Diz Ameliyatı Nedir?

Diz ameliyatı, dizde hasar görmüş veya aşınmış olan, hareket kabiliyetini engelleyen eklemlerin özel olarak imal edilmiş parçalarla kaplanmak suretiyle yapay eklem oluşturulmasına denir.

Dizde hasar görmüş veya aşınmış olan, hareket kabiliyetini engelleyen eklemlerin özel olarak imal edilmiş parçalarla kaplanmak suretiyle yapay eklem oluşturulmasına diz ameliyatı (diz protezi) denir. Ameliyatla vücuda entegre edilen ve organın görevini üstlenen malzemeye protez adı verilir. Yeni nesil ameliyat yöntemleriyle dizdeki hasar görmüş eklemlerin hareket kabiliyeti arttırılmakta, ağrılar giderilmekte ve belirli şekil bozuklukları düzeltilmektedir.

Diz Ameliyatı Çeşitleri

Diz ameliyatlarında, dizin hasar durumuna göre farklı teknikler uygulanır. Çoğunlukla genel anestezi, bazı durumlarda spinal veya epidural (omurilik sıvısı içine) anestezi ile yapılır. Diz ameliyatı tekniklerinin hemen hepsinde diz eklemindeki kemiklerin aşınmış uçları çıkarılır, yerine özel protez parçalar yerleştirilir.  

Artroskobik (Kapalı) Diz Ameliyatı

  • Artroskobik diz ameliyatı, dizdeki rahatsızlıkları ve yaralanmaları teşhis etmek, bazı durumlarda da tedavi etmek için uygulanan bir cerrahi işlemdir. Bu işlemin bir diğer adı kapalı diz ameliyatıdır. 
  • Açık diz ameliyatına göre çok daha az kesi gerektiren bir ameliyattır
  • İşlem; dize yerleştirilen, ucunda bir ışık ve kamera bulunan küçük bir cerrahi alet olan artroskop ile yapılır. 
  • Hastanın ilaç, kortizon enfeksiyonu veya fizik tedavi gibi cerrahi olmayan bir tedaviye yanıt vermeyen ağrılı bir durumu varsa, inceleme amacıyla uygulanır.
  • Özellikle kıkırdak hasarı veya yumuşak doku hasarıyla ilişkili ağrıların azaltılmasına ve ortadan kaldırılmasına yardımcı olmak için uygulanır.
  • Diğer diz ameliyatlarına göre çoğunlukla daha az diz ağrısı, daha az eklem sertliği ve daha hızlı iyileşme süreci görülür. 
  • Artroskobi ameliyatı inceleme amacıyla değil de tedavi amacıyla gerçekleştiriliyorsa, artroskop için yapılan açıklığa ek olarak diz eklemi çevresinde farklı noktalarda küçük kesiler yapılır. Bu ek açıklıklar, doktorun gerektiğinde bölgeye küçük cerrahi aletler yerleştirmesine imkan tanır. 
  • Cerrah, artroskoptan alınan görüntüleri kılavuz olarak kullanarak yırtık bağlar onarabilir, hasar görmüş bir menisküsü ve gevşek kemik parçalarını çıkarabilir ya da farklı tedaviler uygulayabilir. Diz ameliyatı menisküs tedavisinde kullanılan bir yöntem olduğundan menisküs diz ameliyatı da denilmektedir. 
  • Kapalı diz ameliyatı iyileşme süreci 6 ayı bulabilmektedir.

Yarım Protez Diz Ameliyatı

  • Kısmi diz protezi diye de adlandırılan yarım protez diz ameliyatı, hasar görmüş dizin yalnızca bir bölümünü onarmak için yapılan ameliyattır. 
  • Dizin iç, dış (yan) veya diz kapağı kısmının yerini alabilir. 
  • Yarım diz protezi ameliyatında diz eklemindeki hasarlı doku ve kemik çıkarılır.
  • Dizin yalnızca bir bölümünde artrit (eklemlerde oluşan iltihap sorunu) olduğunda uygulanabilir.
  • Hasarlı veya sorunlu bölge protez denilen yapay bir implantla değiştirilir ve dizin geriye kalan kısmı korunur.
  • Kısmi diz protez ameliyatı, toplam (total) diz protezi ameliyatına göre daha az kesi işlemleriyle yapılır. 
  • Genel anestezi, spinal veya epidural anestezi altında uygulanabilir. (Bel altının uyuşturulması)
  • Ameliyat sırasında cerrah, dizin üzerinden bir kesi yapar ve genellikle bu kesi 7.5 cm ile 13 cm uzunluğunadır. 
  • Cerrah bu kesi alanından dizin tümüne bakar. Hasar gören kemik ve doku çıkarılır. 
  • Protez diz içerisine yerleştirilir.
  • Parça uygun bölüme getirildiğinde kemik çimentosu ile tutturulur.
  • Yara dikişlerle kapatılır. 

