük gerçekleşmiştir ama bebeğe ait yapılar anne karnında kalmıştır.
   • Tam Düşük: Düşük gerçekleşmiştir bebeğe ait dokular tam olarak atılmıştır.
   • Ölü Düşük (Missed abortus): Düşük gerçekleşmemiştir ama bebek anne karnında ölüdür.
   • Tekrarlayan Düşük (habituel abortus): Ardışık 3 ve 3 defadan fazla düşük olmasına ‘tekrarlayan düşük’ denir.
2. Uyarılmış Düşükler
   • Tıbbi düşük (Medikal Abortus): Fetüs canlılığını kazanmadan önce, hamileliğin annenin sağlığını koruma amaçlı sonlandırılmasıdır.
   • İsteğe Bağlı Düşük: Anne veya fetüs sağlığı açısından herhangi bir risk olmadan isteğe bağlı gebeliğin sonlandırılmasıdır.
   • Kriminal Düşük: Yasal olmayan durumlarda veya illegal yöntemlerle yapılan düşük işlemidir.

Düşük Belirtileri Nedir?

Düşük genellikle vajinal kanama ile başlar. Sonra duruma göre rahim ağzı açılarak fetüsün içinde kaldığı amniyon kesesindeki sıvı akar. Buna halk arasında suyu geldi denir.

• Düşük Tehdidi: Gebeliğin 20. haftasından önce vajinal kanama ile başlar. Vajinal kanama leke tarzında ya da çok azdır. Kanama rengi beklemeye bağlı koyudur. Rahim ağzı (servis) kapalıdır. Vajinal açıklıktan parça düşürme hikâyesi yoktur.
• Kaçınılmaz Düşük: Düşükte kanama rengi düşük tehdidine göre devamlı ve daha açık renklidir. Düşük tehdidinden farkı rahim ağzında açılma ve silinme vardır. Kramp şeklinde ağrı olabilir. Vajinadan parça düşürme hikâyesi yoktur.
• Tam Olmayan Düşük: Kanama diğerlerine göre daha şiddetlidir. Kanama daha açık renkli ve devamlıdır. Vajinadan parça düşürme hikâyesi vardır. Açık olan rahim ağzında gebelik dokuları izlenir.
• Tam Düşük: Kanama ve suyun gelmesiyle fetüs plasentayla birlikte dışarıdadır. Bundan sonra kanama ve ağrı durmuştur.
• Ölü Düşük: Annenin, gebelik esnasında bebeğin hiç hareket ettiğini hissetmemesi ölü düşüğün belirtilerindendir.
• Septik Düşük: Ateş, taşikardi, halsizlik, terleme, baş ağrısı, eklem ağrısı, sarılık, idrarda kan gelmesi gibi belirtiler enfeksiyon oluşturan düşük belirtileridir.

Düşük Nedenleri Nelerdir?

Düşük nedenleri listesi epeyce uzundur. Genellikle ilk 3 aydaki düşükler bebekle, orta 3 aydaki düşükler anne ile ilgilidir.

• Genetik nedenler: Down sendromu, Turner sendromu, Patau sendromu, krozomal anormallikler, poliploidiler
• Enfeksiyonlar: Toksoplazma, sifiliz (frengi), suçiçeği, kızamık, kızamıkçık, klamidya enfeksiyonları, genital herpes (genital uçuk), B. Vajinozis, M. Hominis, Ü.üroliticum, brucella abortusu
• Hormonal Bozukluklar: Polikistik over sendromu, hipotiroidi, hipertiroidi, hiperpolaktinemi, diyabet (şeker), LH hormonu yetersizliği
• Anatomik Nedenler: Rahim anormallikler, miyomlar, polipler, rahim ağzı anormallikleri vs.
• Sistemik nedenler: Lupus hastalığı, antifosfolipit antikor sendromu, kalıtsal trombofililer, kalp ve böbrek yetmezlikleri, anemi, tüberküloz(verem), karsinomatozis, çölyak hastalığı (gluten alerjisi), Kronik hipertansiyon
• Travma: Özellikle alt karın bölgesine sert darbe almak
• Kronik malnütrisyon: Uzun süredir yeterli beslenememe.
• Çevresel toksinler ve ilaç kullanımı: Arsenik, civa, formaldehit, etilen oksit düşüğe neden olabilir.

