Dermoid Kist

Dermoid Kist Nedir?

Embriyonik yaşamın başlarında görülen ve farklılaşarak farklı hücre ve dokular ile bunlardan da organların oluşmasını sağlayan ve germ hücre tabakası denilen 3 farklı tabaka bulunur. Germ hücreleri erkeklerde testislerde, kadınlarda ise yumurtalıklarda bulunarak sperm ve yumurta hücresinin oluşmasını sağlarlar.

Germ hücrelerinden gelişen tümörler bir çok dokuyu içinde barındırabilir. Germ hücrelerinden gelişen tümörler genelde ektoderm adı verilen ve başta deri ve deri ekleri olmak üzere değişik dokuların gelişmesini sağlayan tabakadan köken alır.

Bu sebeple yüzde, kafatasında, belde ve kadınların yumurtalıklarında görülen ve iyi huylu olan germ hücreli tümörlere dermoid kist adı verilir. Aslında dermoid kistler içinde bir çok doku bulunduğu için bu kistlere ‘matür teratom', ‘matür kistik teratom' veya ‘benign ovaryan kistik teratoma' denmesi daha uygun bir tanımlama olmaktadır. Bu kistler tamamen iyi huylu tümörler olup matür kelimesi bunu ifade etmektedir.

En sık görülen germ hücreli tümör olan matür kistik teratomlar tüm over tümörlerinin yaklaşık %10-20'sini oluşturur. Bununla birlikte 20 yaşından küçük genç kızlarda en sık görülen over tümörü olma özelliği vardır.

Genelde tek taraflı olan dermoid kistler içerisinde çoğu zaman saç, kıl, diş, kemik, kıkırdak, sinir gibi dokular ile yağ salgı bezleri bulunduğu için kist sıvısı genellikle sarı-kahverengi renkli, yağlı ve yoğun kıvamlı bir sıvıdır.

Boyutları çok değişken olup birkaç santimetreden yarım metreye ulaşan değerlerden bahsedilebilir. Boyutlarına göre evreleri değişen matür kistik teratomların, evreler tedavi sırasında operasyonların kolay geçmesi ve operasyon sonrası iyileşme süreci açısından önemlidir.

Bazı durumlarda dermoid kist içerisine tiroid dokusunu da alabilir. Tiroid dokusunu içeren dermoid kiste ‘struma ovari’ adı verilir. Bu durumda tiroid hormonlarının aşırı salgılanması ile tirotoksikoz (tiroid hormon fazlalığı) tablosu ortaya çıkabilir.

Dermoid Kist Belirtileri Nelerdir?

Dermoid kist, genelde belirti vermediği için rutin kontroller sırasında ultrason, röntgen gibi radyolojik görüntüleme yöntemleri ile veya ameliyatlar sırasında tesadüfen fark edilebilir. Torsiyone, rüptüre olmadığı sürece dermoid kistin zararları ortaya çıkmayabilir.

Belirti veren hastalar doktora genellikle karın bölgesinde ağrı, cinsel ilişki sırasında yanma, idrar yapma zorluğu gibi belirtilerle kist olduğundan şüphe ederek başvurmazlar.

Sık görülen ve doktora başvuru sebebi olan belirtiler şunlardır:

• Karın bölgesinde ağrı: Kistin yerleştiği bölgede kasıklara vuran bir ağrı ortaya çıkabilir. Bazı zamanlar dayanılmaz seviyeye varan bu ağrılar kist büyüdükçe artmaktadır.
• İdrar yapma zorluğu: Dermoid kistin yumurtalık bölgesinde büyümesi ve idrar torbasına baskı yapması sonucu hastalar tuvalete çıktığında idrar boşaltımı yaparken ciddi ağrılar hissederler.
• Kusma ve mide bulantısı: Pek çok hastalığın başında görülebilen belirtilerden olan bulantı ve kusma dermoid kistlerin içinde saç, tırnak ve yağ bezesi bulundurması sebebiyle dermoid kist oluşumunda da ortaya çıkabilir. Tek başına dermoid kist düşünmeye yetmeyen bu bulgular diğer belirtilerle birlikte olması durumunda dermoid kist şüphesi oluşturur.
• Cinsel ilişki sırasında ağrı: Normal şartlar altında cinsel ilişki sırasında şiddetli ağrı, sancı ve ıstırap hissedilmez. Dermoid kist oluşumu görülen kadınlarda cinsel ilişki esnasında ağrı ortaya çıkabilir. Dönemsel olduğu düşünülse de süreklilik kazanması durumunda doktora başvurulması gerekmektedir.
• Şiddetli adet sancısı: Normalde de sancılı geçen adet dönemi dermoid kist varlığında çok daha büyük sancılara sebep olabilir. Bazı durumlarda kistin de boyutuna bağlı olarak dayanılmaz seviyelere gelip acile başvuru sebebi olabilir.
• Vajinadan kan gelmesi: Adet dönemleri dışında vajinadan kan gelmesi durumu genelde iyi sonuçlara sebep olmaz. Diğer belirtilerden birkaç tanesi ile birliktelik göstermesi durumunda akla dermoid kist gelmelidir.
• İstemsiz kilo alımı: Dermoid kistler vücutta bulunan protein, vitamin ve mineralleri kendi bünyesine katma eğilimindedir ve bu vücuttaki diğer organların yeterli desteği alamaması ile sonuçlanır. Desteği alamayan organlardan gelen sinyaller ile mide sürekli açlık hissi oluşacaktır. Sürekli açlık hisseden hastalar devamlı yemek yeme eğiliminde olacaklardır ve bunun sonucunda farkında olmadan kilo alacaklardır. Diğer belirtilerden birkaçı ile birliktelik gösteren istemsiz kilo alma durumlarında dermoid kistten şüphe edilebilir.

Dermoid Kist Nedenleri Nelerdir?

Normal şartlarda sadece yumurtlama ve üreme dönemlerinde yumurta ve sperm üretimi için aktif olan yumurtalık ve testislerde bulunan hücrelerin üreme dönemleri dışında da aktifleşmesi sonucu ortaya çıkarlar. Bu hücreler farklılaşarak vücudumuzdaki her türlü dokuya dönüşme yeteneği olan hücrelerdir.

Bu hücrelerin çoğaldığı yerler farklılık göstermektedir. Ağrı ve sancı yaratma oranı ve tedavi zorluğu açısından en sıkıntılı bölge kuyruk sokumudur. Yaklaşık %60’lık oranla en sık görülen bölge bu bölgedir. Kuyruk sokumu dermoid kistlerini %30’luk oranla üreme organlarındaki dermoid kistler izler.

Bunun dışında karın bölgesinde, rahim ağzında ve hatta kafada bile oluşum gösteren dermoid kistlerin oluşum mekanizması henüz tam çözülememiştir. Bu yüzden dermoid kistlerin oluşmadan önlenmesi henüz mümkün değildir.

Dermoid Kist Teşhisi

Doktora başvuru durumunda önce detaylı bir hasta öyküsü alınır. Yaş, gebelik öyküsü, şikayetlerin süresi önemli detaylardır. Daha sonra fizik muayene ile hastanın ağrı bölgeleri ve bu bölgelere temas durumunda verdiği tepkiler incelenir, ağrı bölgelerinin sıklıkla dermoid kist oluşan bölgeler olması dermoid kist şüphesi uyandırır.

Hormonal testler yapılarak dermoid kistin tespiti ve varsa iyi huylu mu kötü huylu mu olduğunun ayrımının yapılması mümkündür.

Bundan sonraki aşamada ise görüntüleme yöntemlerine geçilir:

• Abdominal ve Transvajinal Ultrasonografi (USG): Ses dalgaları ile iç organların görüntülenmesini sağlayan bir yöntemdir. Geniş bir inceleme yaparak dermoid kistin olup olmadığı varsa boyutları ve şekli hakkında bilgi verir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): USG ile görüntülenemeyen dermoid kistlerin X ışınları ile görüntülenmesini sağlar. Çekim esnasında organları farklı açılardan tarayarak geniş kapsamlı bir görüntüleme imkanı sağlar.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Radyo dalgaları ve manyetik alan kullanılarak vücudun kapsamlı taramasını sağlayan yöntemdir. Görüntülemek istenen alanın kesitlere ayrılarak görüntülenmesini sağlaması bir avantajıdır.