Total Protez Diz Ameliyatı

Total protez diz ameliyatı, orta ila şiddetli diz iltihabının neden olduğu ağrıyı hafifletmek için yapılan bir ameliyattır. Total diz protezi büyük bir ameliyattır ve iyileşme süreci birkaç ay fizik tedavi gerektirir. Bu nedenle total diz protezinden önce hastalardan cerrahi olmayan diğer tedavi seçenekleri değerlendirilmesi istenir. Diz için yapılabilecek başka türlü bir tedavi yoksa total protez diz ameliyatı uygulanır. Diz iltihabı olan herkes bu ameliyat için aday değildir. Total diz protezi ameliyatı şu kişiler için uygundur:

  • Günlük yaşamı engelleyen egzersiz, kilo kaybı, fizik tedavi, ilaçlar, steroid enjeksiyonları ve destekleme gibi uygun cerrahi olmayan tedavilere yanıt vermeyen diz ağrısı olanlar,
  • Dizde tıbbi görüntüleme ile doğrulanabilen orta ila şiddetli artriti olanlar,
  • Yürüme, merdiven çıkma ve sandalyeye oturma zorluğu olanlar,
  • Diz eklemi dejenerasyonu ile sonuçlanan, şiddetlenen çarpık bacak veya çarpık diz gibi diz deformitesi olanlar,
  • Kronik olan, ilaç veya dinlenme ile kontrol edilemeyen diz şişmesi ve iltihabı olanlar.

Total diz protezi ameliyatının amacı, diz eklemindeki kemikleri yeniden şekillendirerek diz ağrısını gidermek ve diz fonksiyonunu artırmaktır. Cerrah, uyluk kemiğinin ucundaki ve tibianın üstündeki (incik kemiği) hasarlı kemik bölümlerini çıkarır ve bunları protez bileşenlerle değiştirir. Cerrahi prosedür sırasıyla şu şekilde gerçekleştirilir:

  • Kan basıncının, kalp atış hızının, vücut ısısının ve oksijenasyon seviyelerinin normal olduğundan ve ameliyatın başarılı olabileceğinden emin olmak için hastanın yaşamsal belirtileri kontrol edilir. 
  • Genel anestezi veya belden aşağısını uyuşturmak için spinal anestezi uygulanır.
  • Cerrah 20 ila 25 cm uzunluğunda bir kesi yapar ve ardından kuadriseps tendonu (dizin ön kısmındaki kasın, diz kapağına yapıştığı bölüm) dahil daha derin dokuyu keser. 
  • Eklem erişim kabiliyetinin artırılması için diz 90 derece bükülür. 
  • Uyluk kemiğinin altındaki ve incik kemiğinin üstündeki artritik olarak hasar görmüş alanlar çıkarılır. 
  • Çıkarılan bölümler için protez takılır. Bu bölümlerin eklemden kaymasını önlemek amacıyla polietilen bileşen eklenebilir. 
  • Eklenen bileşenler uyluk kemiğine ve kaval kemiğine bağlanır. Genellikle hızlı kuruma özelliği olan kemik çimentosu ile bu bileşenler yapıştırılır.
  • Bileşenlerin uyumunu ve yeni dizin hareket açıklığını test etmek için bacak bükülür ve uzatılır.
  • Total protez diz ameliyatı sonrası cerrah, ameliyat sırasında kesilen herhangi bir derin dokuyu onarır ve ardından yapılan kesiler dikilir. 