Çevresel toksinlerden benzen, katran, karbonmonoksit gibi maddeler, ilaçlardan da medikal düşük amacıyla verilen ilaçlar (mifepriston, oksitosin vs.) söylenebilir.

• Sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımı
• Yaşlılık: 45 yaş üzeri gebeliklerde düşük riski artar.
  
• Radyasyon: 5 raddan fazla radyasyon alımı düşük sebebidir.
  
• Obezite veya aşırı zayıflık: Gebelik öncesi vücut kitle indeksinin 18,5 kg/m2 altında veya 25 kg/m2 üstünde olması riski artırır.
  
• Rahim içi araç kullanımı

Düşük Teşhisi

Düşüğün teşhisi çoğunlukla anamnez ve fizik muayene ile konur. Gerekirse ultrason ile teyit edilebilir.

Anamnez

Düşükte tariflenen çoğunlukla şiddetli ve devamlı vajinal kanamadır. Vajinal lekelenme tarzında kanama, devamlı ve açık renkli kanama, vajinal su gelmesi, kramp tarzında aralıklı ağrı, vajinal açıklıktan parça düşürme belirtileri hasta tarif eder.

Fizik Muayene

Fizik muayenede kanamaya ait belirtiler gözlenebilir. Servikal muayenede, rahim ağzında açılma, silinmeye bakılır.

Transabdominal Ultrasonografi

Karından ultrasonla rahime bakılır. Bebek kalıntılarına, bebeğin düşüp düşmediğine, bebeğin canlılığı kontrol edilir.

Transvajinal Ultrasonografi

Vajinadan girilerek ultrasonla rahime bakılarak bebeğe ait yapılar, kalıntılara bakılır. Bu tam olmayan düşükte yapılır. Bu yöntemde düşüğün gerçekleştiğinden hekimin tam olarak emin olması gerekir.

Laboratuvar

Laboratuvarda B-Hcg ve progesteron değerlerine bakılabilir. Transvajinal ultrasonografi ile birlikte kesin tanı sağlar. Eğer gebelik daha önce ultrason ile ispat edilmemiş ise rahim dışı gebeliklerin araştırılması gerekir. Ultrasonda bebek görünmüyorsa seri serum B-hcg takibi gerekir.

Hormonal Testler

Tekrarlayan düşüklerde tiroit hormonlarına, östrojen, progesteron, FSH, LH gibi üreme hormonlarına, serum prolaktin düzeylerine bakılmalıdır.

Düşük Tedavisi

Düşüğün tedavisi düşüğün tipine göre değişmektedir. Tedavi yatak istirahati, ilaç tedavisi, cerrahi olarak değişmektedir.

Düşük Tehdidi: Hastaların izlemi eğer gebelik daha önce yansılanım ile görülmüşse tedavi sadece yatak istirahatidir. Eğer gebelik daha önce ultrason ile ispat edilmemiş ise rahim dışı gebeliklerin araştırılması gerekir.

Kaçınılmaz Düşük: Bu tip düşükte rahim ağzı açıklığı görüldükten sonra yapılacak tek şey gebeliğin sonlandırılmasıdır. Kan uyumu yoksa bebekle annede, annede rh antijenlerini bağlayan Rhogam ilacı yapılması gerekir.

Tam olmayan düşük: Kanama ve enfeksiyon riski nedeniyle gebelik en kısa zamanda sonlandırılmalıdır. Kan uyumu yoksa bebekle annede, annede rh antijenlerini bağlayan Rhogam ilacı yapılması gerekir.

Missed abortus (ölü düşük) yöntemleri cerrahi ve medikal olarak ikiye ayrılabilir.