Dermoid Kist Tedavisi

Dermoid kistin tedavisi ilaçla mümkün değildir. Tespit edildiği zaman kistin torsiyene olması (kendi etrafında dönmesi), rüptüre olması (patlaması), enfeksiyona neden olması ve nadir olsa da kansere dönüşümü önlemek için cerrahi yöntemlerle çıkarılması uygun olacaktır. Çeşitli yöntemler mevcuttur, hastanın durumuna göre tercih edilebilir.

Laparoskopi (Kapalı Ameliyat)

Dermoid kistin boyutu 10 cm’den küçükse ve saç, kıl, yağ, tüy gibi yapılar içeriyorsa kapalı yöntemin tercihi daha uygun olacaktır. Laparoskopik yöntemde kistin olduğu bölgenin üzerine küçük kesiler atılarak kesilerden birine mikroskobik boyutlarda kamera yollanır ve kistin büyütülerek ekrana yansıtılmasıyla görüntüleme sağlanır. Diğer kesilerden uygun aletler ile kistin çıkarılması işlemi gerçekleştirilir.

Laparoskopi esnasında dikkat edilmesi gereken nokta kist içeriğinin karın içine dökülmesini önlemektir. Dökülmesi durumunda bol sıvı ile (yaklaşık 5-6 L) yıkanması gerekir. Laparoskopi yönteminde açılan kesiler çok küçük olduğu için hastaların iyileşme süreçleri ve normal hayatlarına dönmeleri çok daha hızlı olmaktadır.

Laparotomi (Açık Ameliyat)

Dermoid kist tedavisinde çok tercih edilen bir yöntem olmamasına rağmen kistin boyutları çok büyükse tercih edilir. 10 cm üzeri kistlerde ve küçük boyutta olmasına rağmen kistin içinde sert tırnak doku, kemik doku gibi yapılar var ise laparotomi yapılmalıdır.

Laparoskopiye göre daha büyük bir kesi açılarak cerrahın bizzat eli ile çıkarmasına dayanan bir yöntemdir.

Dermoid Kist Tedavi Edilmezse

Dermoid kistler genelde belirti vermeyen kistlerdir çıkartılma sebepleri meydana gelebilecek komplikasyonların önlenmesidir.

Tedavi edilmediği taktirde:

• Torsiyon: Dermoid kistin en sık ve en korkulan komplikasyonu olan torsiyon kistin kendi etrafında dönerek kiste giden kan akışının kesilmesine ve gangren meydana gelmesine neden olur. Torsiyone olan kist ağrı yapar ve ilerledikçe ağrı artar. Dermoid kist ne kadar büyükse torsiyone olma ihtimali o kadar yüksektir.
• Rüptür: Dermoid kistin patlaması anlamına gelen rüptüre olması kendiliğinden olabileceği gibi torsiyon sonrası da meydana gelebilir. Aniden oluşan rüptürde genelde şok gelişir. Kistin içindeki yağ ve diğer dokuların karın boşluğuna yayılması ile karın içinin iltihaplanmasına neden olabilir. Bazı durumlarda patlama şeklinde değil küçük bir yerden sızıntı şeklinde ortaya çıkabilir. Bu durumda hafif karın ağrısı ile karın içinde şiddetli iltihap ve yapışıklıklar meydana gelebilir.
• Enfeksiyonlar: Dermoid kistin içinde bulunan yağ dokusu ve diğer yapılar enfeksiyon gelişimine neden olabilir. Nadir oluşur.
• Otoimmün Hemolitik Anemi: Vücut dermoid kistin salgıladığı maddelere karşı antikor adı verilen koruyucu hücreler üretebilir ve bu antikorlar kan hücrelerine saldırarak ortadan kaldırabilir. Ya da direkt dermoid kistin kendi ürettiği antikorlar da kan hücrelerini yok edebilir. Bu durumlar sonucunda kansızlık ortaya çıkabilir.
• Kansere Dönüşüm: Dermoid kist sadece matür hücreler içerdiği zaman tamamen iyi huylu seyir gösterir. Ancak içinde immatür hücrelerin bulunması durumunda kansere dönüşüm oluşabilir. Genellikle 45 yaşın üzerindeki hastalarda gözlenir. Nadiren olmasına karşın bu durumda 5 yıllık yaşam şansı yaklaşık %20 olduğu için dermoid kist tespit edildiği anda çıkarılması doğru bir yaklaşım olacaktır.