Kök Hücre Diz Ameliyatı (Ortopedik Kök Hücre Tedavisi)

  • Halk arasında ortopedik kök hücre tedavisi, kök hücre diz ameliyatı olarak bilinse de aslında bu bir cerrahi prosedür değildir. 
  • Eklem bölgesinde kıkırdak hasarı başlamış, cerrahi yöntemler için henüz erken olan veya diz ameliyatından çekinen hastalarda; hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve/veya önlemek amacıyla uygulanan bir tedavi yöntemidir. 
  • Menisküs yırtılmalarında da uygulanan bir tedavi yöntemidir.
  • Kök hücre yönünden zengin olan yağ dokusundan veya kemik iliğinden alınan kök hücreler; enjeksiyon tekniğiyle diz bölgesinde hasarlı olan ve iyileşmesi beklenen bölgeye aktarılır.
  • Diz kıkırdağında hasar varsa kök hücrelerin diz içine yayılmasını önlemek ve yalnızca hasarlı bölgeyi tedavi etmek amacıyla bazı asit bazlı taşıyıcılar uygulanır. 
  • Tedavide kullanılan kök hücreler, hastanın kendi hücreleri olduğundan hasarlı hücreler ve dokular kendisini iyileştirip yeniler.
  • Ortopedik kök hücre tedavisinde başarı oranının artırılması için hastanın kilo vermesi, düzenli egzersiz uygulaması ve bazı yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. 

Bazı ortopedik hastalıklarda kök hücre diz ameliyatı uygulanmaz. Kök hücre tedavisinin uygulanmadığı kişiler şu şekilde gruplandırılabilir:

  • Beden kitle indeksi 30'dan yüksek olanlar (obez ve aşırı kilolu olanlar)
  • Kıkırdak dokusu çok fazla yıpranmış olan kişiler
  • Kireçlenme düzeyi ileri olanlar
  • Çeşitli nedenlerle bağışıklık sistemi zayıflamış olanlar
  • Romatizmal rahatsızlıkları olanlar

Diz Ameliyatı Riskleri

Diz protezi ameliyatı birçok riski de beraberinde getirebilir. Bu risklerin bazıları doğrudan ameliyattan kaynaklanırken, bazıları vücudun operasyona olan tepkisinden kaynaklanır. Göz önünde bulundurulması gereken olası riskler ve nedenleri şunlardır:

  • Genel Anestezi: Ameliyat sırasında yapılan genel anestezi uygulaması kişide mide bulantısı, baş ağrısı, uyuşukluk, boğaz ağrısı veya nadir durumlarda kalp krizi ve felce neden olabilir.
  • Bölgesel Anestezi: Operasyonda bölgesel anestezi uygulandıysa; baş ağrısı, idrar yapma sorunu, alerjik reaksiyonlar, nadir durumlarda ise anesteziyi vücuda veren iğneden kaynaklanan sinir yaralanmaları olabilir.
  • Enfeksiyon: Derideki herhangi bir açıklık, vücuda çeşitli bakterilerin girmesine neden olabilir, bu da enfeksiyona yol açabilir. Cildin kızarması, şişme, vücut ısısında artış, cerrahi bölgede akıntı ve titreme olası enfeksiyon belirtilerindendir.
  • Kanama: Diz ameliyatı sonrası kanama beklenen bir komplikasyondur. Nadir durumda kişi operasyon sırasında çok fazla kan kaybedebilir ve transfüzyona (kan nakli) ihtiyaç duyabilir. 
  • ÖdemDiz ameliyatı sonrası ödem, diz bölgesindeki yumuşak dokuların bulunduğu bölgede, damar iç sıvıları dışarı sızması durumundan kaynaklanabilir.  
  • Şişlik: Diz ameliyatı sonrası şişlik olası risklerden birisidir. Kanın deri altında toplanması şişliğe neden olur. Bu durumla karşılaşıldığında kanı boşaltmak için farklı bir prosedür gerekebilir.
  • Morarma: Diz ameliyatı sonrası morarma en sık karşılaşılan sorunlardan birisidir. Bunun nedeni ameliyat bölgesinde pıhtının meydana gelmiş olmasıdır. Diz protezi sonrası morarma, doktor kontrolü gerektiren bir durumdur. 
  • Solunum Problemleri: Bazı hastalar, özellikle genel anestezi alanlar, ameliyattan sonra derin nefes almaya çalışırken zorluk yaşayabilirler. Akciğerlere yeterli hava alınamazsa, akciğerlerde mukus birikebilir ve bu da zatürreye neden olabilir. 
  • Alerjik Reaksiyon: Bazı hastalar, diz implantlarındaki metal bileşenlere alerjik reaksiyon gösterebilirler. Metal alerjisi olan kişilerde implant parçalar; şişlik, kızarıklık ve kabarcıklar gibi bir dizi semptoma neden olabilir. Nadir durumlarda alerjik reaksiyonlar; güçsüzlük, ishal, baş ağrısı ve implant bölgesinde işlev kaybı gibi vücut çapında oluşabilecek semptomlarla karşılaşılabilir. 
  • İmplant Hatası: Eklem değiştirme teknolojisi her ne kadar gelişmiş olsa da hala mükemmel değildir. Ameliyat sırasında yapılan bağlantılardan birisi gevşeyebilir, yıpranabilir veya vücuda uyumlu şekilde çalışmayabilir. Eğer eklem başarısız olursa, kişi sürekli olarak ağrılardan şikayet eder ve bu durumda başka bir prosedüre ihtiyaç duyulur. 