Medikal İlaç Tedavisi:

Oksitosin, amniyon kesesi içine hiperosmotik su verilmesi (%20 serum, %30 üre içeriği), prostaglandin E2, prostoglandin F2  ve prostoglandin analogları, antiprogesteronlar (mifepriston, epostan)

Uygun ortamlarda yapılmayan kriminal düşüklerde damardan geniş spektrumlu antibiyotik tedavisi başlanması gerekir.

Cerrahi Yöntemler:

Rahim ağzının genişletilmesi ve rahmin boşaltılması yöntemleri:

 -Kürtaj, Vakum aspirasyon, dilatasyon ve evakuasyon, menstrüel aspirasyon

Laparatomi:

-Histerektomi, Histerotomi

Bu makaledeki yazılar bilgilendirme amacıyladır. Kendinizde düşük olduğunu düşünüyorsanız veya düşük yapmak istiyorsanız derhal doktorunuza başvurunuz.

Düşük Tedavi Edilmezse

Düşük tedavi edilmezse çok ciddi sorunlara neden olabilir. Devam eden şiddetli ve devamlı kanama aşırı kan kaybına neden olabilir. Aşırı kan kaybı hipovolemik şok tablosuna neden olarak ölüme sebebiyet verebilir.

Eğer bebek dokuları anne rahminde kalmışsa ya da bebek anne karnında ölü duruyorsa yaygın damar içi pıhtılaşma sendromu oluşturabilir.

Anne karnında kalan ölü dokular ikincil enfeksiyon oluşturarak annede sepsise neden olabilir. Bu tablo septik şok oluşturarak ölüme sebebiyet verebilir.

Uygun ortamlarda yapılmayan kriminal düşüklerde anne ölümleri sık görülür. Kürtaj yaptırmak istiyorsanız kesinlikle hastane ortamında yapılması gerekir.

Düşüğe Ne İyi Gelir?

Düşük tehdidi için doktorun ilk reçetesi yatak istirahatidir. Düşüğe neden olan enfeksiyonları önlemek için bağışıklık sistemini güçlendirmek gerekir.

• Düzenli uyku uyumak
• Az da olsa vücudu çok yormadan yürüyüş yapmak
• Sebze ve meyveden zengin yemekler yemek, hamilelikte limon yemek, bazı olumsuz yönleri de olsa çoğunlukla faydalıdır.
• Omega 3'ten zengin (ceviz, balık vs.) gıdalar tüketmek
• Temiz ve oksijeni bol ortamlarda bulunmak
• Sigara dumanlı ortamlardan uzak durmak
• Kanda düşük çıkarsa folik asit takviyesi almak
• Bol sıvı alımı

Düşüğe Ne İyi Gelmez?

Gebeler bebek sağlığı için hem de düşük için birçok şeyden uzak durmaları gerekir.

• Sigara kullanımı varsa gebelik süresince bırakılmalıdır
• Alkol ve uyuşturucu madde kullanılmamalı
• Gebelik süresince fazla kafein alımından uzak durulmalı
• Kirli ve gürültülü ortamlardan uzak durulmalı
• Gerekmedikçe radyasyon alımından kaçınılmalıdır
• Doktor gerekli görmedikçe gereksiz ilaç kullanılmamalıdır
• Stresli durumlardan uzak durulmalıdır.
• Vücuda özellikle karın bölgesine gelen, küçük darbelerden bile kaçınılmalıdır
• Gebe aşırı aç veya susuz kalmamalıdır.
• Vücut aşırı derecede yorulmamalıdır.
• Cinsel ilişkiden uzak durulmalıdır.

Düşük İlaçları

Düşük ilaçları düşüğü engelleyen ilaçlar ve düşük yaptıran ilaçlar olarak ayrılabilir.

Düşüğü engelleyen ilaçlar: Düşük tehdidinde, düşüğün gerçekleşmemesi için verilen ilaçlardır.

• Sedatifler (Yatıştırıcılar)
• Antispazmodikler (Kas gevşeticiler)
•  Laksatif (Bağırsak hareketlerini düzenleyiciler)
  
• Progesteron: Halk arasında önlem amaçlı kullanılan düşük iğnesi olarak da bilinir.
  

