Adli Tıp Nedir?

Adli tıp, içeriğinde tıbbi verilerin bulunduğu hukuki anlaşmazlıklar veya aydınlatılmamış suç eylemleri durumunda hukuk sistemine gerekli kanıt ve bilgiyi sunan tıp branşıdır. Mahkemelere kanıtlar hakkında raporlar hazırlayarak yardımcı olur. Özellikle yaralanma, cinayet, intihar, cinsel saldırı, darp gibi hayati suçları içeren davalarda adli tıbba daha sık başvurulur. Adli tıp hekimleri veya üniversite hastanelerinin adli tıp anabilim dalları, bu kapsamda bilirkişilik yaparlar.

Herhangi bir suçun ya da adli anlaşmazlığın faili, kurbanı, kanıtları veya bundan etkilenen (şahit olmak gibi) herhangi bir birey adli tıp raporunun konusu olabilir. Kanıt olarak pek çok biyolojik materyali (saç teli, kan, tükürük, cinsel sıvılar, vücut parçaları, cesetler gibi) ya da bireylere ait, parmak izi, ayak izi, özel eşyalar, araçlar gibi sayısız maddeyi inceleyebilirler. 

Adli tıp, diğer tıp bölümlerinden farklı olarak yalnızca hastanelerde değil Adli Tıp Kurumu veya Adli Tıp Enstitüsü gibi kurumlarda da hizmet verir. Bu kurumlar mahkemelere bilirkişilik yapmak ve adli bilimleri ilerletmek, geliştirmek gibi işlevlere sahiptir. Üniversitelerin adli tıp anabilim dalları kurumlardan farklı olarak, bireysel bilirkişilik ve rapor başvurularına da cevap verir.

Adli Tıp Bölümünde Kimler Çalışır?

Adli tıp bölümünde hizmet veren personeller şunlardır:

• Adli tıp uzmanı (adli tıp doktoru): 6 yıllık temel tıp eğitimini bitirdikten sonra üzerine 4 yıl ‘adli tıp uzmanlığı’ eğitimi almış hekimlerdir. Üniversite hastanelerinde veya Adli Tıp Kurumunda hizmet verirler.
• Adli tıp asistanı: 6 yıllık temel tıp eğitimini bitirmiş, hali hazırda adli tıp uzmanlığı eğitimini almakta olan asistan hekimlerdir. Üniversite hastanelerinde veya Adli Tıp Kurumunda çalışır ve eğitim alırlar.
• Adli tıp teknisyenleri
  
• Tıbbi personel
  

Adli Tıp Bölümünde Yapılan Uygulamalar Nelerdir?

Adli tıp bölümü yaygın olarak bilindiği üzere yalnızca ölü bedenler üzerinde çalışmaz. Bireyler, kanıtlar, biyolojik materyaller, eşyalar, kimyasal maddeler gibi pek çok şey adli tıbbın inceleme nesnesi olabilir. Adli tıbbın en sık yaptığı uygulamalar şunlardır:

• Yaralanma, darp gibi şiddet olaylarına maruz kalmış bireylerin muayenesi (şiddetin boyutu, nasıl bir aletle uygulandığı, tahminen hangi ölçülerde/cinsiyette bir birey tarafından uygulandığı, şiddet mağduru bireyde meydana gelen kalıcı/geçici hasarların boyutu gibi pek çok faktör bu konuda tutulacak rapora konu olur)
• Yaralanmalı iş ve trafik kazaları gibi adli boyutu olan kazalarda mağdur bireyde meydana gelen fonksiyon kaybının derecesi, geçiciliği/kalıcılığı, niteliği, özellikle trafik kazalarına eşlik eden alkol madde kullanımı gibi faktörlerin değerlendirilmesi
• Cinsel saldırı muayenesi (cinsel saldırı iddiasının doğrulanması, saldırıya maruz kalan kişinin bedenindeki fiziksel kanıtların-prostat sıvısı, meni, idrar, kan, tükürük gibi- toplanması, yaralanmaların tespit edilmesi, saldırının kaç kişi tarafından yapıldığı, darp gibi ek suçların cinsel saldırıya eşlik edip etmediği gibi verilerin raporlanması aşamalarını içerir)
• Çocuklara yönelik istismar, şiddet, ihmal gibi adli yaptırımı olan fiillere yönelik muayene (çocuğun bedeninden örnekler alınması, iyileşmiş ve açık tüm yara/yara izlerinin incelenmesi, şiddet, ihmal veya istismarın ne zamandır sürdüğüne yönelik çıkarımlar yapılması, fiillerin çocukta herhangi bir kalıcı probleme yol açıp açmadığı gibi konular rapora konu olur.)
• Psikolojik durum muayenesi (genellikle psikiyatri bölümünün adli psikiyatri polikliniğinde yapılan bir muayene olsa da gerekli durumlarda adli tıp bölümü de bu işlevi yerine getirebilir.
• Ölü muayenesi (bireyin ne zaman, ne sebepten öldüğü, ölüme sebep olabilecek büyük yaralanmalar veya travmalar, ölümden önce gerçekleşen cinsel saldırı, darp gibi fiillere yönelik kanıtların toplanması gibi aşamaları içerir.) Ölü muayenesi, otopsiden farklıdır. Ölü muayenesinde ceset üzerine herhangi bir işlem uygulanmaz, en fazla örnek alınır. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun (CMUK) 79. maddesi “Bir ölünün adli muayenesi tabip huzuru ile yapılır. Adli muayenede ölünün tıbbi kimliği, ölüm zamanı ve ölüm nedenini tayin için harici bulgular tespit edilir.” şeklindedir.  En ideali, cesedin bulunduğu yerde, ortamda hiçbir değişiklik/temizlik yapılmadan ölü muayenesi yapılmasıdır. 
• Otopsi
  

Otopsi Nedir?

Otopsi, ölümün esas sebebi ve ölümü kolaylaştıran olası tüm sebeplerin ortaya konması amacı ile yapılan bir tıbbi, cerrahi uygulamadır. Otopsi için insan vücudunda 3 ana boşluğun (kafa, göğüs ve karın) açılması şarttır. Kanunlarımıza göre, şüpheli ölüm vakalarında ölüm sebebi net olarak dışarıdan belli bile olsa (iple intihar etmiş olmak ve boyunda ip izi bulunması gibi) otopsi yapılması gerekir. 

Gerçek ölüm sebebi fail tarafından gizlenmek istenmiş olabileceği için otopside 3 anatomik boşluk mutlaka açılmalı, buralardaki yaralanmalar ve iç organlar yapısal olarak incelenmeli, kronik hastalıklara ait bulgular not edilmeli, omurga dahil tüm kemikler üzerinde inceleme yapılmalı ve ölüm sebebine dair tıbbi kanıtlar aranmalıdır.

Otopsi, otopsi salonunda yapılır ve Cumhuriyet Savcısı otopsiyi izler. Eğer ateşli silah yaralanması mevcutsa barut izleri, mermiler ve mermi giriş çıkış yerleri saptanır. Kesici-delici alet yaralanmalarında ise, aletin boyutu, cinsi, diş yapısı saptanır. Asılma ya da boğma ile intihar/cinayet şüphesi mevcutsa özellikle boyun kemikleri üzerinde hassas inceleme yapılır.