Diz Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yukarıda bahsedilen diz ameliyatı çeşitlerinden hangisi uygulanırsa uygulansın, hastanın diz ameliyatı sonrası dikkat etmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır:

  • Ameliyat yaralarının enfeksiyon kapmaması için hijyen konusunda özen gösterilmelidir. Doktorun belirlediği aralıklarla uzman eşliğinde yaraların temizlenmesi sağlanmalıdır. 
  • Doktorun önerdiği antibiyotik tedavisi uygulanmalı, aksatılmamalıdır.
  • Diz ameliyatı sonrası egzersizleri ilk dönemlerde zorlayıcı olsa da belirtilen talimatlara uyulması; iyileşme sürecinin uzamaması için önemlidir. 
  • Diz ameliyatı sonrası kas güçlendirme hareketlerinin uygulanması, ilerleyen süreçte yürüme ve hareket kabiliyetinde başarılı olunmasını sağlamaktadır. 
  • Diz ameliyatı sonrası fizik tedavi uzmanının izin verdiği hareketlerin dışına çıkılmamalı, dizin aşırı zorlanmasının önüne geçilmelidir. 
  • Operasyonlardan ortalama 2-3 hafta sonra dikişler alınır. Dikişler alınana kadar banyo yapılması sakıncalıdır. 
  • Çoğu hasta diz ameliyatında takılan protezlerin varlığını 6 ay kadar hissedebilir. Bu süreçte dizde şişlikler olabilir. Kararlı bir şekilde diz bükme hareketlerine devam edilirse, ilk 1 aydan sonra yürümek daha kolay hale gelmektedir. 
Makaleyi faydalı buldun mu?
1
0
Makeleyi Paylaşın

Diz Ameliyat ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Diz ameliyatı ne kadar sürede iyileşir?

Diz ameliyatından sonra iyileşme süreci, uygulanan ameliyat tekniğine göre değişmektedir. Genellikle ameliyatın ikinci haftasında yapılan kontroller sonucu her şey yolundaysa merdiven çıkmaya ve yürümeye izin verilir. Protezin vücuda tamamen uyum sağlaması ve hastanın tamamen bu duruma alışması 6 ayı bulabilmektedir.

Int. Dr. Sinem Köse

Diz ameliyatı kaç saat sürer?

Diz protezi ameliyatlarında süre, operasyonun tek bir dize veya iki dize yapılması durumuna göre değişir. Ayrıca yarım protez veya tam protez olduğuna göre de değişir. Genel olarak ameliyatlarda cerrahi süre 45 dakika ila 1 saat aralığında iken; spesifik operasyonlarda bu süre 3-4 saate kadar uzayabilmektedir.

Int. Dr. Sinem Köse

Diz ameliyatı sonrası ağrı olur mu?

Diz ameliyatı sonrası ağrı, en yaygın görülen semptomdur. Ağrının şiddeti kişiden kişiye değişmektedir. Doktorlar rahatsızlığın yönetimine yardımcı olmak için ağrı kesiciler reçete eder. Genellikle bu ağrı kesicilerin kullanımı kısa bir süreyi kapsar. Ancak ameliyattan sonra birkaç ay bu ağrılar devam eder veya daha da şiddetlenirse doktora başvurulmalıdır.

Int. Dr. Sinem Köse

Diz ameliyatında platin protez takılır mı?

Diz protezi malzemeleri, dizin görevini taklit ederler ve biyo uyumluluğu yüksek materyaller tercih edilir. Platin bu operasyonlarda kullanılmayan bir malzemedir. Protezin ana bölümü için genellikle titanyum veya kobalt-krom bileşimli metal alaşımları kullanılırken, ara parçalar için geliştirilmiş bir plastik türü olan polietilen kullanılır.

Int. Dr. Sinem Köse