Düşük yaptıran ilaçlar: Anne sağlığını korumak için tedavi amaçlı düşüklerde, kürtaj ameliyatından sonra ya da kürtaj ameliyatıyla birlikte doktor gözetiminde kullanılır.

• Oksitosin: Normalde doğum esnasında rahimi kasılmalarını artırmak için verilen ilaçtır. Düşük için kullanılabilir.
• Amniyon kesesi içine hiperosmotik sıvı verilmesi (%20 serum,%30 üre içeriği),
• Prostaglandin E1(misoprostol): 200-800 mg dozda vajinal ya da ağız yolu ile kullanılır.
• Prostaglandin E2(dinoproston)
  
• Mifepriston: Erken gebelikte kullanıldığında (ilk 8 hafta) gebeliğin oluşmasını engeller. Düşük yapıcı etkisi progesteron ve kortikosteroid reseptörlerine bağlanarak bloke eder. Ağızdan kullanılır. En önemli yan etkisi kanamadır. 600 mg oral kullanılır.
  
• E Posta: Progesteron sentezleyen enzimi (3 B hidroksisteroid dehidrogenaz) inhibe eder.
• Metotreksat: Normalde bazı kanserlerde verilen ilaçtır. Hızla çoğalan hücrelere etki ederek çoğalmasını önler. Kanser hücreleri gibi fetüsün dokusu da hızla çoğalır. Fetüs hücrelerinin çoğalmasını engelleyerek düşük yaptırır.

Uygulamadan 2 hafta sonra hasta medikal abortusun başarısı açısından değerlendirilmelidir. USG- Gerekirse seri B-HCG ölçümleri yapılmalıdır.

Sıklıkla kanama 2 haftada azalır. Kanama daha uzun sürmemişse, hastanın durumu iyiyse ve USG’ de artık yapılar yoksa kürtaja gerek yoktur.

Kanama uzun sürmüşse, anemi gelişmişse veya enfeksiyon belirtileri varsa kürtaj gereklidir (tam olmayan düşük).

Düşük Ameliyatı

Düşük için birçok cerrahi yöntem kullanılmaktadır.

• Dilatasyon ve Kürtaj: Genel anestezi altında yapılır. 12 haftadan önceki düşüklerde kullanılabilir. 12 haftadan sonra, öncelikle ilaçla düşük yaptırılmalı daha sonra dilatasyon kürtaj uygulanmalıdır. Rahim ağzı genişletildikten sonra kalan parçaların çıkarılma işlemidir.
  
• Vakum Aspirasyon: Gebeliğin erken dönemlerinde (<8 hafta) dilatasyona gerek kalmadan küçük bir tüp kullanılarak aspirasyon yapılmasıdır.
• Dilatasyon ve Evakuasyon: 13 hafta üzeri gebeliklerin kürtajı için kullanılan terimdir. Aspirasyon kürtajdan farklı olarak daha fazla dilatasyon gerekir. Gebeliği boşaltmak için kaşıklarla bebeğe ait yapılar parçalanır. Kalan dokular hava yardımıyla çekilir.
• Histerektomi: Karnın tümden olarak değil de 3 noktadan açılması işlemidir. Histerotomiye göre komplikasyon oranı daha azdır.
  
• Histerotomi: Karnın ve rahmin cerrahi olarak açılması işlemidir. Komplikasyon oranı fazladır.
  

Düşük için Hangi Doktora Gidilir?

Düşük için Kadın Doğum ve Jinekoloji bölümüne doktor olarak da bir Kadın Doğum ve Jinekoloji Uzmanına başvurulmalıdır.

Vajinal lekelenme tarzında kanama, devamlı ve açık renkli kanma, vajinal su gelmesi, kramp tarzında aralıklı ağrı, vajinal açıklıktan parça düşürme, rahim ağzının genişlemesi tarzında belirtileriniz varsa acilen birinden yardım isteyip hızlı bir şekilde hastaneye başvurun.