Hamilelikte Dermoid Kist

Dermoid kist ve hamilelik hususunda 2 ayrı konu göz önüne alınmalıdır. Dermoid kistin hamile kalmaya engel olup olmadığı kadınlar arasında merak konusudur. Dermoid kistler genelde tek taraflı oluştukları için yumurta rezervine ve yumurtaların atılmasına engel olamazlar.

Bu sebeple yumurta ve spermin birleşerek gebelik oluşturması önünde bir engel yoktur. Ancak dermoid kist gebelikten önce tespit edilirse alındıktan sonra gebe kalınması daha doğru olacaktır. Çünkü her an dermoid kistin torsiyone (kendi etrafında dönmesi) ve rüptüre (patlama) olma riski vardır.

Bu durumda gebelikte acil müdahale gerekebilir. Günümüzde dermoid kist ile hamile kalanlar çoktur ve hatta bu kadınların çoğu gebelik için kontrole gittiği esnada kist olduğunu öğrenirler.

Dermoid kist genelde 20-40 yaş kadınlarda ortaya çıktığı için hamilelik esnasında ortaya çıkabilir. Hamilelikte özellikle ilk zamanlardaki rutin kontrollerin esnasında dermoid kist teşhisi yapılabilir bazen dermoid kist ile gebelik aynı anda tespit edilebiliyor.

Boyutunun küçük olması durumunda bebeğe ve anneye biz zararı olmayacağı için haftalık takiple doğum esnasında alınabilir. Boyutunun büyük olması durumunda ya da hızlı büyüme göstermesi sonucunda hamilelik esnasında da kistin çıkarılması mümkün olabilir.

Çocuklarda Dermoid Kist

Çocuklarda en sık görülen dermoid kist göz bölgesindedir. Genelde kaş ve göz kapağı bölgesine yüzeysel olarak yerleşirler ve uzaktan bakıldığı zaman fark edebilirler.

Kistin cilt ile bağlantısı bulunmaz ve cilt altında rahatça hareket eder.

Kistin içeriğinin boşalmasına sebep olmayacak şekilde dikkatli bir şekilde çevre dokudan uzaklaştırılmalıdır.

Bebeklerde Dermoid Kist

Gebelik süresinde bebeklerde özellikle yüzde, kafatasının iç kısmında ve bel bölgesinde sütür hatlarında kalan embriyonik artıkların birikmesi ile gelişen genelde iyi huylu olan ve boyutları küçük kistler meydana gelebilir.

Çok nadir olmakla birlikte beyinde de dermoid kistler ortaya çıkabilir.

Böyle bir durumda beyin ve sinir cerrahi uzmanı tarafından laparoskopik ameliyatla genel anestezi altında kist çıkarılır.

Dermoid Kist için Hangi Doktora Gidilir?

Karın bölgesinde ağrı, idrar yapmada zorlanma, mide bulantısı, kusma, regl dönemi dışında vajinal kanama gibi belirtilerin birkaçını gösteren hastalar genelde bir Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanına görünebilir.

Vajinal kanama ve karında ağrı yerine kuyruk sokumunda ağrı hissedilmesi durumunda ise bir genel cerrahi uzmanına başvurmak uygun olacaktır.

Genelde çocukluk döneminde görülen ve dermoid kistin göz yerleşimi olan durumlarda ise bir göz doktoruna başvurulması gerekmektedir.